Πού οφείλεται η «έκρηξη» παχυσαρκίας στον δυτικό κόσμο;
Γράφει ο Βασίλειος Γκιούρδας, Χειρουργός Πεπτικού με εξειδίκευση στη Βαριατρική Χειρουργική, Διευθυντής Βαριατρικής & Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής στην ιδιωτική κλινική «Λευκός Σταυρός».
Η παχυσαρκία μέρα με τη μέρα παίρνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις προκαλώντας έντονη ανησυχία στην ιατρική κοινότητα. Παγκοσμίως, τα παχύσαρκα άτομα έχουν τριπλασιαστεί τα τελευταία 40 χρόνια, γεγονός που κάνει την παχυσαρκία να λαμβάνει διαστάσεις επιδημίας.
«Πρωταγωνιστής» είναι ο δυτικός κόσμος, αφού οι πιο πρόσφατες έρευνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) αναδεικνύουν την τεράστια εξάπλωση της παχυσαρκίας. Ειδικότερα, 1 στα 3 παιδιά στην Ευρώπη είναι παχύσαρκο, ενώ στην Αμερική το 36% του συνολικού πληθυσμού χαρακτηρίζεται υπέρβαρο ή παχύσαρκο. Τα νούμερα αυτά είναι τρομακτικά και οι προβλέψεις ακόμα πιο τρομακτικές, αφού μέχρι το 2030 η παιδική παχυσαρκία προβλέπεται ότι θα αυξηθεί κατά 60%. Σε ποιους παράγοντες οφείλεται αυτή η ανεξέλεγκτη εξάπλωση της παχυσαρκίας στον δυτικό κόσμο;
Τι ορίζεται ως παχυσαρκία και με ποιες ασθένειες έχει συνδεθεί;
Ως παχυσαρκία ορίζεται η αυξημένη συσσώρευση λίπους στο σώμα. Η μη φυσιολογική αυτή συσσώρευση συνδέεται με πολλά προβλήματα υγείας και υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής των ασθενών. Η μέτρηση του σωματικού βάρους πραγματοποιείται με τη μέτρηση του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ). Ο ΔΜΣ προκύπτει από τη διαίρεση του σωματικού βάρους με το ύψος του ατόμου εις το τετράγωνο (ΔΜΣ = kg/m2). Έτσι, άτομα με Δείκτη Μάζα Σώματος άνω του 30 χαρακτηρίζονται παχύσαρκα, με διαβάθμιση που ξεκινάει από παχυσαρκία σταδίου 1. Σε περιπτώσεις ασθενών όπου ο ΔΜΣ ξεπερνά το 40, τότε μιλάμε για νοσογόνο παχυσαρκία και υπερνοσογόνο ή κακοήθη παχυσαρκία.
Τα παχύσαρκα άτομα ουσιαστικά πάσχουν από το ονομαζόμενο μεταβολικό σύνδρομο και έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν συγκεκριμένες ασθένειες όπως σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση, άπνοια κ.ά. Επίσης, ένα παχύσαρκο άτομο είναι πιο πιθανό να πάσχει από Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση λόγω Διαφραγματοκήλης, που προκαλείται από την ενδοκοιλιακή πίεση. Τέλος, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν στεφανιαία νόσο ή να υποστούν εγκεφαλικό επεισόδιο. Συμπερασματικά, ένα παχύσαρκο άτομο έχει διπλάσιες πιθανότητες πρόωρου θανάτου και μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης του εν συγκρίσει με έναν συνομήλικό του με φυσιολογικό βάρος.
Αίτια παχυσαρκίας
Η παχυσαρκία είναι μια νόσος πολυπαραγοντική. Όμως, η κακή διατροφή που είναι πλούσια σε λιπαρά και υδατάνθρακες, σε συνδυασμό με την καθιστική ζωή, είναι οι δύο βασικότεροι παράγοντες εκδήλωσής της. Αξίζει να σημειωθεί, στο πλαίσιο μέτρων πρόληψης ότι η παχυσαρκία «χτίζεται πολλά χρόνια πριν να εκδηλωθεί». Όταν ο ασθενής μπει πλέον σε Μεταβολικό Σύνδρομο οι εξελίξεις είναι ραγδαίες, τόσο σε αύξηση βάρους όσο και σε συνοδά νοσήματα. Τέλος, ψυχολογικοί παράγοντες, κάποια φάρμακα και συγκεκριμένες παθήσεις (π.χ. δυσλειτουργία θυρεοειδούς) μπορεί να συμβάλουν στην επιδείνωση της παχυσαρκίας, λειτουργώντας σαν ένας φαύλος κύκλος επανατροφοδότησης της παχυσαρκίας.
Γιατί η παχυσαρκία κυριαρχεί στον δυτικό κόσμο;
Η παχυσαρκία σχετίζεται κυρίως με τον τρόπο ζωής και τη διατροφή. Επομένως, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως νόσος που εμφανίζεται στις οικονομικά εύρωστες κοινωνίες. Όμως, δεδομένα δείχνουν ότι σταδιακά η νόσος επεκτείνεται και σε χώρες της Αφρικής και της Ασίας, όπου πριν υπήρχε σχεδόν μηδενικός επιπολασμός. Το «γρήγορο φαγητό» (junkfood) διευκολύνει την καθημερινότητά μας, όμως κάνει μεγάλο κακό στην υγεία μας και στη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους.
Στατιστικά στοιχεία παχυσαρκίας στην Ελλάδα
Δυστυχώς, η χώρα μας είναι «πρωταθλήτρια» στην παχυσαρκία. Βάσει ερευνών, στην Ελλάδα το 32% του συνολικού πληθυσμού είναι παχύσαρκο. Ακόμα πιο ανησυχητικοί είναι οι αριθμοί που αφορούν στα παιδιά, αφού το 21% των παιδιών κάτω των 9 ετών είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Η Ελλάδα κατέχει τα πρωτεία στην παιδική παχυσαρκία (44% στα αγόρια και 38% στα κορίτσια) και τα παιδιά αυτά έχουν 79% πιθανότητες να εξελιχθούν στο μέλλον σε παχύσαρκους ενήλικες.
Συμπερασματικά, η ραγδαία αύξηση των παχύσαρκων ατόμων στον δυτικό κόσμο προκαλεί έντονο προβληματισμό. Είναι επιτακτική ανάγκη η εύρεση λύσεων για την ανακοπή της φρενήρους πορείας του φαινομένου. Η σωστή ενημέρωση και η υιοθέτηση ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής είναι καθοριστικής σημασίας για την πρόληψη της παχυσαρκίας.
Στον τομέα της αντιμετώπισης, η Βαριατρική & Μεταβολική Χειρουργική έχει πλέον στη φαρέτρα της επεμβάσεις που ταιριάζουν στο προφίλ κάθε ασθενή, καλύπτοντας τις ιδιαίτερες ανάγκες του καθενός, προκειμένου να απαλλαγεί από τα περιττά κιλά και να αλλάξει ριζικά τη ζωή του. Βασική προϋπόθεση είναι ο ίδιος να το ονειρεύεται και να το επιθυμεί!
