Σχολική ανωριμότητα: Τι είναι και πώς μπορούμε να την αξιολογήσουμε

Τι προκαλεί τη σχολική ανωριμότητα

Η σχολική ανωριμότητα μπορεί να οφείλεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, δηλαδή τη συναντάμε συχνά σε παιδιά που είναι μεγαλωμένα σε ένα υπερπροστατευτικό περιβάλλον που οι γονείς τους δεν τους πρόσφεραν τη δυνατότητα να προσπαθήσουν, αλλά και σε οικογένειες που το παιδί παραμελήθηκε και δεν πέρασε ποιοτικό χρόνο με τους γονείς ή άλλα πρόσωπα. Ωστόσο, υπάρχουν και αρκετές περιπτώσεις όπου πίσω από την ανωριμότητα μπορεί να υπάρχει μια αναπτυξιακή διαταραχή με οργανικό υπόστρωμα, όπως ένα νευρολογικό, μεταβολικό ή γενετικό και πιο σπανία ψυχιατρικό πρόβλημα.

Τι είναι η σχολική ανωριμότητα και πώς εκδηλώνεται

Η σχολική ανωριμότητα βασίζεται σε τέσσερις κύριους τομείς της ανάπτυξης:

• Κινητικός τομέας, που περιλαμβάνει την αδρή και λεπτή κινητικότητα, δηλαδή την κίνηση. Εκδηλώνεται με αδεξιότητα, αστάθεια στην ισορροπία και κακή εικόνα σώματος.
• Λόγος-Ομιλία, που περιλαμβάνει έκφραση λόγου, αντίληψη και καθαρότητα λογού. Εκδηλώνεται με φτωχό λεξιλόγιο, δυσκολίες στην περιγραφή και την έκφραση κ.ά.
• Γνωστικός τομέας, που περιλαμβάνει ταξινομήσεις, πληροφορίες και συσχετίσεις. Εκδηλώνεται με αδυναμία της μνήμης, της οπτικής αντίληψης, της αφαιρετικής σκέψης και του συλλογισμού.
• Συμπεριφορά, που περιλαμβάνει τη συγκέντρωση προσοχής και την αυτορρύθμιση των συναισθημάτων. Εκδηλώνεται με αδυναμία συγκέντρωσης και ανυπακοή-παρορμητισμό.

Σχολική ανωριμότητα με άπλα λόγια

Όταν ένα παιδί δεν έχει αναπτύξει τις δεξιότητες αυτές σύμφωνα με την ηλικία του σε έναν από τους παραπάνω τομείς, τότε λέμε ότι το παιδί παρουσιάζει ανωριμότητα σε αυτόν τον τομέα. Για παράδειγμα, αν ένα παιδί δεν μπορεί να συγκεντρωθεί και να κάνει τις εργασίες που του ζητά ο νηπιαγωγός ή ο δάσκαλος, τότε λέμε ότι το παιδί παρουσιάζει ανωριμότητα στη συγκέντρωση. Η ικανότητα υπάρχει, αλλά δεν έχει αναπτυχθεί όσο θα αναμέναμε σε σχέση με τα άλλα παιδιά της ίδιας ηλικίας. Το ίδιο ισχύει και για τους άλλους τομείς.

Πώς αξιολογούμε τη σχολική ανωριμότητα

Μια μεμονωμένη ανωριμότητα σε έναν τομέα της ανάπτυξης συνήθως δεν είναι ανησυχητική και βελτιώνεται με απλή συμβουλευτική που κάνει ο παιδαγωγός προς τους γονείς. Γενικευμένη ανωριμότητα είναι αυτή που περιλαμβάνει πολλούς τομείς, π.χ. ένα παιδί μπορεί να μην είναι πολύ καλό στον τομέα του λόγου, στον τομέα της κίνησης και παράλληλα στη συμπεριφορά. Σε αυτή την περίπτωση χρειάζεται να γίνει αναπτυξιακή εξέταση από ειδικό σε αναπτυξιακό κέντρο. Αν το παιδί μας είναι στο νηπιαγωγείο, υπάρχει το τεστ σχολικής ετοιμότητας Α τεστ που αξιολογεί τη σχολική ωριμότητα του νηπίου λίγο πριν τη φοίτησή του στην Α’ τάξη.

Παράλληλα, σημαντικές είναι και οι παρατηρήσεις των παιδαγωγών που παρακολουθούν καθημερινά το παιδί και ενδεχομένως να έχουν εντοπίσει κάποιες δεξιότητες που δεν έχουν αναπτυχθεί σύμφωνα με την ηλικία του. Γι’ αυτό οι γονείς καλό είναι να ενημερώνονται τακτικά από τους νηπιαγωγούς.

Πώς μπορώ να βοηθήσω ένα παιδί με ανωριμότητα;

Αν διαπιστώσετε ότι το παιδί σας είναι ανώριμο σε έναν συγκεκριμένο τομέα, όπως το ντύσιμο, το γράψιμο κ.ά., καλό είναι να αρχίσετε εξάσκηση.

Τι κάνω όταν έχει διαπιστωθεί στο παιδί μου κάποια σχολική ανωριμότητα

Στις περιπτώσεις που έχουν διαπιστωθεί δυσκολίες στο παιδί, συνήθως τις αντιμετωπίζουμε με προγράμματα ειδικής αγωγής όπως εργοθεραπεία, λογοθεραπεία κ.ά. Σε ορισμένες περιπτώσεις που η διάγνωση έχει γίνει πολύ αργά και δεν υπάρχει ο απαιτούμενος χρόνος για επανεκπαίδευση, μπορεί να προταθεί επαναφοίτηση, να παρακολουθήσει δηλαδή το παιδί ξανά την ίδια τάξη. Αυτό το μέτρο συνιστάται πιο συχνά στο νηπιαγωγείο και λιγότερο στο δημοτικό σχολείο, ώστε να δοθεί χρόνος στο παιδί να αναπτύξει το δυναμικό του. Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό να παρακολουθείται η ανάπτυξη του παιδιού και αν υπάρχουν ανησυχητικά σημάδια να διερευνώνται.

Διαβάστε επίσης:

Ανησυχία για αυτισμό σε βρέφος ή νήπιο; Τι πρέπει να προσέξουμε

Σχολική Ετοιμότητα - Α’ Τεστ: Οι μαθησιακές δυσκολίες μπορούν να προληφθούν

Αναπτυξιακό check-up plus: Αναπτυξιακή εξέταση με νέα ελληνική κλίμακα