Ο Έμπολα μεταδίδεται με το φτάρνισμα; Οι οδηγίες του CDC που έσπειραν τον τρόμο

Μάλιστα, οι αντιδράσεις φούντωσαν ακόμα περισσότερο, όταν, λίγο αργότερα η συγκεκριμένη ανάρτηση "εξαφανίστηκε" από την επίσημη ιστοσελίδα του Αμερικανικού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC).

Τα μέχρι τώρα διαθέσιμα δεδομένα είχαν υποδείξει ότι η μετάδοση του ιού δεν είναι δυνατή απλώς και μόνο με το φτάρνισμα. Η δημοσίευση που έσπειρε τον πανικό ήταν η ακόλουθη:

"Ο Έμπολα μεταδίδεται με τα σταγονίδια από το βήχα ή το φτάρνισμα; Ναι, ο ιός μεταδίδεται όταν τα σωματικά υγρά (τα ούρα, τα κόπρανα, το σάλιο, ο ιδρώτας, ο εμετός, το σπέρμα ή το μητρικό γάλα) ενός ατόμου που έχει προσβληθεί έρθουν σε επαφή με το στόμα, τη μύτη, τα μάτια ή κάποια ανοιχτή πληγή στο δέρμα [ενός υγιούς ατόμου] ή μεταφερθούν με τη σεξουαλική επαφή."

Όπως μετέφερε η αμερικανική New York Post, σύμφωνα με το CDC "τα σταγονίδια από το βήχα και το φτάρνισμα [ενός ασθενούς] μεταφέρουν μικρόβια όταν εισέρχονται μέσω των ματιών, της μύτης ή του στόματος στον οργανισμό ενός άλλου ατόμου".

Το CDC δεν ανταποκρίθηκε στο αίτημα της εφημερίδας για σχόλιο.

Εν μέσω αναβρασμών και έντονων διαφωνιών για την εγκυρότητα και την ακρίβεια της πληροφορίας, το επίμαχο απόσπασμα αποσύρθηκε και το πληροφοριακό δελτίο του CDC για τον Έμπολα ανανεώθηκε αναλόγως (cdc.gov/Ebola).

Το Κέντρο αρνήθηκε να σχολιάσει στην Post και σε αυτήν την περίπτωση.

Η Δρ Meryl Nass από το Ινστιτούτο Πολιτικής Ακρίβειας (Institute for Public Accuracy) της Ουάσινγκτον έσπευσε να κατηγορήσει το Κέντρο για τα αντικρουόμενα μηνύματα που στέλνει στους πολίτες σχετικά με τη μετάδοση του Έμπολα.

"To CDC είχε δηλώσει πως [ο Έμπολα] δε μεταδίδεται μέσω του αέρα και στη συνέχεια δημοσίευσε την παραπάνω πληροφορία. Παραδέχεται λοιπόν πως τα σωματίδια ή τα σταγονίδια μπορεί να βρεθούν επάνω σε αντικείμενα όπως το χερούλι μιας πόρτας και επομένως να μεταδοθεί ο Έμπολα", δήλωσε χαρακτηριστικά η Nass.

"Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας για μετάδοση του Έμπολα από ένα φτάρνισμα", διευκρινίζει με τη σειρά του ο Δρ Amesh Adalja από το Ιατρικό Κέντρο Ασφάλειας Υγείας του Πανεπιστημίου του Πίτσμπεργκ, συμπληρώνοντας πως "δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Έμπολα δεν αποτελεί ασθένεια του αναπνευστικού – το φτάρνισμα δεν αποτελεί σύμπτωμα της λοίμωξης".

Πράγματι, το φτάρνισμα δεν κατατάσσεται στη λίστα με τα συμπτώματα του Έμπολα, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη μελέτη που πραγματοποιήθηκε ασθενείς από τη Σιέρα Λεόνε και δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση New England Journal of Medicine την περασμένη Τετάρτη, 29 Οκτωβρίου.

Μετάδοση με τα σταγονίδια – Μετάδοση μέσω του αέρα

Υπάρχει μια ζωτικής σημασίας διαφορά μεταξύ των δύο. Για παράδειγμα, τα βακτήρια που προκαλούν τη φυματίωση μεταδίδονται μέσω του αέρα. Όπως εξηγεί ο Adalja, αυτό σημαίνει ότι "τα μολυσματικά σωματίδια παραμένουν στον αέρα ακόμη κι όταν ο ασθενής έχει αποχωρήσει από ένα δωμάτιο και επομένως ο αέρας θεωρείται επικίνδυνος". Ο Έμπολα δεν μεταδίδεται κατ' αυτόν τον τρόπο, καθώς τα σταγονίδια των σωματικών υγρών που περιέχουν τον ιό μπορούν να ταξιδέψουν μόλις ένα μέτρο μακριά πριν η βαρύτητα τα καθηλώσει στο έδαφος.

Ασθένειες που μεταδίδονται με το φτάρνισμα

Ενδεικτικά, ο ιός της γρίπης, το κοινό κρυολόγημα, ο ιός SARS που προκαλεί το οξύ αναπνευστικό σύνδρομο και ο κοκκύτης είναι μερικές από τις ασθένειες που μεταδίδονται με τα σταγονίδια από το βήχα ή το φτάρνισμα.

Πώς θα προστατευτείτε από το φτάρνισμα ενός αρρώστου

Θα πρέπει να αποφεύγετε την επαφή με άτομα που εκδηλώνουν συμπτώματα λοίμωξης, όπως ο βήχας ή το φτάρνισμα. Εάν αυτό δεν είναι δυνατό, θα πρέπει να πλένετε τακτικά τα χέρια σας, να αποφεύγετε την επαφή με πιθανώς μολυσμένες επιφάνειες και να μη μοιράζεστε προσωπικά αντικείμενα με άτομα που έχουν πιθανώς νοσήσει (μαχαιροπίρουνα, ποτήρια, πετσέτες κ.λπ.).

Το ενημερωτικό δελτίο του ΚΕΕΛΠΝΟ

Στο πλαίσιο της συνεχούς ενημέρωσης του ΚΕΕΛΠΝΟ σχετικά με τον ιό Έμπολα, στο ενημερωτικό δελτίο του κέντρου Ελέγχου Ειδικών Λοιμώξεων, το οποίο είναι αφιερωμένο στην ασθένεια, ο αναπληρωτής καθηγητής μικροβιολογίας Σ.Πουρνάρας, καταγράφει μύθους και αλήθειες που αφορούν το φονικό ιό.

Μύθος: Όλοι όσοι νοσήσουν από τον ιό Ebola πεθαίνουν

Αλήθεια:

Ενώ η νόσος από τον ιό Ebola έχει πράγματι πολύ υψηλή θνητότητα, δεν πεθαίνουν όλοι οι ασθενείς. Ιστορικά, μαζί με τη σημερινή, 25 επιδημίες έχουν εμφανιστεί και η θνητότητα κυμάνθηκε από 25 ως 90%. Στη σημερινή επιδημία, που είναι η μεγαλύτερη και περιλαμβάνει περισσότερα κρούσματα από όλες τις προηγούμενες μαζί, η θνητότητα είναι 48%.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με έναν απολογισμό που ανακοινώθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2014 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο ιός Ebola έχει ήδη στοιχίσει τη ζωή σε 3.000 ανθρώπους μεταξύ των λίγο περισσοτέρων από 6.200 κρούσματα που έχουν καταγραφεί στη Δυτική Αφρική, κυρίως στη Γουινέα, τη Λιβερία και τη Σιέρα Λεόνε. Η επιβίωση των ασθενών βελτιώνεται, όταν χορηγούνται έγκαιρα υποστηρικτικά μέτρα, όπως ενυδάτωση και συμπτωματική θεραπεία.

Μύθος: Ο ιός Ebola μπορεί να αφανίσει εκατομμύρια ανθρώπους

Αλήθεια:

Αν και η πρόσφατη επιδημία από τη νόσο του ιού Ebola είναι η μεγαλύτερη από το 1976, όταν πρωτοεμφανίστηκε ο ιός, η δυναμική εξάπλωσής του δεν είναι τόσο μεγάλη, ώστε να απειλήσει τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων. Πιο συγκεκριμένα, ο αναπαραγωγικός αριθμός (R), δηλαδή ο αριθμός ανθρώπων στους οποίους μεταδίδεται ο ιός από κάθε νοσούντα, είναι 1.81 για την Γουινέα, 1.51 για τη Liberia και 1.38 για τη Sierra Leone.

Αυτοί οι αριθμοί, αν και ανησυχητικοί, δε θεωρούνται ικανοί να θέσουν σε κίνδυνο την ύπαρξη των αφρικανικών κρατών που έχουν προσβληθεί. Συνοπτικά, αν και η νόσος βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, η μεταδοτικότητά της δε θεωρείται ικανή να προκαλέσει εκατομμύρια θανάτους.

Μύθος: O ιός Ebola μεταδίδεται με άγνωστο τρόπο, πιθανόν ακόμη και με τον αέρα

Αλήθεια:

Ο ιός δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ μέχρι σήμερα να έχει μεταδοθεί με τον αέρα. Η αρχική μετάδοσή του στον άνθρωπο γίνεται κυρίως μέσω άμεσης επαφής με μολυσμένα ζώα, όπως νυχτερίδες ή πιθήκους. Η μετέπειτα μετάδοσή του σε άλλους ανθρώπους δεν είναι μυστηριώδης και γίνεται μόνο μετά από άμεση επαφή με το αίμα ή σωματικές εκκρίσεις ασθενών με συμπτώματα από τη νόσο του ιού Ebola, ζωντανών ή νεκρών.

Πολύ σοβαρός κίνδυνος μετάδοσης υπάρχει στους εργαζόμενους στους χώρους της υγείας, με τις μεγαλύτερες δευτερογενείς μεταδόσεις του ιού να έχουν παρατηρηθεί στο προσωπικό νοσοκομείων που περιέθαλψαν ασθενείς. Εντός των νοσοκομείων, κίνδυνος μετάδοσης υπάρχει, όταν δε γίνεται ασφαλής χρήση των βελόνων/συρίγγων, δεν αποστειρώνονται επαρκώς τα ιατρικά αντικείμενα και δεν τηρούνται σχολαστικά οι κανόνες υγιεινής.

Μύθος: O ιός Ebola μπορεί να μεταδοθεί και από ανθρώπους που ακόμη δεν έχουν εμφανίσει συμπτώματα της νόσου, οπότε η διασπορά της είναι αδύνατο να προληφθεί

Αλήθεια:

Αυτό δεν είναι αληθές, καθώς οι άνθρωποι δεν είναι μολυσματικοί κατά την περίοδο επώασης της νόσου τους. Η νόσος αρχίζει να μεταδίδεται, μόνο όταν οι ασθενείς γίνουν συμπτωματικοί, οπότε ο ιός βρίσκεται στις σωματικές τους εκκρίσεις. Οι ασθενείς μάλιστα παραμένουν μολυσματικοί για όσο διάστημα το αίμα και οι εκκρίσεις τους περιέχουν τον ιό – σε ορισμένες περιπτώσεις μέχρι και επτά εβδομάδες αφού αναρρώσουν.

Μάλιστα, άνδρες που επιβιώνουν είναι δυνατόν να μεταδώσουν την ασθένεια σεξουαλικά σχεδόν για δύο μήνες μετά τη θεραπεία τους (μετάδοση με το σπέρμα για 7 εβδομάδες).

Μύθος: Η νόσος από τον ιό Ebola έχει ειδικά συμπτώματα

Αλήθεια:

Η νόσος από τον ιό Ebola δεν έχει χαρακτηριστικά συμπτώματα και είναι δύσκολο να διακριθεί από άλλες λοιμώδεις παθήσεις, όπως η ελονοσία, ο τύφος και η μηνιγγίτιδα. Η περίοδος επώασης από τη μετάδοση του ιού μέχρι την εκδήλωση συμπτωμάτων κυμαίνεται από 2 ως 21 ημέρες.
Τα πρώτα συμπτώματα είναι απότομη έναρξη πυρετού, καταβολής, μυϊκών πόνων, πονοκέφαλου και πονόλαιμου. Ακολουθούν έμετοι, διάρροιες, εξανθήματα, συμπτώματα νεφρικής και ηπατικής ανεπάρκειας και σε ορισμένες περιπτώσεις εσωτερική και εξωτερική αιμορραγία, όπως από το στόμα ή τα κόπρανα.

Μύθος: Ο ιός Ebola αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για την Ευρώπη και την Ελλάδα μέσω της παράνομης εισόδου μεταναστών

Αλήθεια:

Ο κίνδυνος μετάδοσης στην Ευρώπη μέσω της παράνομης μετανάστευσης δεν είναι μεγάλος. Καθώς η μέγιστη χρονική απόσταση από τη μετάδοση του ιού μέχρι την εκδήλωση της νόσου που έχει παρατηρηθεί είναι 21 ημέρες και με δεδομένο ότι η νόσος περιορίζεται στη Δυτική και Κεντρική Αφρική, οι ασθενείς θα έχουν εκδηλώσει τη νόσο κατά τη μακρά διάρκεια της μετακίνησής τους προς την Ευρώπη.

Να τονιστεί και πάλι ότι δεν υπάρχουν φορείς της νόσου που τη μεταδίδουν, χωρίς να εμφανίζουν συμπτώματα. Με δεδομένη την ανάγκη ιατρικού ελέγχου των μεταναστών και προσφύγων από την Αφρική, μέχρι στιγμής επικρατεί συγκρατημένη αισιοδοξία ότι δεν επίκειται μετάδοση του ιού στην Ευρώπη.

Μύθος: Είναι πολύ επικίνδυνο να ταξιδεύσει κανείς στις χώρες όπου υπάρχουν κρούσματα του ιού Ebola

Αλήθεια:

Ο κίνδυνος μετάδοσης του ιού Ebola σε έναν τουρίστα ή επιχειρηματία είναι χαμηλός, ακόμη κι όταν αυτός έχει επισκεφτεί περιοχές όπου παρατηρούνται πρωτογενή κρούσματα. Αυτό γιατί η μόλυνση προϋποθέτει άμεση επαφή με αίμα ή άλλα σωματικά υγρά μολυσμένων ανθρώπων ή ζώων, ζωντανών ή νεκρών. Αυτές οι επαφές είναι απίθανες για έναν μέσο ταξιδιώτη, ειδικά όταν αυτός έχει στοιχειώδη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση.

Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να αποφεύγεται οποιαδήποτε σεξουαλική επαφή με κατοίκους περιοχών όπου έχουν εμφανιστεί κρούσματα. Όταν κάποιος επισκέπτεται φίλους ή συγγενείς σε προσβεβλημένες περιοχές, ο κίνδυνος είναι επίσης μικρός, εκτός αν υπάρχει άμεση φυσική επαφή με άτομο που νοσεί ή έχει πεθάνει. Αν συμβεί τέτοια περίπτωση, πρέπει να ενημερωθούν οι υπηρεσίες δημόσιας υγείας, για να προβούν σε έλεγχο των επαφών, ώστε να αποκλειστεί η έκθεση στον ιό Ebola ή, σε αντίθετη περίπτωση, να παρακολουθηθεί και να προληφθεί η περαιτέρω μετάδοση του ιού.

Ο ΠΟΥ έχει εκδώσει γενικές ταξιδιωτικές οδηγίες, που συνοπτικά είναι οι εξής:

- Οι ταξιδιώτες πρέπει να αποφεύγουν κάθε επαφή με μολυσμένους ασθενείς.
- Οι εργαζόμενοι στα επαγγέλματα υγείας που ταξιδεύουν, για να προσφέρουν υπηρεσίες σε προσβεβλημένες περιοχές, πρέπει να ακολουθούν αυστηρά τις συστάσεις του ΠΟΥ για τα μέτρα πρόληψης των λοιμώξεων.
- Κάθε άνθρωπος που διέμεινε σε περιοχές με πρόσφατη εμφάνιση λοιμώξεων από ιό Ebola πρέπει να είναι ενήμερος για τις εκδηλώσεις της νόσου και να επισκέπτεται ιατρό στα πρώτα σημάδια νόσου.
- Οι ιατροί που περιθάλπουν ταξιδιώτες που επιστρέφουν από προσβεβλημένες περιοχές θα πρέπει να εξετάζουν την πιθανότητα της νόσου από τον ιό Ebola.

Μύθος: Δεν υπάρχει και είναι μάταιη η θεραπεία για τη νόσο από τον ιό Ebola

Αλήθεια:

Αν και πράγματι δεν υπάρχει ακόμη ειδική θεραπεία, τα έγκαιρα υποστηρικτικά μέτρα βελτιώνουν σημαντικά την επιβίωση και δεν είναι τυχαίο ότι οι χώρες με τους περισσότερους θανάτους έχουν πολύ σοβαρά προβλήματα στα συστήματα υγείας τους. Επίσης, βρίσκονται υπό ανάπτυξη ειδικές φαρμακευτικές και ανοσολογικές θεραπείες, όπως και δύο πιθανά εμβόλια.

Διαβάστε εδώ όλες τις τελευταίες εξελίξεις σχετικά με τον Έμπολα