Άπνοια στην εφηβεία: Πώς επηρεάζει τον εγκέφαλο, τη μνήμη και τη μάθηση

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι μεταξύ σχεδόν 100 εφήβων που υποβλήθηκαν σε τομογραφίες εγκεφάλου, όσοι ταλαιπωρούνταν από αποφρακτική άπνοια ύπνου έτειναν να έχουν λεπτότερο ιστό στην επιφάνεια του εγκεφάλου και ορισμένα σημάδια φλεγμονής σε μια περιοχή του εγκεφάλου που αποτελεί «κλειδί» για τη μνήμη και τη μάθηση.

Το τι ακριβώς σημαίνουν αυτές οι διαφορές στη δομή του εγκεφάλου δεν είναι ακόμη σαφές, δήλωσε ο ανώτερος ερευνητής Δρ. Raanan Arens, επικεφαλής του τμήματος Ιατρικής Αναπνοής και Ύπνου στο Νοσοκομείο Παίδων στο Μοντεφιόρε στη Νέα Υόρκη.

Τα ευρήματα δείχνουν ωστόσο ότι η υπνική άπνοια μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στον εγκέφαλο των παιδιών.

Μελέτες εκτιμούν ότι περίπου το 1% έως το 5% των παιδιών έχουν αποφρακτική άπνοια ύπνου, μια διαταραχή κατά την οποία οι ιστοί στο λαιμό συστέλλονται κατά τη διάρκεια του ύπνου, προκαλώντας επαναλαμβανόμενες διακοπές και ενάρξεις της αναπνοής. Το πιο εμφανές σύμπτωμα είναι το δυνατό ροχαλητό, ενώ άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν την υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας και και τα προβλήματα προσοχής.

Οι διακοπές της αναπνοής μπορεί να συμβούν πολλές φορές στο διάστημα μιας ώρας. Όταν η αναπνοή σταματά στον ύπνο, ο εγκέφαλος «ξυπνάει» για λίγο.

Έτσι, η υπνική άπνοια μπορεί να επηρεάσει τον εγκέφαλο των παιδιών για δύο γενικούς λόγους: Διαταράσσει επανειλημμένα την παροχή οξυγόνου του εγκεφάλου και στερεί από τα παιδιά τον βαθύ «αποκαταστατικό» ύπνο που είναι απαραίτητος για την υγιή ανάπτυξη και λειτουργία του εγκεφάλου.

Ο Άρενς και οι συνάδελφοί του μελέτησαν 98 εφήβους οι οποίοι υποβλήθηκαν σε μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου: 53 είχαν αποφρακτική άπνοια ύπνου και ήταν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Οι άλλοι 45 βρίσκονταν στο ίδιο εύρος βάρους αλλά δεν είχαν υπνική άπνοια. Τα παιδιά μπορούν να αναπτύξουν υπνική άπνοια ανεξάρτητα από το βάρος τους αλλά η παχυσαρκία αποτελεί παράγοντα κινδύνου.

Οι ερευνητές εστίασαν στο αν στις δύο ομάδες παιδιών υπήρχαν διαφορές στο πάχος του φλοιού του εγκεφάλου (το εξωτερικό του στρώμα) ή στη δομή του ιππόκαμπου, την περιοχή του εγκεφάλου που εμπλέκεται στη μνήμη και τη μάθηση.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι έφηβοι με υπνική άπνοια είχαν λεπτότερο εγκεφαλικό φλοιό και μεγαλύτερο όγκο σε μέρος του ιππόκαμπου (που θα μπορούσε να υποδηλώνει φλεγμονή ή πρήξιμο), σε σύγκριση με τα παιδιά χωρίς τη διαταραχή. Και όσο πιο σοβαρή ήταν η κατάσταση της άπνοιας, τόσο μεγαλύτερες ήταν αυτές οι εγκεφαλικές διαφορές.

Το μεγάλο ερώτημα είναι αν οι δομικές διαφορές του εγκεφάλου μεταφράζονται σε προβλήματα μνήμης ή μάθησης ή συναισθηματικές και συμπεριφορικές δυσκολίες.

«Αυτή η μελέτη βοηθά ειδικά στον εμπλουτισμό της γνώσης για τις συνέπειες των αλλαγών του εγκεφαλικού φλοιού και του όγκου του ιππόκαμπου και την αποφρακτική άπνοια σε εφήβους», δήλωσε η Δρ. Shalini Paruthi, εκπρόσωπος της Αμερικανικής Ακαδημίας Ιατρικής Ύπνου που δεν συμμετείχε στη μελέτη.

Στα παιδιά, η υπνική άπνοια συνήθως προκαλείται από χρόνια φλεγμονή στις αμυγδαλές ή τις αδενοειδείς εκβλαστήσεις (τα λεγόμενα κρεατάκια). Σε αυτές τις περιπτώσεις, η χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση του ιστού είναι η τυπική θεραπεία, είπε ο Άρενς.

Αν και δεν είναι σαφές τι μπορεί να σημαίνουν οι διαφορές στον εγκέφαλο που παρατηρούνται σε αυτή τη μελέτη για την καθημερινή ζωή των παιδιών, είναι γνωστό ότι η άπνοια ύπνου που δεν αντιμετωπίζεται μπορεί να προκαλεί κούραση στα παιδιά και να τα κάνει ευερέθιστα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Μπορεί επίσης να παρουσιάζουν προβλήματα προσοχής, μάθησης και συμπεριφοράς, συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ).

Εάν οι γονείς παρατηρήσουν πιθανά σημάδια αποφρακτικής άπνοιας ύπνου στο παιδί τους -δυνατό ροχαλητό τη νύχτα ή υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας και προβλήματα μάθησης ή συμπεριφοράς- θα πρέπει να επισκεφτούν τον παιδίατρό τους.

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στην ιατρική επιθεώρηση Sleep.