Ατμοσφαιρική ρύπανση και κλιματική αλλαγή: Πώς συνδέονται με την αναπαραγωγική υγεία

Περιλαμβάνει διάφορους ρύπους όπως οξείδια του αζώτου, οξείδια του θείου, όζον, αμμωνία, μονοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο, πτητικές οργανικές ενώσεις (VOCs), λεπτά σωματίδια (PM2,5, PM10) αλλά και ενδοκρινικούς διαταράκτες (EDCs), δηλ. διάφορες χημικές ουσίες που μιμούνται ή μπλοκάρουν τη δράση των ορμονών του σώματος.

Δραστηριότητες όπως, η καύση ορυκτών καυσίμων, η αποψίλωση των δασών, η αλλαγή χρήσης γης, οι εκπομπές καυσαερίων των οχημάτων, τα αερολύματα, το μεθάνιο και οι πυρκαγιές συμβάλλουν στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Τα λεπτά σωματίδια που προέρχονται από πυρκαγιές, οικιακά υλικά, αμίαντο, βαρέα μέταλλα, λιπάσματα και απόβλητα/λύματα, μπορούν να επιδεινώσουν περαιτέρω τη ρύπανση εισχωρώντας στον αέρα, το έδαφος, το νερό ή την τροφική αλυσίδα.

Όπως επισημαίνει σε έκθεσή της, η ESHRE, Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας, πολλές επιδημιολογικές μελέτες μας δείχνουν ξεκάθαρα, πώς συνδέεται η η ατμοσφαιρική ρύπανση και η υπερθέρμανση του πλανήτη με τη μειωμένη γονιμότητα, τον πρόωρο τοκετό, το χαμηλό βάρος γέννησης, την αποβολή και τη θνησιγένεια. Πιο συγκεκριμένα οι μελέτες αυτές έδειξαν τα ακόλουθα:

Η έκθεση σε ρύπους και υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος συσχετίζονται με μειωμένες παραμέτρους σπέρματος και χαμηλά ωοθηκικά αποθέματα.

• Η έκθεση στην κυκλοφορία των οχημάτων και στους ρύπους των καυσαερίων ντίζελ στην ενήλικη ζωή συσχετίζεται με μη φυσιολογικές παραμέτρους σπέρματος, αριθμούς χρωμοσωμάτων και κατακερματισμό του DNA.
• Επιδημιολογικές μελέτες έχουν αποκαλύψει μια ισχυρή συσχέτιση μεταξύ των παραμέτρων του ανθρώπινου σπέρματος και της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος. Οι αυξημένες θερμοκρασίες των όρχεων έχουν συσχετιστεί με χαμηλότερο αριθμό σπερματοζωαρίων και αλλοιωμένη μορφολογία σπέρματος.
• Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι η οικιακή έκθεση σε λεπτά αιωρούμενα σωματίδια και η αυξημένη θερμοκρασία περιβάλλοντος συσχετίζονται σημαντικά με το χαμηλότερο απόθεμα των ωοθηκών, όπως εκτιμάται από τον αριθμό των ωοθυλακίων του άντρου και τα επίπεδα της ορμόνης ΑΜΗ (Αντιμυλλέριος Ορμόνη).

Η ατμοσφαιρική ρύπανση βάζει σε κίνδυνο την γονιμότητα αλλά και τα αποτελέσματα της εξωσωματικής γονιμοποίησης (IVF).

• Το να ζεις κοντά σε μεγάλους δρόμους, με αποστάσεις μικρότερες από 200 μέτρα, έχει συνδεθεί με αδυναμία σύλληψης και με τα ποσοστά εγκυμοσύνης να αυξάνονται κατά 3% για κάθε 200 μέτρα μακριά από έναν μεγάλο και πολυσύχναστο αυτοκινητόδρομο.
• Σε απογραφές με υψηλή έκθεση σε λεπτά αιωρούμενα σωματίδια, τα ποσοστά ζώντων γεννήσεων ανά 1.000 έγκυες γυναίκες μειώνονται σημαντικά.
• Μεταξύ των υπογόνιμων πληθυσμών που υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση, η παρατεταμένη έκθεση σε υψηλά επίπεδα λεπτών σωματιδίων έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει τα ποσοστά εγκυμοσύνης και αποβολών.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση συσχετίζεται με δυσμενή έκβαση της εγκυμοσύνης, συμπεριλαμβανομένων των αυξημένων ποσοστών καθέξιν αποβολών, θνησιγένειας, πρόωρων τοκετών και χαμηλού βάρους γέννησης.

• Αρκετές μελέτες αναφέρουν συσχετίσεις μεταξύ εποχιακών διακυμάνσεων στους ρύπους του αέρα του περιβάλλοντος όπως O3, S02, NO2, CO, PM2.5, PM10 και τις καθέξιν αποβολές.
• Η διαμονή κοντά σε αυτοκινητόδρομους μεγάλης κυκλοφορίας αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο χαμηλού βάρους γέννησης.
• Η υψηλή έκθεση σε CO, NO2, PM2,5 και PM10 κατά το δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, ιδιαίτερα μεταξύ 20 και 27 εβδομάδων, έχει συσχετιστεί με αυξημένες πιθανότητες πρόωρου τοκετού.
• Τα παγκόσμια δεδομένα για τους πρόωρους τοκετούς υποδεικνύουν ότι 2,7 εκατομμύρια ή 18% των συνολικών πρόωρων γεννήσεων παγκοσμίως θα μπορούσαν να αποδοθούν στην έκθεση της μητέρας σε λεπτά αιωρούμενα σωματίδια, με τις υψηλότερες επιβαρύνσεις να παρατηρούνται στη Νοτιοανατολική Ασία, τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή, και τη Δυτική Υποσαχάρια Αφρική.
• Η έκθεση σε πυρκαγιές έως και τρεις εβδομάδες πριν από τον τοκετό έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο χαμηλού βάρους γέννησης. Επιπλέον, η έκθεση σε λεπτά σωματίδια της πυρκαγιάς κατά το δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο πρόωρου τοκετού, πιθανόν λόγω φλεγμονής και αυξημένου στρες.

Η υπερβολική ζέστη επηρεάζει αρνητικά τις εγκύους, τα έμβρυα και τα ποσοστά γεννήσεων.

• Η προγεννητική έκθεση σε υπερβολική ζέστη σχετίζεται με αυξημένους κινδύνους πρόωρου τοκετού, χαμηλού βάρους γέννησης και θνησιγένειας.
• Οι μητέρες που εκτίθενται σε υψηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια του τοκετού είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν υπέρταση, δυσκολίες στην έκβαση της εγκυμοσύνης και μεγαλύτερη παραμονή στο νοσοκομείο.
• Η έκθεση του κυοφορούμενου εμβρύου σε υψηλές θερμοκρασίες συνδέεται με μόνιμες αρνητικές επιπτώσεις στις μακροπρόθεσμες γνωστικές ικανότητες του ως παιδιού και ως ενηλίκου.
• Τα ποσοστά γεννήσεων επηρεάζονται σημαντικά όταν σημειώνονται ακραίες θερμοκρασίες.

Συμπερασματικά:

Εδώ και δεκαετίες παρακολουθούμε τη δραματική μείωση στα ποσοστά γονιμότητας παγκοσμίως. Η μείωση αυτή οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της κλιματικής αλλαγής.
Οι χημικές ουσίες που διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα (EDC) συμβάλλουν στην επιδείνωση της αναπαραγωγικής υγείας τόσο των γυναικών όσο και των ανδρών. Αυτές οι χημικές ουσίες υπάρχουν στα τρόφιμα, στο πόσιμο νερό, στα καλλυντικά, στο χώρο εργασίας τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό περιβάλλον.

Η υγεία των απογόνων μπορεί να επηρεαστεί από περιβαλλοντικούς στρεσογόνους παράγοντες μέσω της έκθεσης της μητέρας κατά τις περιόδους πριν από τη σύλληψη, την προγεννητική και τη νεογνική ζωή, αλλά και μέσω της έκθεσης του πατέρα κατά την περίοδο πριν από τη σύλληψη.

Η μείωση και η πιθανή εξάλειψη της έκθεσης των παιδιών σε περιβαλλοντικούς στρεσογόνους παράγοντες στα πρώτα χρόνια της ζωής τους, ακόμη και κατά την εμβρυική ζωή όμως, μπορεί να προστατεύσει την υγεία τους και την υγεία των μελλοντικών γενεών.

Πηγή: ESHRE - European Society of Human Reproduction and Embryology