Η τελευταία λέξη της τεχνολογίας στις τεχνητές αρθρώσεις
Σημαντική πρόοδο έχουν σημειώσει τα τελευταία χρόνια οι αρθροπλαστικές ισχίου και γόνατος, όχι μόνο από την άποψη των εμπειριών στις χειρουργικές τεχνικές, αλλά κυρίως στα υλικά που χρησιμοποιούνται στις τεχνητές αρθρώσεις.
Τα υλικά αυτά θα πρέπει να έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως να είναι συμβατά με το ανθρώπινο σώμα, να μην έχουν τοξικότητα, να τοποθετούνται και να αλλάζουν εύκολα εάν χρειαστεί, αλλά κυρίως να φθείρονται με πολύ αργό ρυθμό ώστε η αρθροπλαστική να ζήσει για πάρα πολλά χρόνια.
Οι τεχνητές αρθρώσεις λοιπόν κατασκευάζονται πλέον είτε από ένα εξειδικευμένο πλαστικό που ονομάζεται πολυαιθυλένιο, είτε από κεραμικό, είτε από μέταλλο. Καθένα απ’ αυτά τα υλικά έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τη δική του αντοχή και θα πρέπει να αφορά ξεχωριστές ομάδες ασθενών, ανάλογα με την ένδειξη που ο χειρουργός προαποφασίζει.
Το πολυαιθυλένιο έχει εξελιχθεί τεχνικά πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια και κατασκευάζεται πλέον υπό συνθήκες τέτοιες ώστε να μη φθείρεται γρήγορα. Για να επιτευχθεί αυτό χρησιμοποιείται πολλές φορές η προσθήκη της βιταμίνης Ε και η αποστείρωση του πλαστικού σε απουσία αέρα με τη χρήση ακτινοβολίας τύπου Γ. Τα νέα αυτά πολυαιθυλένια χρησιμοποιούνται ευρέως στην αρθροπλαστική του ισχίου και του γόνατος και είναι ο χρυσός κανόνας για το ηλικιακό φάσμα των ανθρώπων από τα 70 και μετά.
Τα κεραμικά υλικά είναι μια σχετικά πρόσφατη εξέλιξη στον τομέα των αρθροπλαστικών. Έχουν εξαιρετικά μεγάλη αντοχή, αλλά το κυριότερο χαρακτηριστικό τους είναι ότι δε φθείρονται εύκολα. Επίσης, μπορεί να δώσουν στις αρθροπλαστικές του ισχίου μεγάλης διαμέτρου αρθρούμενες κεφαλές, που είναι και το ζητούμενο για τη σταθερότητα των αρθροπλαστικών, και να χρησιμοποιηθούν και σε νέους ασθενείς που είναι ιδιαίτερα δραστήριοι στα σπορ. Η επιλογή λοιπόν των κεραμικών υλικών γίνεται στο νεώτερο ηλικιακό φάσμα μεταξύ των 40-70 ετών, απαιτεί ωστόσο υψηλή χειρουργική κατάρτιση, διότι τα υλικά αυτά πρέπει να ενσφηνώνονται στο ανθρώπινο σώμα με απόλυτη ακρίβεια γιατί διαφορετικά μπορεί να καταστραφούν.
Η τελευταία κατηγορία που έχει συζητηθεί πολύ τα τελευταία 5 χρόνια είναι οι μεταλλικές αρθρώσεις, δηλαδή οι αρθρώσεις όπου η μεταλλική κεφαλή αρθρώνεται στην μεταλλική κοτύλη. Οι αρθροπλαστικές αυτές ήταν πολύ δημοφιλείς την προηγούμενη 10ετία. Παρόλα αυτά η έρευνα έδειξε ότι, δυστυχώς, κυρίως λόγω κακής τοποθέτησής τους προκαλούνται ρινίσματα μετάλλου μέσα στο σώμα, τα οποία με τη σειρά τους καταστρέφουν τους ιστούς πέριξ της άρθρωσης. Παρά την ενδιαφέρουσα προοπτική που προσφέρουν αυτές οι αρθρούμενες επιφάνειες, σήμερα ενδείκνυται μόνο σε νέους ασθενείς με υψηλές αθλητικές δραστηριότητες, οι οποίοι όμως πρέπει να προϊδεαστούν ότι ενδεχόμενη παραγωγή ρινισμάτων μετάλλου μπορεί να καταστρέψει την άρθρωσή τους.
Για τους ανθρώπους από 70 και άνω, η καλή τοποθέτηση των υλικών με ή χωρίς χειρουργικό τσιμέντο και με τη χρήση σύγχρονου πολυαιθυλενίου ενισχυμένου με βιταμίνη Ε είναι η ενδεδειγμένη λύση με την εγγύηση της μακροβιότητας των υλικών. Για τους νεώτερους ασθενείς, δηλ. όσους είναι μεταξύ 40 και 70 ετών, η επιλογή των κεραμικών υλικών με προθέσεις χωρίς τσιμέντο (όπου αυτό είναι δυνατό), είναι η προτεινόμενη από την παγκόσμια βιβλιογραφία οδηγία.
Τέλος, οι μεταλλικές αρθρούμενες επιφάνειες θα πρέπει να χρησιμοποιούνται πολύ προσοχή, όχι σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας και με την προειδοποίηση ότι μπορεί να προκαλέσουν ιστικές αντιδράσεις.
Ελευθέριος Τσιρίδης MD, MSc (Orth)(London), DMed, PhD, FRCS
Αναπληρωτής Καθηγητής Ορθοπεδικής Χειρουργικής του ΑΠΘ – Γ΄ Πανεπιστημιακή Ορθοπεδική Κλινική του Νοσοκομείου «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ» Θεσσαλονίκης
Γενικός Γραμματέας της Ευρωπαϊκής Ορθοπεδικής Εταιρίας Ισχίου
