Πώς να επιλέξετε οφθαλμίατρο για τις επεμβάσεις στα μάτια

Μία από τις ευθύνες που έχει ένας χειρουργός είναι να καθοδηγεί τους ασθενείς προς τη λύση που είναι καλύτερη γι’ αυτούς.

Η διαθλαστική χειρουργική αποτελεί παγκόσμιο φαινόμενο, πιθανότατα λόγω των αποτελεσμάτων της: καλή οπτική λειτουργία χωρίς εξάρτηση από γυαλιά και φακούς επαφής. Η διαθλαστική χειρουργική, επομένως, έχει γίνει καταναλωτικό αγαθό στην εποχή μας καθώς αποτελεί ευαίσθητη χειρουργική επέμβαση. Κατά τη γνώμη μου, συχνά οι ασθενείς έχουν μεγάλη δυσκολία στο να διαφοροποιήσουν αυτά τα δύο.

Είναι αυτονόητο ότι κάθε ασθενής αναζητά την καλύτερη δυνατή λύση όταν εξετάζει το ενδεχόμενο της διαθλαστικής χειρουργικής. Σήμερα, με περισσότερα από 15 χρόνια εμπειρίας στη διαθλαστική χειρουργική τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και στην Ευρώπη, εξακολουθώ να εκπλήσσομαι από τις εξελίξεις στην τεχνολογία και την αγορά της διαθλαστικής χειρουργικής. Οι ασθενείς μας δεν έχουν την ίδια εξειδίκευση με εμάς και τις περισσότερες φορές εντυπωσιάζονται από τον αριθμό των θεραπευτικών επιλογών και των κέντρων διαθλαστικής χειρουργικής που τους είναι διαθέσιμα. Είναι εύκολο να μπερδευτούν ή να λάβουν λανθασμένη απόφαση όταν τους παρουσιάζονται τόσες πολλές επιλογές.

Ως χειρουργοί, φέρουμε ευθύνη να καθοδηγήσουμε τον κάθε ασθενή προς την πιο λογική λύση σε σχέση με τις διαθλαστικές του ανάγκες. Αυτό ξεκινάει υπενθυμίζοντας στον ασθενή να θέτει ερωτήματα και μάλιστα πολλά. Εδώ, περιγράφω πώς -εάν ήμουν ασθενής- θα ερευνούσα και θα επέλεγα το κατάλληλο κέντρο διαθλαστικής χειρουργικής για να ικανοποιήσω τις ανάγκες μου. (Όταν με ρωτούν, αυτή είναι συνήθως η συμβουλή που δίνω στους ασθενείς μου).

Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ

Ποια είναι η κατάλληλη επέμβαση για το πρόβλημα του ασθενή; Το πρώτο βήμα είναι ο σαφής καθορισμός των στόχων του.

• Τι ελπίζετε να επιτύχετε;

• Ποια είναι η καθημερινή σας οπτική λειτουργία;

• Χρησιμοποιείτε υπολογιστή;

• Διαβάζετε και/ή εργάζεστε σε εξωτερικό χώρο;

• Συμμετέχετε σε καθημερινά αθλήματα αναψυχής;

• Είναι η μακρινή, μέση, κοντινή όραση ή όλα τα ανωτέρω πολύ σημαντικά για εσάς;

Ο ασθενής θα πρέπει επίσης να γνωρίζει τους κινδύνους και τις πιθανές επιπλοκές της κάθε επέμβασης και να κατανοεί τους ενδεχόμενους περιορισμούς που μπορεί να δημιουργήσει η επέμβαση στην καθημερινή του ζωή. Νομίζω ότι αυτό είναι το πιο σημαντικό στοιχείο για την ικανοποίηση του ασθενή. Ο ασθενής χρειάζεται να γνωρίζει τι μπορεί να περιμένει μετά από την επέμβαση διαθλαστικής χειρουργικής. Τι καλυτερεύει και τι επιδεινώνεται; Τι παραμένει ίδιο; Ο χειρουργός πρέπει να δίνει απαντήσεις με απλή γλώσσα.

• Τόσο το ιατρικό κέντρο ως σύνολο, όσο και ο χειρουργός οφθαλμίατρος ατομικά, πρέπει να είναι σαφείς όταν μιλούν σε έναν ασθενή γι’ αυτά τα βασικά στοιχεία, ανεξάρτητα από το μορφωτικό του επίπεδο, την ηλικία του ή το κοινωνικο-οικονομικό του επίπεδο. Είναι πολύ πιο δύσκολο να διαθέσει κανείς χρόνο σε ένα δυσαρεστημένο ασθενή μετά τη χειρουργική επέμβαση, από το να του αφιερώσει χρόνο πριν από αυτή.

ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ

• Πρώτο και σημαντικότερο, υπενθυμίστε στον ασθενή να ρωτήσει ποια τεχνολογία χρησιμοποιείται από το κέντρο και πόσο συχνά εκσυγχρονίζεται αυτή η τεχνολογία. Για παράδειγμα, το laser είναι καινούργιο ή είναι 10 ετών; Πότε συντηρήθηκε για τελευταία φορά; Μερικές από αυτές τις πληροφορίες είναι αρκετά ευαίσθητες εμπορικά και νομικά κι επομένως είναι δύσκολο για τους χειρουργούς και το προσωπικό να απαντήσουν σε τέτοια ερωτήματα ενός ασθενή, ο οποίος λίγο ή πολύ δεν είναι εξοικειωμένος με τις λεπτομέρειες. Ωστόσο, ο ασθενής δεν θα πρέπει να φοβάται να θέσει ερωτήματα. Ακολουθούν ερωτήματα που αποτελούν ευαίσθητους δείκτες ποιοτικού ελέγχου για κάθε κέντρο διαθλαστικής χειρουργικής:

• Πώς εφαρμόζει το κέντρο διαδικασίες ελέγχου ποιότητας;

• Ποιες είναι οι πραγματικές πρόσθετες χρεώσεις για την επέμβαση, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης και των επαναληπτικών θεραπειών;

• Πώς διεξάγεται ο προεγχειρητικός έλεγχος;

• Ο γιατρός που θα ασχοληθεί με την περίπτωσή μου εξετάζει αυτόν τον έλεγχο;

• Ποια στοιχεία αξιολογούνται από τους συνεργάτες του κέντρου;

• Ποιο ποσοστό των ασθενών που θεραπεύονται στο συγκεκριμένο κέντρο χρήζουν επαναληπτικής επέμβασης;

Ο ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ

• Δυστυχώς, συχνά βλέπουμε ασθενείς, οι οποίοι υποτιμούν την αξία του χειρουργού, θεωρώντας τον απλά το άτομο που πατάει το χειριστήριο κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Αυτή η άποψη έχει έρθει στην επιφάνεια κυρίως λόγω των μεγάλων εταιριών που έχουν εμπορευματοποιήσει την έννοια της διαθλαστικής χειρουργικής παραχωρώντας άδειες χρήσης (franchises) σε πολλές χώρες.

• Ο ασθενής θα πρέπει να κατανοεί τη θέση του χειρουργού στην ιεραρχία. Είναι η τελική σχέση χειρουργού-ασθενή που καθορίζει μία χειρουργική επέμβαση (και η διαθλαστική χειρουργική είναι μια χειρουργική επέμβαση). Αυτή η σχέση μπορεί να ρυθμίσει μερικά από τα ζητήματα που αναφέρθηκαν πριν.

• Η διαίσθηση, η κρίση και η εμπειρία του χειρουργού, του επιτρέπουν να προβλέψει κάποιες από τις προσδοκίες του ασθενή, τις οποίες ο ασθενής μπορεί να εκφράσει ή να μην εκφράσει κατά τη διάρκεια της συνέντευξής του. Ο χειρουργός θα θέσει τα πρότυπα για την τεχνολογία που θα χρησιμοποιηθεί και για τον έλεγχο ποιότητας.

• Όπως ανέφερα προηγουμένως, η διαθλαστική χειρουργική μπορεί να έχει εξελιχθεί, κατά κάποιο τρόπο, σε καταναλωτικό αγαθό. Κατά τη γνώμη μου, ωστόσο, παραμένει μία σημαντική χειρουργική επέμβαση τόσο επειδή παρέχει στον ασθενή γενικά καλή υγεία των οφθαλμών όσο και επειδή έχει τεράστια πιθανότητα επιπλοκών. Οι ασθενείς που ενδιαφέρονται για διαθλαστική χειρουργική θα πρέπει να θυμηθούν να ρωτήσουν:

• Ποια είναι η εκπαίδευση του χειρουργού;

• Συμμετέχει ο χειρουργός σε ερευνητικό έργο;

• Διενεργείται κάποιο μέρος της επέμβασης στα πλαίσια ενός ερευνητικού πρωτοκόλλου;

• Ποια είναι η ακαδημαϊκή θέση του χειρουργού;

• Ποια είναι η εκπαίδευσή του και η εμπειρία του συγκεκριμένα στις διαθλαστικές χειρουργικές τεχνικές που περιλαμβάνονται στην επέμβασή μου; Για παράδειγμα, ένας χειρουργός οφθαλμίατρος μπορεί να έχει τεράστια εμπειρία στην ακτινική κερατοτομία και μικρή εμπειρία στο LASIK. Εάν ένας χειρουργός έχει τεράστια εμπειρία στο LASIK και καθόλου εμπειρία στις ενδοφθάλμιες χειρουργικές επεμβάσεις, πώς μπορεί ο ασθενής να αποφασίσει επαρκώς μεταξύ του LASIK και των φακικών ενδοφθάλμιων φακών;

• Ποιος αντιμετωπίζει τις πιθανές επιπλοκές, αν εμφανιστούν;

• Αξιολογούνται κάπου αλλού οι επιπλοκές;

• Αξιολογεί ο χειρουργός οποιεσδήποτε επιπλοκές προκύψουν και αποφασίζει για το επόμενο σχέδιο δράσης ή αυτό γίνεται από το προσωπικό του;

Η ξεκάθαρη και σαφής παρουσίαση όλων των στοιχειών της επέμβασης σε κάθε ενδιαφερόμενο ασθενή αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο για τη διαδικασία λήψης αποφάσεων από αυτόν. Μειώνοντας τις παρανοήσεις και τις παρεξηγήσεις που οδηγούν σε χαμηλή ικανοποίηση του ασθενή -που αποτελεί το τελικό ζητούμενο τόσο για τον κλάδο όσο και για τους χειρουργούς οφθαλμιάτρους- μπορούμε να βοηθήσουμε τον κάθε ασθενή να επιλέξει το κέντρο διαθλαστικής χειρουργικής που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες του. Ελπίζουμε ότι αυτό το κέντρο θα είναι το δικό σας.

Πιστεύω ότι η κατηγοριοποίηση καθενός από αυτά τα στοιχεία (δηλαδή της επέμβασης, του κέντρου και του χειρουργού) αυτόματα καθορίζει ένα κέντρο αριστείας – τέτοια υπάρχουν σε κάθε χώρα του κόσμου.

Τεχνολογία
Κατά τη γνώμη μου η τεχνολογία είναι σημαντική. Ωστόσο, η ικανότητα του χειρουργού είναι επίσης σημαντική. Δεν απαιτούνται απαραιτήτως χιλιάδες περιστατικά για να γίνει κάποιος ικανός χειρουργός. Αντίθετα, απαιτούνται γνώσεις και επιθυμία εξοικείωσης με όλες τις πιθανές επιπλοκές και τη διαχείρισή τους. Αυτό βοηθά στην έγκαιρη διάγνωση και την ασφαλέστερη και αποτελεσματικότερη διαχείριση.

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ

Ο διαχωρισμός της εμπειρίας της διαθλαστικής χειρουργικής σε τρία στοιχεία, στην επέμβαση, το κέντρο και τον χειρουργό, βοηθά τους ασθενείς να αποφασίσουν τί είναι καλύτερο για εκείνους.

Ο ασθενής θα πρέπει να κατανοεί τους ενδεχόμενους περιορισμούς που μπορεί να δημιουργήσει η επέμβαση στην καθημερινή του ζωή.

Η τεχνολογία είναι σημαντική, αλλά εξίσου σημαντική είναι και η ικανότητα του χειρουργού.

Ο χειρουργός θα πρέπει να απαντάει σε απλή γλώσσα.

Δρ. Αναστάσιος-Ιωάννης Κανελλόπουλος