Πώς επιδρούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην ανάπτυξη του εγκεφάλου των εφήβων

Νέα μελέτη εξετάζει εάν ο συχνός έλεγχος των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, Instagram και Snapchat) σχετίζεται με αλλαγές στη λειτουργική ανάπτυξη του εγκεφάλου στους πρώιμους εφήβους, ηλικίας περίπου 12 ετών.

Χρησιμοποιώντας μαγνητικές τομογραφίες, ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας διαπίστωσαν ότι το συχνό τσεκάρισμα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να σχετίζεται με αλλαγές στην ευαισθησία του εγκεφάλου σε κοινωνικές ανταμοιβές και τιμωρίες - τα διαδικτυακά likes και η δέσμευση.

«Γνωρίζουμε ότι η εφηβεία είναι μια από τις πιο σημαντικές περιόδους για την ανάπτυξη του εγκεφάλου – υφίσταται περισσότερες αλλαγές στην αναδιοργάνωση μετά από αυτές που βλέπουμε στην πρώιμη βρεφική ηλικία», δήλωσε η συγγραφέας της μελέτης Eva Telzer, η οποία είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια ψυχολογίας και νευροεπιστήμης. «Είναι μια πραγματικά δραματική περίοδος ανάπτυξης του εγκεφάλου, ιδιαίτερα σε αυτές τις περιοχές του εγκεφάλου που ανταποκρίνονται στις κοινωνικές ανταμοιβές».

Οι κοινωνικές ανταμοιβές δεν περιορίζονται στους ιστότοπους μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Τα παιδιά μπορούν να λάβουν θετικά σχόλια πρόσωπο με πρόσωπο από συνομηλίκους ή ακόμα και να λάβουν χρήματα.

Τα likes στο Facebook όμως, αποτελούν επίσης κοινωνικές ανταμοιβές.

Άλλη έρευνα έχει βρει ότι ορισμένοι έφηβοι χρησιμοποιούν τα κινητά τους τηλέφωνα συνέχεια, τσεκάροντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τουλάχιστον κάθε μία ώρα.

Για την τριετή μελέτη, η ομάδα της Telzer στρατολόγησε 169 αγόρια και κορίτσια, μαθητές της έκτης δημοτικού και της πρώτης γυμνασίου από τρία δημόσια σχολεία στην επαρχία της Βόρειας Καρολίνας.

Οι συμμετέχοντες ανέφεραν πόσο συχνά έλεγχαν τις τρεις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, που κυμαίνονταν από λιγότερο από μία φορά την ημέρα έως περισσότερες από 20 φορές. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν αυτές τις πληροφορίες για να φτιάξουν μια κλίμακα.

Στη συνέχεια οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε μαγνητικές τομογραφίες.

Οι συμμετέχοντες που σε ηλικία 12 ετών έλεγχαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πάνω από 15 φορές την ημέρα, εμφάνισαν διαφορές «στον τρόπο που αναπτύσσεται ο εγκέφαλός τους τα επόμενα τρία χρόνια», είπε η Telzer. «Πρόκειται για συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου που ανιχνεύουν την εξέχουσα θέση του περιβάλλοντος, ανταποκρινόμενη σε αυτές τις κοινωνικές ανταμοιβές».

Η Telzer είπε ότι αυτό υποδηλώνει ότι οι έφηβοι που μεγαλώνουν ελέγχοντας συνεχώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, γίνονται υπερευαίσθητοι στα σχόλια των συνομηλίκων.

«Ο εγκέφαλός τους ανταποκρίνεται όλο και περισσότερο κατά τη διάρκεια αυτών των ετών σε αυτήν την κοινωνική ανταμοιβή που περιμένουν», είπε.

Αυτό που δεν είναι ξεκάθαρο, είναι τι συνεπάγεται αυτό για το μέλλον τους.

Θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει τον εγκέφαλο να γίνεται όλο και πιο ευαίσθητος στην κοινωνική ανατροφοδότηση και αυτό θα μπορούσε να συνεχιστεί και στην ενήλικη ζωή, είπε η Telzer.

Ενώ οι αλλαγές στον εγκέφαλο μπορεί να προάγουν ψυχαναγκαστικές ή εθιστικές συμπεριφορές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μπορεί επίσης να αντικατοπτρίζουν μια προσαρμογή που βοηθά τους εφήβους να περιηγηθούν στον όλο και πιο σύνθετο ψηφιακό κόσμο.

«Δεν ξέρουμε αν αυτό είναι καλό ή κακό – αν ο εγκέφαλος προσαρμόζεται με τρόπο που επιτρέπει στους εφήβους να πλοηγούνται και να ανταποκρίνονται στον κόσμο στον οποίο ζουν, θα μπορούσε να είναι πολύ καλό», είπε η Telzer. «Αν γίνεται καταναγκαστικό και εθιστικό και επηρεάζει την ικανότητά τους να συμμετέχουν στον κοινωνικό κόσμο, θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι δυσπροσαρμοστικό».

Είπε ότι οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τους έφηβους, ενθαρρύνοντάς τους να κάνουν δραστηριότητες που τους χαροποιούν χωρίς να μπουν στο Διαδίκτυο, όπως το να ασχοληθούν με τον αθλητισμό, την τέχνη ή τον εθελοντισμό.

Προς το παρόν, οι γονείς θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν την κοινή λογική σε ότι αφορά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

«Όλοι τείνουμε να καταπιέζουμε όλο το άγχος που υποστήκαμε την περίοδο της εφηβείας, αλλά υπήρχε ένας λόγος που ήταν δύσκολη, επειδή ο εγκέφαλος αλλάζει με ριζικούς τρόπους προετοιμάζοντας την ενηλικίωση. Και αυτή η μελέτη δείχνει ότι αυτό είναι κάτι που θα μπορούσε να μετρηθεί σωματικά».

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στην επιθεώρηση JAMA Pediatrics.