Ανασκόπηση 2015 - Υγεία: Ένα ακόμη χαμένο στοίχημα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ

Το αποκορύφωμα της παλινωδίας, η κυβέρνηση επεφύλασσε για το τέλος του έτους:

- απόσυρση του νομοσχεδίου για το περίφημο «παράλληλο πρόγραμμα», στο οποίο περιέχονταν παρεμβάσεις κοινωνικής πολιτικής και στο χώρο της Υγείας, όπως η ιατροφαρμακευτική κάλυψη των ανασφάλιστων πολιτών.

- αιφνιδιαστική αύξηση του συντελεστή ΦΠΑ σε κάποιες κατηγορίες φαρμάκων, από 6% σε 13%, ακόμα και σε 23% για περιορισμένο αριθμό σκευασμάτων, με συνέπεια να περιορίζεται ακόμα περισσότερο το ποσό κάλυψης των ασφαλισμένων από τη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη.

- επιβολή clawback (μηχανισμός αυτόματης επιστροφής) στη φαρμακευτική δαπάνη των νοσοκομείων, εισάγοντας μία «παγκόσμια αρνητική πρωτοτυπία», πίσω από την οποία κρύβεται η περαιτέρω μείωση των δημοσίων δαπανών για τα νοσοκομεία, ώστε ο λογαριασμός να πηγαίνει στη φαρμακοβιομηχανία.

Παράλληλα, το ίδιο διάστημα εκτυλίχθηκε μία «γιαλαντζί» αντιπαράθεση για την αλλαγή των διοικήσεων των δημόσιων νοσοκομείων, η οποία όμως είχε σοβαρές παράπλευρες συνέπειες. Η αντιπολίτευση κατηγορούσε την κυβέρνηση ότι χρησιμοποιεί κομματικά κριτήρια, για να αντικαταστήσει «πετυχημένους» διοικητές, οι οποίοι εφάρμοζαν με «επιτυχία» τα προηγούμενα χρόνια τα μνημονιακά μέτρα για τα νοσοκομεία. Από την άλλη πλευρά, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, με τη διαδικασία της αξιολόγησης, στόχο είχε να διασφαλίσει ότι οι νέοι διοικητές θα εφαρμόσουν απαρέγκλιτα το δικό της, τρίτο μνημόνιο, χωρίς «δολιοφθορές». Χαρακτηριστικό ήταν ότι «έδειξε» ως υπεύθυνους κάποιους εκ των διοικητών για τις επικίνδυνες ελλείψεις σε ογκολογικά και αντιρετροϊκά φάρμακα, του τελευταίου διαστήματος.

Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας, οι συγκεκριμένες διοικήσεις χρησιμοποίησαν τις επιχορηγήσεις που είχαν δοθεί, για να πληρώσουν δευτερεύουσες και δη εργολαβικές υποχρεώσεις των νοσοκομείων, αντί να παραγγείλουν φάρμακα. Αποτέλεσμα ήταν μεγάλα νοσοκομεία της Αττικής και της Θεσσαλονίκης να μην μπορούν να χορηγήσουν θεραπεία σε ασθενείς με χρόνια νοσήματα.

Η αποτυχία της κυβέρνησης δεν θα ήταν τόσο ηχηρή, αν δεν είχε δοθεί «συμβολικό περιεχόμενο» στον τομέα της Υγείας. Κατά την πρώτη θητεία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, το υπουργείο Υγείας ήταν το πρώτο που επισκέφθηκε ο Αλέξης Τσίπρας ως πρωθυπουργός (Απρίλιος 2015), για να εξαγγείλει με τη μέγιστη επισημότητα, το κυβερνητικό σχέδιο έκτακτης ανάγκης για την Υγεία. Μεταξύ των πολλών που είπε, ανακοίνωσε:

- Την άμεση έναρξη της διαδικασίας για την πρόσληψη 4.500 εξειδικευμένου προσωπικού γιατρών, νοσηλευτών και παραϊατρικών ειδικοτήτων με στόχο την κάλυψη όλων των κενών που υπάρχουν σε ολόκληρη τη χώρα.

Στο τέλος του 2015, εκτός από νέες τοποθετήσεις ή παράταση συμβάσεων επικουρικών γιατρών, τα δημόσια νοσοκομεία και Κέντρα Υγείας της χώρας ακόμη περιμένουν να ενισχυθούν με μόνιμο προσωπικό. Από τις 4.500 προσλήψεις που είχε εξαγγείλει ο πρωθυπουργός, αυτή τη στιγμή είναι σε εξέλιξη –δηλαδή τόσους μήνες μετά δεν έχουν ολοκληρωθεί- οι διαδικασίες πρόσληψης για 985 εργαζόμενους στο ΕΣΥ. Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας, οι υπόλοιπες 2.440 θέσεις μόνιμων γιατρών και προσωπικού όλων των ειδικοτήτων, θα ακολουθήσουν (βέβαια από την πρόσθεση προκύπτει ότι κάπου χίλιες θέσεις «εξαφανίστηκαν» στο διάστημα Απριλίου-Δεκεμβρίου εκτός κι αν η κυβέρνηση «βάφτισε» μόνιμες προσλήψεις τις τοποθετήσεις επικουρικών).

- Την πλήρη αναδιοργάνωση του ΕΚΑΒ ώστε να καλύπτει τις πραγματικές ανάγκες του ελληνικού πληθυσμού άμεσα.

Οι εργαζόμενοι στο ΕΚΑΒ προχώρησαν σε επίσχεση εργασίας στις αρχές του Δεκεμβρίου, ζητώντας την επίλυση μίας σειράς ζωτικών ζητημάτων, όπως η διατήρηση της ασφαλιστικής κάλυψης για ατύχημα στους εργαζόμενους του ΕΚΑΒ, καθώς και χορήγηση της πτητικής αποζημίωσης στους διασώστες που εκτελούν αεροδιακομιδές. Το υπουργείο Υγείας δέχτηκε τα αιτήματα των εργαζομένων και δεσμεύτηκε ότι μέχρι τα Χριστούγεννα οι σχετικές διατάξεις θα έχουν ψηφιστεί. Όμως, το σχέδιο νόμου, το οποίο περιέχει μία σειρά θεμάτων του ΕΚΑΒ, βρίσκεται ακόμη στη φάση επεξεργασίας στις Επιτροπές της Βουλής, ενώ το θέμα της ασφαλιστικής κάλυψης δεν έχει διευθετηθεί. Παράλληλα, μετά από παλινωδίες μηνών και αυτής της πολιτικής ηγεσίας στο υπουργείο Υγείας, οι οποίες, βέβαια, έπονται της πολυετούς οδύσσειας με το διαγωνισμό για την προμήθεια ασθενοφόρων, μέσα στο Δεκέμβρη υπογράφηκαν οι πρώτες συμβάσεις για την ανανέωση του στόλου του ΕΚΑΒ.

- Την άμεση διασφάλιση λειτουργίας όλων των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας και Μονάδων Αυξημένης Φροντίδας με ενίσχυση προσωπικού ώστε να ανοίξουν όλα τα κρεβάτια.

Όχι μόνο δεν άνοιξαν όλα τα κρεβάτια ΜΕΘ και ΜΑΦ, αλλά μπήκε σε κίνδυνο η λειτουργία υπαρχουσών κλινών. Και αυτό, γιατί δεν έγιναν προσλήψεις, αλλά άρχισαν να λήγουν συμβάσεις υγειονομικού προσωπικού (π.χ. με τις συμβάσεις του ΚΕΕΛΠΝΟ). Δόθηκε μεν παράταση, αλλά με την προϋπόθεση ότι οι εργαζόμενοι θα απασχολούνται με «μπλοκάκι» (χαρακτηρίζοντας «επαίσχυντη» τη συγκεκριμένη σχέση εργασίας οι γιατροί). Αποτέλεσμα είναι ότι πάρα πολλοί υγειονομικοί δεν δέχτηκαν να υπογράψουν αυτή την παράταση (στον Ευαγγελισμό χαρακτηριστικά δεν υπέγραψε κανείς) και έτσι βρέθηκαν στην ουσία απολυμένοι και οι λειτουργικές ανάγκες που κάλυπταν στα νοσοκομεία, στον «αέρα».

- Δωρεάν πρόσβαση όλων των πολιτών στις υπηρεσίες υγείας και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, είτε είναι ασφαλισμένοι, είτε ανασφάλιστοι.

Το σίριαλ με την κάλυψη των ανασφάλιστων δεν έχει τελειωμό, καθώς όπως ήδη αναφέραμε, παραπέμφθηκε στις καλένδες με το υπόλοιπο «παράλληλο πρόγραμμα».

- Παρεμβάσεις κυβερνητικές και νομοθετικές για την κατάργηση μνημονιακών ρυθμίσεων.
Εκτός από το εισιτήριο των 5 ευρώ στα νοσοκομεία, οι μνημονιακές ρυθμίσεις στο χώρο της Υγείας, όχι μόνο δεν καταργήθηκαν, αλλά ενισχύθηκαν κιόλας με το τρίτο μνημόνιο.

Χαρακτηριστική είναι η απελευθέρωση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των φαρμακείων, αίτημα των δανειστών από την εργαλειοθήκη Ι του ΟΟΣΑ, την οποία πολεμούσε ο ΣΥΡΙΖΑ ως αντιπολίτευση, αλλά ήρθε να την εφαρμόσει ως κυβέρνηση. Η απελευθέρωση χαρακτηρίστηκε μερική μέχρι το 2018 από το υπουργείο Υγείας, το μέλλον όμως είναι άγνωστο.

Επίσης, στον τομέα του φαρμάκου διατηρήθηκε το μνημονιακό μέτρο του clawback και μάλιστα επεκτάθηκε και στα νοσοκομεία, ενώ συνεχίστηκε η αδιέξοδη πολιτική των οριζόντων μειώσεων τιμών στα φάρμακα. Μάλιστα, με το τρίτο μνημόνιο και την ψήφιση των προαπαιτούμενων, οι τιμές στα οικονομικά φάρμακα (off-patent και γενόσημα τα οποία παράγει κυρίως η ελληνική φαρμακοβιομηχανία), μειώνονται σε πρωτοφανή επίπεδα και σταδιακά θα φτάσουν περίπου στο 1 ευρώ, καθιστώντας την παραγωγή τους ασύμφορη, όπως τονίζουν τα θεσμικά όργανα του κλάδου. «Δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στη στήριξη της εγχώριας βιομηχανίας φαρμάκων, μέσω δημιουργίας άμεσων και έμμεσων κινήτρων για την αύξηση της εγχώριας παραγωγής, με στόχο την ενίσχυση και των εξαγωγών της, κάτι που θα έχει άμεση θετική επίπτωση και στο ΑΕΠ της χώρας» ήταν η δέσμευση του Αλέξη Τσίπρα στην επίσκεψή του στο υπουργείο Υγείας, τον Απρίλιο του 2015, η οποία όχι μόνο αποδείχτηκε κενή περιεχομένου, αλλά μετατράπηκε από «στήριξη» σε «τελειωτικό πλήγμα» για την ελληνική φαρμακοβιομηχανία.

Από την άλλη, η συμμετοχή των ασθενών ακόμα παραμένει στα ύψη (μεσοσταθμικά στο 30%) και δεν υπάρχει μέχρι στιγμής σχέδιο για τη μείωσή της. Και πώς να υπάρχει, άλλωστε, από τη στιγμή που η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη παραμένει κάτω από τα 2 δισ. ευρώ, δηλαδή το ποσό που παρέχει το κράτος για τη φαρμακευτική κάλυψη των πολιτών είναι τόσο περιορισμένο και δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για την αύξησή του.

Η τραγική υποχρηματοδότηση της Υγείας αποτυπώθηκε και στον κρατικό προϋπολογισμό του 2016, ο οποίος παρουσιάστηκε ως προϋπολογισμός με «κοινωνικό αποτύπωμα» από την κυβέρνηση. «Μόνο για την Υγεία υπάρχει αύξηση των δαπανών κατά 300 εκατ. ευρώ», είχε πει ο πρωθυπουργός στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ (1/12/2015). Ωστόσο, όπως προκύπτει από τον προϋπολογισμό του 2016: Οι συνολικές δαπάνες για την Κοινωνική Ασφάλιση, περίθαλψη και κοινωνική προστασία είναι μειωμένες κατά 570 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2015. Η κρατική χρηματοδότηση προς τα νοσοκομεία είναι μειωμένη κατά 10 εκατ. ευρώ, συνέχεια της περυσινής μείωσης κατά 22,8%.

Διατηρείται η υποχρηματοδότηση του ΕΟΠΥΥ (526 εκατ. ευρώ), ποσό το οποίο δεν αποτελεί ούτε το 10% των εσόδων του, οι ασθενείς το 2016 θα πληρώσουν 93 εκατ. ευρώ για αγορά υπηρεσιών στα δημόσια νοσοκομεία, ενώ με την αύξηση των εισφορών για την Υγεία θα φύγουν από τις τσέπες των συνταξιούχων επιπλέον 711 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας θα δοθούν τα ίδια ψίχουλα με το 2015 (122 εκατ. ευρώ) και αποτελεί ερώτημα πώς θα αναδιοργανωθεί η ΠΦΥ, όπως τόσες φορές έχει εξαγγείλει το υπουργείο Υγείας, στο πλαίσιο του περίφημου «σχεδίου έκτακτης ανάγκης».

Τελικά, η «πυρηνική βόμβα» -όπως είχε χαρακτηρίσει ο κ. Τσίπρας τις μνημονιακές επιλογές των προηγούμενων κυβερνήσεων στο ΕΣΥ και γενικότερα στην Υγεία-, όχι μόνο δεν εξουδετερώθηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, αλλά συνεχίζει να απειλεί συνταξιούχους, χρονίως πάσχοντες, ασφαλισμένους, ανασφάλιστους, υγειονομικό και λοιπό προσωπικό στις δημόσιες δομές υγείας, φαρμακοποιούς, εγχώρια παραγωγή φαρμάκου κλπ., χωρίς να φαίνεται «ξέφωτο» από τη μνημονιακή λαίλαπα στον ορίζοντα.

Πηγή: newsbomb