Πόσο ασφαλές είναι το φθόριο στο νερό;

Η μελέτη έχει προκαλέσει αντιδράσεις από ορισμένους επιστήμονες που επικρίνουν τις μεθόδους της, υπερασπίζονται τα αποδεδειγμένα οφέλη του φθορίου για τα δόντια και προειδοποιούν ότι τα ευρήματα μπορεί να μην ισχύουν άμεσα για τα τυπικά επίπεδα φθορίωσης του νερού στις ΗΠΑ.

Ερευνητές στο Εθνικό Ινστιτούτο Επιστημών Περιβαλλοντικής Υγείας (NIEHS) εξέτασαν 74 μελέτες για την έκθεση στο φθόριο και το IQ των παιδιών που διεξήχθησαν σε 10 χώρες, μεταξύ των οποίων ο Καναδάς, η Κίνα και η Ινδία.

Οι ίδιοι επιστήμονες συνέβαλαν στη διαμόρφωση μιας επίσημης κυβερνητικής σύστασης τον Αύγουστο, σύμφωνα με την οποία υπάρχει «μέτρια εμπιστοσύνη» ότι τα υψηλότερα επίπεδα φθορίου συνδέονται με χαμηλότερα IQ.

Τώρα, οι ερευνητές δήλωσαν ότι η νέα ανάλυση διαπίστωσε μια «στατιστικά σημαντική συσχέτιση» μεταξύ της έκθεσης σε φθόριο και των μειωμένων σκορ IQ.

Συγκεκριμένα, η μελέτη εκτιμά ότι για κάθε 1 χιλιοστόγραμμο ανά λίτρο αύξησης του φθορίου στα ούρα -δείκτης της συνολικής έκθεσης- το IQ των παιδιών μειώνεται κατά 1,63 μονάδες.

Περιορισμοί της μελέτης

Η νευροτοξικότητα του φθορίου σε υψηλές δόσεις είναι γνωστή, αλλά η διαμάχη έγκειται στην πρόταση της μελέτης ότι η έκθεση σε κάτω από 1,5 χιλιοστόγραμμα ανά λίτρο -που αποτελεί επί του παρόντος το όριο ασφαλείας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας- μπορεί επίσης να επηρεάσει το IQ των παιδιών.

Η μελέτη δεν διευκρινίζει πόσο χαμηλότερα από τα 1,5 mg/L θα μπορούσαν να είναι επικίνδυνα, προκαλώντας ερωτήματα σχετικά με το αν η κατευθυντήρια γραμμή των ΗΠΑ των 0,7 mg/L χρειάζεται προσαρμογή.

Οι συγγραφείς αναγνώρισαν ότι «δεν υπήρχαν αρκετά δεδομένα για να προσδιοριστεί εάν η έκθεση σε φθόριο 0,7 mg/L στο πόσιμο νερό επηρεάζει το IQ των παιδιών».

Ο Steven Levy, μέλος της εθνικής επιτροπής φθορίου της Αμερικανικής Οδοντιατρικής Ένωσης, εξέφρασε σημαντικές ανησυχίες σχετικά με τη μεθοδολογία της μελέτης.

Επεσήμανε ότι 52 από τις 74 μελέτες που εξετάστηκαν, αξιολογήθηκαν ως «χαμηλής ποιότητας» από τους ίδιους τους συγγραφείς, αλλά παρόλα αυτά συμπεριλήφθηκαν στην ανάλυση.

«Σχεδόν όλες οι μελέτες έχουν γίνει σε άλλα περιβάλλοντα όπου υπάρχουν άλλοι ρύποι, άλλα πράγματα που αποκαλούμε συγχυτικούς παράγοντες», δήλωσε, αναφέροντας ως παράδειγμα τη ρύπανση από τον άνθρακα στην Κίνα.

Ο Levy αμφισβήτησε επίσης τη χρήση στη μελέτη δειγμάτων ούρων ενός σημείου αντί για 24ωρες συλλογές ούρων, οι οποίες παρέχουν μεγαλύτερη ακρίβεια, καθώς και τις προκλήσεις στην αξιόπιστη αξιολόγηση του IQ των μικρών παιδιών.

Με τόσες πολλές αβεβαιότητες, ο Levy υποστήριξε ότι οι τρέχουσες πολιτικές «δεν θα πρέπει να επηρεάζονται από τα ευρήματα της μελέτης».

Εξισορρόπηση των κερδών έναντι των κινδύνων

Από την άλλη πλευρά, τα οφέλη της φθορίωσης του νερού είναι καλά τεκμηριωμένα.

Εισήχθη στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1945 και μείωσε γρήγορα την τερηδόνα στα παιδιά και την απώλεια δοντιών στους ενήλικες, κερδίζοντας την αναγνώριση από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων ως ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της δημόσιας υγείας του 20ού αιώνα.

Το φθόριο, το οποίο απαντάται επίσης στη φύση σε ποικίλα επίπεδα, απορροφάται από την αδαμαντίνη των δοντιών, με αποτέλεσμα να γίνονται πιο ανθεκτικά στα οξέα που παράγουν τα μικρόβια που προκαλούν τερηδόνα. Μειώνει επίσης την παραγωγή οξέων από τα βακτήρια που προκαλούν κοιλότητες και δυσκολεύει τα βακτήρια αυτά να προσκολληθούν στα δόντια.

Ωστόσο, με τις οδοντόκρεμες φθορίου να είναι ευρέως διαθέσιμες από τη δεκαετία του 1960, ορισμένες έρευνες υποδηλώνουν μειωμένη απόδοση.

Οι υποστηρικτές λένε ότι η φθορίωση μειώνει τις κοινωνικοοικονομικές ανισότητες στην οδοντιατρική περίθαλψη, ενώ οι επικριτές προειδοποιούν ότι μπορεί να ενέχει μεγαλύτερους κινδύνους νευρολογικής βλάβης σε ευάλωτες κοινότητες.

Η μελέτη δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση JAMA Pediatrics.