Διαταραχές του ύπνου και πώς να τις αντιμετωπίσετε

Ακολουθεί ένας πλήρης οδηγός αντιμετώπισης από τα διαγνωστικά κέντρα Affidea.

Μόνο για τις ΗΠΑ, έρευνα του 2002 αποκάλυψε πως 70 εκατομμύρια Αμερικανοί πάσχουν από κάποια διαταραχή του ύπνου. Αυτό υπολογίστηκε ότι κοστίζει περίπου 100 δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο σε ατυχήματα, ιατρική περίθαλψη και μη αποδοτικές ώρες εργασίας.

Ύπνος και πονοκέφαλοι

Διαταραχές του ύπνου, όπως η αϋπνία, η υπερυπνία, οι άπνοιες του ύπνου, συχνά μπορεί να προκαλέσουν πονοκέφαλο. Κεφαλαλγία και διαταραχές του ύπνου είναι συμπτώματα που συχνά συνυπάρχουν στο ίδιο άτομο, είτε γιατί το ένα προκαλεί το άλλο, είτε γιατί είναι συμπτώματα κοινού παθογενετικού μηχανισμού ή κοινής υποκείμενης νόσου.

Πρόσφατες βιοχημικές και λειτουργικές απεικονιστικές μελέτες του εγκεφάλου ασθενών με πρωτοπαθείς κεφαλαλγίες αποδεικνύουν την ύπαρξη ορισμένων κοινών κεντρικών μηχανισμών που ευθύνονται για την πρόκληση κεφαλαλγίας, ενώ ταυτόχρονα είναι και ρυθμιστές του ύπνου.

Η στέρηση ύπνου και ο διακοπτόμενος ύπνος είναι δυνατόν να προκαλέσουν την έκλυση των πρωτοπαθών κεφαλαλγιών, ενώ είναι γνωστό ότι συχνά η ημικρανία υποχωρεί μετά από ύπνο. Σε πρόσφατες μελέτες ασθενών με αθροιστική κεφαλαλγία διαπιστώθηκε άπνοια του ύπνου σε ποσοστά που κυμαίνονται από 31% έως 80% .

Οι άπνοιες στον ύπνο είναι δυνατόν να πυροδοτούν την εκδήλωση της αθροιστικής κεφαλαλγίας κατά τις πρώτες ώρες του ύπνου, λόγω της προκαλούμενης υποξυγοναιμίας. Η αντιμετώπιση των απνοιών προκαλεί ύφεση της κεφαλαλγίας. Η περιγραφή που δίνουν για την κεφαλαλγία τους οι περισσότεροι ασθενείς που πάσχουν από άπνοιες του ύπνου είναι: "βαρύ", "θολωμένο", "σφιγμένο κεφάλι" και σπανιότερα περιγράφουν διάχυτο ελαφρύ πονοκέφαλο. Ο δε πονοκέφαλος σχεδόν πάντοτε συνοδεύεται από υπνηλία κατά την ημέρα.

Η κεφαλαλγία είναι επίσης συχνό σύμπτωμα σε ασθενείς με αϋπνία, η οποία προκαλείται από χρόνια επώδυνα σύνδρομα, όπως η ινομυαλγία, νευρομυικά νοσήματα, καθώς επίσης σε ασθενείς με καρδιοαγγειακά νοσήματα, σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, κατάθλιψη ή αγχώδεις διαταραχές που προκαλούν αϋπνία και δευτεροπαθώς ημερήσια υπνηλία.

Πόσο συχνές είναι οι άπνοιες κατά τον ύπνο

Είναι πολύ συχνότερες από όσο νομίζαμε πριν μερικά χρόνια. Οι τελευταίες στατιστικές από τις ΗΠΑ, τη Δανία, την Αυστραλία και την Ιταλία, έδειξαν ότι το 8,5% έως 24% των ανδρών, 30 έως 60 ετών, εμφανίζει παθολογικό αριθμό απνοιών. Τα αντίστοιχα ποσοστά στις γυναίκες από 30 έως 60 ετών είναι 6%-9%. Από αυτούς, οι βαρύτερες μορφές, ποσοστό 2%-4%, εμφανίζει υπνηλία την ημέρα.

Υπνική άπνοια και γλαύκωμα

Οι πάσχοντες από άπνοια στον ύπνο διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν γλαύκωμα και γι’ αυτό πρέπει να ελέγχουν συστηματικά τα μάτια τους, σύμφωνα με μία νέα μελέτη. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε 1.012 ασθενείς ηλικίας άνω των 40 ετών και σε 6.072 υγιείς συνομηλίκους τους, και δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Ophthalmology» που εκδίδει η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας.

Η μελέτη από το Ιατρικό Πανεπιστήμιο της Ταϊπέι στην Ταϊβάν έδειξε πως οι πάσχοντες από υπνική άπνοια διέτρεχαν κατά 67% υψηλότερο κίνδυνο να παρουσιάσουν την συχνότερη μορφή γλαυκώματος (γλαύκωμα ανοικτής γωνίας) μέσα σε μία πενταετία από τη διάγνωση της άπνοιας.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η υπνική άπνοια μειώνει την ποσότητα του οξυγόνου που φτάνει στα μάτια και έτσι αυξάνει τον κίνδυνο για γλαύκωμα. «Ελπίζουμε ότι τα ευρήματά μας θα ενθαρρύνουν τους γιατρούς να ενημερώσουν τους πάσχοντες από αποφρακτική άπνοια στον ύπνο για το ενδεχόμενο γλαυκώματος, ούτως ώστε να ελεγχθούν προληπτικά και να υποβληθούν στην ενδεδειγμένη θεραπεία», σημειώνουν στην ανακοίνωσή τους οι ερευνητές.

Μην κοιμάστε με αναμμένο φως

Μελαγχολία μπορεί να προκαλέσει το τεχνητό φως κατά την διάρκεια του ύπνου. Μάλιστα, η συνεχής έκθεση σε διαρκή φωτισμό κατά τη διάρκεια της νύχτας μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη.

Αντίθετα, η αποφυγή του φωτός μετριάζει τα συμπτώματα κατάθλιψης. Τα πειράματα έγιναν σε ποντίκια και οι ερευνητές τα χώρισαν σε δύο ομάδες. Η ομάδα της οποίας το δωμάτιο φωτιζόταν όλο το 24ωρο, εμφάνισε εξωτερικά συμπτώματα κατάθλιψης, σε σύγκριση με την άλλη ομάδα που κοιμόταν σε σκοτεινό χώρο και είχε φυσιολογικό κύκλο ημέρας-νύχτας.

Η επίδραση του τεχνητού φωτός στην υγεία είναι σημαντική για ανθρώπους που δουλεύουν σε νυχτερινή βάρδια και για παιδιά και ενηλίκους που παρακολουθούν τηλεόραση αργά το βράδυ, διαταράσσοντας τον φυσιολογικό κύκλο φωτός- σκοταδιού.

Σύνδρομο ανήσυχων ακρών (Periodic Limb Movement in Sleep, PLMs)

Το σύνδρομο χαρακτηρίζεται από δυσάρεστο αίσθημα στα άνω, αλλά κυρίως στα κάτω άκρα, όταν ο ασθενής παραμένει ακίνητος. Η δυσάρεστη αίσθηση μπορεί να έχει χαρακτήρα άλγους, καύσου, αιμωδιών και συνοδεύεται από ακαταμάχητη επιθυμία κίνησης των άκρων.

Το σύνδρομο ανήσυχων άκρων συνοδεύεται από διατήρηση των κινήσεων των άκρων κατά τον ύπνο (περιοδικές κινήσεις των άκρων κατά τον ύπνο), υπεύθυνες για τον κατακερματισμό του ύπνου και την πρόκληση χρόνιας στέρησης ύπνου. Έτσι, είναι συχνό αίτιο αϋπνίας αλλά και υπνηλίας κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Ναρκοληψία

Η ναρκοληψία είναι μια χρόνια νευρολογική διαταραχή που οφείλεται στην ανεπάρκεια του εγκεφάλου να ρυθμίζει τους κύκλους κατά τους οποίους ο ασθενής κοιμάται ή είναι ξύπνιος.

Η ναρκοληψία δεν είναι σπάνια, όμως η διάγνωση δεν γίνεται στο βαθμό που θα έπρεπε, και έτσι το πρόβλημα δεν αναγνωρίζεται στις πραγματικές του διαστάσεις. Υπολογίζεται ότι η ναρκοληψία επηρεάζει 1 σε κάθε 2 χιλιάδες άτομα.

Όσον αφορά στις διαταραχές του ύπνου, μετά από την αποφρακτική άπνοια του ύπνου και το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών, η ναρκοληψία είναι η τρίτη συχνότερη πάθηση μεταξύ των ασθενών που αναζητούν βοήθεια σε κλινικές εξειδικευμένες για προβλήματα ύπνου.

Σε διάφορες στιγμές κατά τη διάρκεια της ημέρας, οι ασθενείς με ναρκοληψία αισθάνονται μια ακατανίκητη ανάγκη να κοιμηθούν. Εάν η ανάγκη για ύπνο καταστεί ακατανίκητη, τότε ο ασθενής μπορεί να αποκοιμηθεί για περιόδους που διαρκούν από μερικά δευτερόλεπτα έως μερικά λεπτά. Σπανιότερα είναι δυνατόν να παραμένουν κοιμώμενοι για μια ώρα ή και περισσότερο.

Η διάγνωση της ναρκοληψίας γίνεται οριστικά σε χρονικό διάστημα που κυμαίνεται από 10 έως 15 χρόνια, μετά την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων. Στους περισσότερους ασθενείς, τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται στις ηλικίες μεταξύ 10 και 25 ετών. Σε πολλούς άλλους τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται στις ηλικίες μεταξύ 35 και 45 ετών. Ωστόσο, η ναρκοληψία είναι δυνατόν να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία.

Η αιτία της ναρκοληψίας παραμένει άγνωστη. Κατά τα τελευταία χρόνια η κατανόηση της πάθησης έχει βελτιωθεί, καθώς έχουν αναγνωρισθεί γονίδια που σχετίζονται έντονα με την πάθηση.

Υπναγωγικά τινάγματα (Hypnagogic foot tremor, HFT)

Πρόκειται για τινάγματα του σώματος μεγάλου εύρους που αφυπνίζουν τον ασθενή, αλλά δεν αποτελούν είδος επιληψίας. Εμφανίζονται με την έναρξη του ύπνου, ενώ μπορεί να αφορούν το ένα ή και τα δύο κάτω άκρα ή τον κορμό και λιγότερο συχνά τα άνω άκρα, και συνοδεύουν κάποιο όνειρο ή αισθητικό ερέθισμα. Εντοπίζονται συχνότερα σε περιόδους μεγάλης έντασης και άγχους και οφείλονται σε διέγερση ορισμένων κέντρων κατά την επέλευση του ύπνου ή κατά την διάρκεια των πρώιμων σταδίων, τα οποία προκαλούν παροξυσμική μη ελεγχόμενη δραστηριότητα.

Βρουξισμός - Τριγμός των οδόντων (Bruxism)

Εμφανίζεται συνήθως τη νύχτα, αλλά ενίοτε μπορεί να είναι παρών και την ημέρα. Μπορεί να παρουσιαστεί σε οποιαδήποτε ηλικία και είναι δυνατόν να προκαλέσει σοβαρά οδοντικά προβλήματα. Οφείλεται σε έντονη σύσπαση των μασητήρων και κροταφικών μυών, συνήθως σε περιόδους μεγάλης ψυχικής έντασης. Εκτός από το στρες, άλλα αίτια βρουξισμού είναι η μη καλή επαφή των δοντιών, στραβά δόντια, εξαγωγές ή κακότεχνες προσθετικές εργασίες και σφραγίσματα. Όταν δεν ανευρίσκεται το αίτιο, τότε η διαταραχή χαρακτηρίζεται ως ιδιοπαθής.

Υπνοβασία & Παραμιλητό

Η φυσιολογική συμπεριφορά στον ύπνο είναι αυτή ενός σχετικά ήσυχου ατόμου που αναπνέει ήρεμα, αλλάζει θέση περιστασιακά και μπορεί να τινάζεται λίγες φορές στην αρχή του ύπνου. Οποιαδήποτε άλλη συμπεριφορά μπορεί να κρύβει διαταραχές του ύπνου, κάποιες εκ των οποίων είναι ιδιαίτερα σοβαρές.

Η υπνοβασία εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά σχολικής ηλικίας. Συνήθως υποχωρεί στην εφηβεία, αλλά σπάνια μπορεί να υποτροπιάζει σε περιόδους έντονου άγχους, μετά από κατανάλωση ποσότητας αλκοόλ και μετά από χρήση κατασταλτικών φαρμάκων ή όταν αλλάζει το άτομο περιβάλλον. Πρόκειται για μια κατάσταση που συνήθως κληρονομείται.

Στα άτομα αυτά ο εγκέφαλος δυσκολεύεται να έρθει σε πλήρη κατάσταση εγρήγορσης, όταν για κάποιο λόγο ξυπνήσουν την ώρα που βρίσκονται σε βαθύ ύπνο. Έτσι, αν ένας υπνοβάτης αφυπνιστεί την ώρα που βρίσκεται σε βαθύ ύπνο, μπορεί να αρχίσει να κινείται, χωρίς όμως αυτό να το καταγράφει στην μνήμη του. Ο υπνοβάτης μπορεί να κινείται, να μιλάει, να απαντάει σε ερωτήσεις, ακόμα και να οδηγήσει, και μετά όταν ξυπνήσει πλήρως να μη θυμάται τίποτα. Τις πιο πολλές φορές η συμπεριφορά του είναι μηχανική και μπορεί και να γίνει επιθετικός, αν προσπαθήσουμε να τον ξυπνήσουμε.

Συμβουλές για την αντιμετώπιση της υπνοβασίας

• Δεν ξυπνάμε έναν υπνοβάτη, τον κατευθύνουμε με ήπιες κινήσεις να επιστρέψει στο δωμάτιό του.
• Τα άτομα που έχουν τάση για υπνοβασία πρέπει να κοιμούνται σε ήσυχο περιβάλλον, χωρίς ερεθίσματα για να ξυπνάνε.
• Προστατεύουμε τον υπνοβάτη με το να μην έχει αιχμηρά αντικείμενα στο δωμάτιο του, να μην έχει πρόσβαση σε σκάλες ή μπαλκόνι.
• Κρύβουμε τα κλειδιά της εξώπορτας, του αυτοκινήτου ή της μηχανής.
• Συμβουλεύουμε το άτομο να μην πίνει πολύ αλκοόλ το βράδυ, να μην τρώει βαριά φαγητά και να ενημερώνει άλλα άτομα ιδίως όταν αλλάζει περιβάλλον.

Πρακτικά μέτρα για την αποτροπή της υπνοβασίας στα παιδιά

• Βάλτε στο παιδί σας μουσική να ηρεμήσει πριν πάει για ύπνο.
• Υιοθετήστε σταθερή ώρα για να πηγαίνει για ύπνο.
• Να μην πίνει πολλά υγρά πριν πάει για ύπνο και να αδειάζει πάντα την κύστη του προηγουμένως. Η γεμάτη κύστη μπορεί να προκαλέσει υπνοβασία.
• Να αποφεύγει την καφεΐνη.

Εξέταση για το ροχαλητό στο σπίτι

Ένας απλός, φιλικός για παιδιά και ενήλικες, αλλά και οικονομικός τρόπος για την διερεύνηση του ροχαλητού, είναι η ιατρική μέθοδος ψηφιακής ανάλυσης των ήχων της αναπνοής στο σπίτι. Η εξέταση SNORE CHECK είναι εντελώς απλή και ανώδυνη και πραγματοποιείται στον χώρο σας κατά τη διάρκεια του ύπνου. Διερευνά με ακρίβεια το είδος του ροχαλητού, ενώ διαπιστώνει εάν υπάρχει υπνική άπνοια και σε τι βαθμό, δίνοντας στον γιατρό όλες τις απαραίτητες πληροφορίες, προκειμένου να σας συστήσει την κατάλληλη αντιμετώπιση.

Η υπηρεσία SNORE CHECK, σε συνεργασία με την υπηρεσία Κατ’ Οίκον της Affidea, με το εξειδικευμένο νοσηλευτικό προσωπικό τους, αναλαμβάνουν να παραδώσουν και να παραλάβουν τον εξοπλισμό της εξέτασης στον χώρο του εξεταζόμενου και να ενημερώσουν για την χρήση του. Εφόσον πραγματοποιήσετε τον έλεγχο, την επόμενη ημέρα, κατόπιν σχετικού προγραμματισμού, το προσωπικό του τμήματος παραλαμβάνει από εσάς τον εξοπλισμό και τον παραδίδει στον γιατρό. Ο γιατρός θα αναλύσει τα αποτελέσματα της καταγραφής της αναπνοής σας κατά τον ύπνο και θα επιληφθεί του προβλήματός σας.

Snore Check: Η ψηφιακή ανάλυση της αναπνοής σε προνομιακή τιμή

Ο Όμιλος διαγνωστικών κέντρων Affidea επισημαίνει την σημασία της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης, και προσφέρει την εξέταση Snore Check σε προνομιακή τιμή. Η ενέργεια ισχύει για κάθε ραντεβού που θα προγραμματιστεί έως και τις 31 Αυγούστου 2024.

Για περισσότερες πληροφορίες και ραντεβού μπορείτε να καλείτε καθημερινά, Δευτέρα έως Παρασκευή από τις 07:00 έως τις 21:00 και το Σάββατο από τις 07:30 έως τις 15:00, στο 210 67 70 700.

Γιώργος Ποταμίτης, Ιατρός ΩΡΛ, Επιστημονικά Υπεύθυνος τμήματος ρογχοπάθειας και άπνοιας στον ύπνο Ομίλου Affidea.