Πελματογράφημα: Ένα πολύτιμο εργαλείο πρόληψης μυοσκελετικών προβλημάτων
Σημαντικό διαγνωστικό εργαλείο για ορθοπεδικά και μυοσκελετικά προβλήματα αποδεικνύεται με την πάροδο του χρόνου το πελματογράφημα, το οποίο, μέσω καταγραφής της κατανομής της πίεσης που ασκείται στα πέλματα των ποδιών και της ανάλυσης της κίνησης του ανθρώπινου σώματος, μπορεί να συμβάλει στην αιτιολόγηση του προβλήματος αλλά και στην αντιμετώπισή του.
Αρχικά σχεδιασμένα ως ερευνητικά εργαλεία, τα συστήματα μέτρησης της πελματικής πίεσης γίνονται πια ολοένα και λιγότερο δαπανηρά και περισσότερο δημοφιλή και στους αθλητές για τον σχεδιασμό της θεραπείας, την εκπαίδευσή τους και την τεκμηρίωση των αποτελεσμάτων των θεραπευτικών παρεμβάσεων.
«Το ανθρώπινο πέλμα είναι ένα πολύπλοκο σύστημα που αποτελείται από 26 οστά, 19 μυς, 33 αρθρώσεις και 107 συνδέσμους. Από τις δυνάμεις που ασκούνται σ’ αυτό κατά τη διάρκεια απλών ή σύνθετων κινήσεων και στάσεων είναι εφικτή η αναγνώριση και αξιολόγηση της παθολογίας του ατόμου, προκειμένου να υπάρξει στοχευμένη παρέμβαση προς ανακούφιση των συμπτωμάτων που αυτή προκαλεί, αλλά και έλεγχος της απόδοσης της προτεινόμενης παρέμβασης» μας εξηγεί ο κ. Γεώργιος Κυρίτσης, Ιατρός Φυσικής Ιατρικής & Αποκατάστασης.
Τα προβλήματα αυτά μπορεί να υφίστανται στον κορμό και στα κάτω άκρα. Το πελματογράφημα μπορεί να πληροφορήσει για τα ανατομικά χαρακτηριστικά του πέλματος και τις δυνάμεις που εφαρμόζονται σ’ αυτό, με απώτερο στόχο την εξεύρεση στρατηγικών και κατασκευή βοηθημάτων (ορθοπεδικών πάτων) προς αποφυγή τραυματισμών ή επιδείνωσης των υφιστάμενων ιατρικών καταστάσεων που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής του ανθρώπου ή την απόδοση των αθλητών.
Υπάρχουν διάφορα συστήματα, μεθοδολογίες και τεχνικές για την καταγραφή της πελματιαίας πίεσης, αλλά και παράμετροι της πίεσης του πέλματος που χρησιμοποιούνται για την εξαγωγή συμπερασμάτων για τη λειτουργική ικανότητα των κάτω άκρων.
Τι μπορούμε όμως να αποκομίσουμε συγκεκριμένα όταν υποβαλλόμαστε σε ένα πελματογράφημα; Σύμφωνα με τον κ. Κυρίτση, από τα σημαντικότερα οφέλη είναι η αξιολόγηση της ισορροπίας, η απεικόνιση των αφύσικων φορτίσεων που ασκούνται στο πέλμα όταν στεκόμαστε όρθιοι και όταν βαδίζουμε, καθώς και η εκτίμηση του χρόνου παραμονής αυτών των πιέσεων (δυνάμεων). Αυτό μας δίνει τη δυνατότητα κατασκευής προσαρμοσμένων εσωτερικών πάτων παπουτσιών, διορθώνοντας τυχόν προβλήματα.
Οι ορθοπεδικοί πάτοι είναι επίσης ιδανικοί για άτομα που υποφέρουν από πλατυποδία, ανισοσκελία, βλαισοποδία, τενοντίτιδα Αχιλλείου, βλαισογωνία, ραιβογωνία, ρευματικές παραμορφώσεις και μια σειρά άλλων προβλημάτων, αλλά και για άτομα που δεν έχουν κάποια παθολογία αλλά επιβαρύνεται το μυοσκελετικό τους σύστημα λόγω ορθοστασίας.
Πολύ χρήσιμη είναι η διενέργεια πελματογραφήματος και κατασκευή εξατομικευμένων ορθοπεδικών πάτων για την πρόληψη τραυματισμού της ποδοκνημικής σε αθλητές. Το έξω διάστρεμμα αστραγάλου είναι ένας εξαιρετικά συχνός αθλητικός τραυματισμός, κυρίως των καλαθοσφαιριστών και των ποδοσφαιριστών, οι μισοί από τους οποίους –σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία– έχουν υποστεί τουλάχιστον ένα διάστρεμμα στη ζωή τους. Παρά την εκτεταμένη επιστημονική έρευνα, το ποσοστό επανεμφάνισης του συγκεκριμένου τραυματισμού παραμένει υψηλό και η αιτία κρύβεται στη λειτουργική αστάθεια που προκαλείται μετά απ’ αυτόν. «Όταν ο αστράγαλος φορτίζεται και αναγκάζεται σε υπερβολική αναστροφή, οι σύνδεσμοι και οι τένοντες στο εξωτερικό του είναι δυνατό να τεντωθούν ή να υποστούν ρήξη. Η γνώση που προσφέρει ένα πελματογράφημα για την κατανομή της πίεσης στα δύο άκρα, ιδιαίτερα όταν αυτό γίνεται σε πραγματικό χρόνο, καθιστά εφικτή την πρόληψη και αποτροπή του τραυματισμού, σημειώνει ο κ. Κυρίτσης, προσθέτοντας: «Η εξέταση μπορεί να προσφέρει πολύτιμη βοήθεια και σε όσους έχουν χαλαρούς συνδέσμους ή αδύναμους μυς, οι οποίοι είναι επιρρεπείς σε διαστρέμματα».
Σημαντική, όμως, είναι η συμβολή του πελματογραφήματος και στην πρόληψη δημιουργίας έλκους στα άκρα ανθρώπων που πάσχουν από διαβήτη. Πρόκειται για μια σοβαρή επιπλοκή της νόσου που ευθύνεται για τη συντριπτική πλειονότητα των σχετιζόμενων με τον διαβήτη ακρωτηριασμών κάτω άκρων. Αιτία για τη δερματική αυτή βλάβη είναι η πίεση που μπορεί να δέχεται το δέρμα λόγω ενός συνδυασμού παραγόντων, όπως η μειωμένη έκκριση ιδρώτα και ουσιών που φυσιολογικά λιπαίνουν την επιδερμίδα και η ενδεχόμενη μείωση της αισθαντικότητας εξαιτίας δυσλειτουργίας του νευρικού συστήματος του ασθενή. Η αποφυγή πρόκλησης αφύσικων πιέσεων, μέσω της χρήσης των εξατομικευμένων πάτων, αποτελεί μέτρο πρόληψης του έλκους διαβητικού ποδιού.
«Ο πελματογράφος είναι μια απλή συσκευή που, αφού καταγράψει τις πιέσεις που ασκούνται σε διάφορα σημεία του πέλματος, μέσω της επαφής του πέλματος με την επιφάνειά της κατά τη βάδιση ή σε όρθια θέση, παρέχει άμεση ψηφιακή απεικόνιση των αποτελεσμάτων. Πρόκειται για μια εύκολη και γρήγορη διαδικασία που δεν απαιτεί καμία προετοιμασία, η οποία μπορεί λειτουργήσει προληπτικά, να συμβάλει στη βελτίωση της απόδοσης των αθλητών, να ξεκουράσει τους εργαζόμενους και να προφυλάξει τόσο την ποιότητα ζωής όσο και την ίδια τη ζωή» καταλήγει ο κ. Κυρίτσης.
