Το μακρύ ταξίδι της Βιοτεχνολογίας: από την έλικα του DNA μέχρι την γεωργία

Οι νέας γενιάς βιολογικοί παράγοντες που παρασκευάζονται με τις μεθόδους της βιοτεχνολογίας προορίζονται, κυρίως, για την αντιμετώπιση εξαιρετικά επικίνδυνων ασθενειών, όπως αιματολογικές διαταραχές (π.χ. θρομβοπενική πορφύρα), αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. ερυθηματώδη λύκο), λευχαιμία, διάφορες μορφές καρκίνου, Αλτσχάιμερ κ.α.

Η βιοτεχνολογία σώζει ζωές

Τα βιοτεχνολογικά φάρμακα λειτουργούν αυτοδύναμα ή και συμπληρωματικά με τα παραδοσιακά, όπως τονίζουν οι ιατροί, ενδυναμώνοντας την αποτελεσματικότητα των χορηγούμενων θεραπειών. Η βιοτεχνολογία, η χρήση δηλαδή βιολογικών διαδικασιών για την παραγωγή σκευασμάτων και την επίλυση ιατρικών προβλημάτων, χρησιμοποιείται πλέον ευρέως, αξιοποιώντας τα επιτεύγματα της μοριακής βιολογίας και επωφελείται από τεχνολογίες αιχμής, όπως η γενετική μηχανική και οι μέθοδοι ιστομηχανικής, σώζοντας ζωές.

Η παραγωγή εμβολίων, χημικών και βιολογικών αντιδραστηρίων, η τεχνητή κατασκευή ιστών και οργάνων, η γονιδιακή θεραπεία γενετικών νόσων, η προεμφυτευτική διάγνωση, η μελέτη του φαινομένου της γήρανσης και η έρευνα για τη δημιουργία ιστών από πολυδύναμα βλαστικά κύτταρα είναι μόνο μερικά από τα επιτεύγματα της βιοτεχνολογίας στην ιατρική. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η πιο διαδεδομένη συμβολή της στη σύγχρονη ιατρική πρακτική είναι η αντιμετώπιση του καρκίνου μέσω της απομόνωσης ουσιών στον καρκινικό ιστό ή στο αίμα των ασθενών, μεγιστοποιώντας τα οφέλη από τη θεραπεία.

Σύντομη ιστορία της βιοτεχνολογίας

Σχεδόν 60 χρόνια πριν, το 1953, οι Watson και Crick ανακάλυψαν τη δομή της διπλής έλικας του DNA, ανοίγοντας το δρόμο για την αλματώδη ανάπτυξη της μοριακής βιολογίας και την παρασκευή βιοτεχνολογικών φαρμάκων. Δύο δεκαετίες χρειάστηκαν για να παραχθεί το 1975 το πρώτο μονοκλωνικό αντίσωμα, το οποίο εν συνεχεία θα χρησιμοποιηθεί ως στοχευμένη θεραπεία σε διάφορες μορφές καρκίνου και άλλες απειλητικές για τη ζωή ασθένειες. Το 1982 παράγεται για πρώτη φορά ανθρώπινη ινσουλίνη από ανασυνδυασμένο DNA, η οποία χορηγείται σε διαβητικούς ασθενείς ο οργανισμός των οποίων δεν ανέχεται την έως τότε χρησιμοποιούμενη ινσουλίνη των χοίρων. Λίγα χρόνια μετά, το 1986, εγκρίνεται το πρώτο μονοκλωνικό αντίσωμα για θεραπευτική χρήση.

Δύο δεκαετίες αργότερα, το 2003, ολοκληρώνεται η ταυτοποίηση του ανθρώπινου γονιδιώματος (Human Genome Project), διευρύνοντας τις δυνατότητες της βιοτεχνολογίας. Η ταυτοποίηση του ανθρώπινου γονιδιώματος αποτελεί το πρώτο σημαντικό βήμα για την ανακάλυψη των εξατομικευμένων γονιδιακών θεραπειών.

Ο αιώνας της βιοτεχνολογίας

Ο 21ος αιώνας είναι αδιαμφισβήτητα ο αιώνας των βιολογικών επιστημών. Αν και χιλιάδες χρόνια πριν οι άνθρωποι είχαν ανακαλύψει τις βιολογικές δραστηριότητες, όπως την παραγωγή μπίρας από τη ζύμωση κριθαριού, την παρασκευή ψωμιού με τη χρήση μαγιάς, γιαούρτης και τυριού με τη βοήθεια βακτηρίων που παράγουν γαλακτικό οξύ, χρειάστηκαν 20 και πλέον αιώνες για να αποκωδικοποιήσουν οι επιστήμονες το ανθρώπινο DNA, ξεδιαλύνοντας το μυστήριο της εξέλιξης και προσφέροντας ελπίδα για το μέλλον. Σύμφωνα με τους εξειδικευμένους επιστήμονες, η πρόοδος που αναμένεται να επιτευχθεί στον τομέα της βιοτεχνολογίας τα επόμενα χρόνια θα είναι ραγδαία και πολύ πιο ουσιαστική από τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί την τελευταία χιλιετία.

Οι δυνατότητες της βιοτεχνολογίας, βέβαια, όπως διευκρινίζουν οι βιοτεχνολόγοι, δεν περιορίζονται στην ιατρική επιστήμη (κόκκινη βιοτεχνολογία), αλλά εκτείνονται πολύ πέραν αυτής. Βρίσκουν εφαρμογή στη γεωργία (πράσινη βιοτεχνολογία), στη βιομηχανία (λευκή βιοτεχνολογία), αλλά και σε θαλάσσιες και υδάτινες εφαρμογές (μπλε βιοτεχνολογία), βελτιώνοντας τη διαδικασία παραγωγής, την ποιότητα των προϊόντων και το περιβαλλοντικό αποτύπωμά τους (βλ. διαχείριση αποβλήτων, βιοκαύσιμα κ.α.).

Και το μέλλον φαντάζει ακόμη πιο λαμπρό....