MSD for Mothers & ΓτΚ: Όταν ο εθελοντισμός αντικαθιστά την Πολιτεία στις υπηρεσίες υγείας

Πρόκειται για το σημαντικό πρόγραμμα «Μητέρα & Παιδί», που πραγματοποιείται στο πλαίσιο της παγκόσμιας δράσης «MSD for Mothers». Η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών που έλαβαν φροντίδα ήταν πρόσφυγες (80%) και το υπόλοιπο ποσοστό 20% Ελληνίδες άπορες.

Ταυτόχρονα, σημαντικά ευρήματα σχετικά με το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας φροντίδας υγείας στους παραπάνω πληθυσμούς προέκυψαν από σχετική έρευνα σε 14.000 γυναίκες που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του εν λόγω προγράμματος. Το βασικό συμπέρασμα της έρευνας αλλά και του προγράμματος, είναι ότι η Πρόληψη σώζει ζωές και κοστίζει λιγότερο από την θεραπεία. Επιπλέον, η μη παρέμβαση κοστίζει πάντα ακριβότερα σε ένα σύστημα υγείας.

Τα παραπάνω παρουσιάστηκαν στην Ημερίδα με τίτλο: «Unspoken Voices: Οι ανάγκες υγείας των γυναικών προσφύγων στην Ευρώπη», που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 3 Οκτωβρίου, στο ξενοδοχείο Athens Plaza με αφορμή τη συμπλήρωση ενός χρόνου από την έναρξη του προγράμματος «Μητέρα & Παιδί» στη χώρα μας.

Ειδικότερα, το πρόγραμμα «Μητέρα & Παιδί» αποτελεί μια διετή παρέμβαση των Γιατρών του Κόσμου (ΓτΚ) Ελλάδας που υλοποιείται στο πλαίσιο της παγκόσμιας δράσης MSD for Mothers. Το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί για να προσφέρει υγειονομική περίθαλψη σε εγκύους και νεογνά που ανήκουν σε ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες (ανασφάλιστοι, πρόσφυγες, μετανάστες, μειονότητες). Παράλληλα, παρέχει δωρεάν πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό πάνω σε θέματα γυναικείας υγείας και οικογενειακού προγραμματισμού, σε επαγγελματίες Υγείας και γυναίκες.

Κατά τον πρώτο χρόνο υλοποίησης του προγράμματος από τους Γιατρούς του Κόσμου, έχουν ήδη πραγματοποιηθεί οι ακόλουθες δράσεις:

- Προσφορά γυναικολογικών υπηρεσιών σε 28.572 γυναίκες και προ-γεννητικών υπηρεσιών υγειονομικής φροντίδας σε 2.511 εγκύους.

- Προσφορά παιδιατρικών υπηρεσιών σε 4.814 νεογνά και βρέφη και διανομή 4.291 πακέτων με είδη βρεφικής ανάγκης.

- Πραγματοποίηση 199 επισκέψεων της κινητής ιατρικής μονάδας των ΓτΚ σε ανοιχτούς χώρους φιλοξενίας προσφύγων.

- Παροχή γυναικολογικών υπηρεσιών σε γυναίκες του ανοιχτού χώρου φιλοξενίας προσφύγων στο Καρά Τεπέ της Λέσβου και κάλυψη προγεννητικών εξετάσεων για μετανάστριες και πρόσφυγες.

- Εξασφάλιση χώρων φιλοξενίας για γυναίκες μετά τον τοκετό.

- Διανομή ενημερωτικού υλικού σε 5 γλώσσες: Ελληνικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Αραβικά και Φαρσί.

- Εκπαίδευση 705 επαγγελματιών υγείας μέσω σεμιναρίων αλλά και μέσω της πλατφόρμας e-learning http://mdmelearning.gr.

- Ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού για επαγγελματίες υγείας σε έξι θεματικές ενότητες (θηλασμός, βρεφική φροντίδα, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, επείγουσα αντισύλληψη, οικογενειακός προγραμματισμός, τεστ Παπανικολάου) και έκδοση εγχειριδίου Προγεννητικών Οδηγιών για επαγγελματίες υγείας σε Ελληνικά και Αγγλικά.

- Διεξαγωγή έρευνας πρόσβασης σε υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υγείας σε 14.000 συμμετέχουσες στο πρόγραμμα.

«Κάθε μητέρα δικαιούται να έχει πρόσβαση σε ποιοτικές υγειονομικές υπηρεσίες, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη της», δήλωσε ο πρόεδρος των ΓτΚ Ελλάδας, Δρ. Νικήτας Κανάκης, για να συμπληρώσει ότι «η έρευνα και η εμπειρία μας από το πρόγραμμα “Μητέρα και Παιδί”, κατέδειξε ότι η πρόσβαση στις υπηρεσίες αυτές σώζει ζωές, γλυτώνοντας ταυτόχρονα πολύτιμους πόρους από τα ευρωπαϊκά συστήματα υγείας». Επίσης τόνισε, ότι η πρόσβαση στη δημόσια υγεία, πρέπει να είναι καθολική, προσθέτοντας ότι η πρόληψη κοστίζει πάντα λιγότερο από τη θεραπεία.

«Στην MSD οραματιζόμαστε έναν κόσμο όπου καμία γυναίκα δεν θα χάνει τη ζωή της εξαιτίας επιπλοκών του τοκετού. Αυτός είναι και ο λόγος ύπαρξης της παγκόσμιας δράσης MSD For Mothers που ξεκίνησε πριν από μια πενταετία. Και είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι που στην Ελλάδα, η δράση, μέσω της συνεργασίας μας με τους Γιατρούς του Κόσμου και το πρόγραμμα «Μητέρα & Παιδί», έχει προσφέρει ιατρική βοήθεια σε τόσες χιλιάδες γυναίκες και βρέφη από ευάλωτους πληθυσμούς, ανέφερε η διευθύνουσα σύμβουλος ΜSD Ελλάδας, Κύπρου και Μάλτας, Agata Jakoncic.

Τα αποτελέσματα της έρευνας- Η πρόσβαση στην ΠΦΥ

Δύσκολη πρόσβαση σε υγειονομικές υπηρεσίες είχαν οι μετανάστες και οι πρόσφυγες που αντιμετώπισαν προβλήματα υγείας στο παρελθόν, σύμφωνα με την έρευνα πρόσβασης σε υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υγείας σε 14.000 γυναίκες που διενεργήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος «Μητέρα & Παιδί». Από την έρευνα προέκυψε επίσης ότι η πρώιμη και συνεχής πρόσβαση σε υγειονομικές υπηρεσίες κατά τη διάρκεια της κύησης και του τοκετού, αλλά και μετά είναι θεμελιώδης για τη μείωση των θανάτων γυναικών και νεογνών.

Εξάλλου, όπως είχε δείξει προηγούμενη έρευνα (2012) του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Συστημάτων Υγείας και Διαμόρφωσης Πολιτικών, σχεδόν το 72% των προσφύγων και μεταναστών είχαν καθόλου ή πολύ δύσκολη πρόσβαση, ενώ λιγότερο από το 47% των γυναικών προσφύγων και μεταναστριών είχαν πρόσβαση σε γυναικολογική φροντίδα κατά τη διάρκεια της κύησης και του τοκετού.

Τα εμπόδια στην υγεία

Η πρόσβαση των προσφύγων και των μεταναστριών σε υγειονομικές υπηρεσίες, διαφοροποιείται κατά μήκος της ευρωπαϊκής ηπείρου, αλλά παντού υπάρχουν περιορισμοί και απαγορεύσεις. Τα κυριότερα εμπόδια που αντιμετωπίζει αυτή η ευάλωτη ομάδα γυναικών είναι τα εξής:

- Το «απαγορευτικό» κόστος των υπηρεσιών, που σε πολλές περιπτώσεις φτάνει στο 100% του κόστους της υπηρεσίας. Το συγκεκριμένο πρόβλημα συναντάται σε μεγάλο βαθμό στη Γαλλία, το Βέλγιο και τη Μεγάλη Βρετανία.

- Έλλειψη γνώσης των δικαιωμάτων τους και του τρόπου λειτουργίας των διαφόρων συστημάτων υγείας, λόγω της διαφορετικής γλώσσας, κουλτούρας και θρησκείας, με αρκετές γυναίκες από αυτές που συμμετείχαν στην έρευνα να μην γνωρίζουν καν ότι δικαιούνται ασφαλιστική κάλυψη.

- Η πολυπλοκότητα των υγειονομικών και ασφαλιστικών συστημάτων.

- Ο φόβος που διακατέχει τους πληθυσμούς αυτούς ότι, αν διαμαρτυρηθούν, κινδυνεύουν να μη λάβουν τις υγειονομικές υπηρεσίες που έχουν ανάγκη, να υποστούν φυλετικές διακρίσεις, ακόμα και να συλληφθούν.

- Πολιτικά εμπόδια που υπάρχουν σε πολλές χώρες της Ευρώπης, σχετικά με το προσφυγικό και το μεταναστευτικό θέμα, τα οποία προκαλούν μεγάλο φόβο στις γυναίκες αυτές.

- Περιορισμοί στη δωρεάν υγειονομική φροντίδα που δικαιούνται έγκυοι, μητέρες και νεογνά και γραφειοκρατικές διαδικασίες που εμποδίζουν την πρόσβαση στις υπηρεσίες αυτές.

- Ιστορικό κακομεταχείρισης αυτών των γυναικών, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την αναχώρησής τους από τις πατρίδες τους.

- Η διαβίωσή τους σε απομακρυσμένες περιοχές, σε χώρους φιλοξενίας προσφύγων, που καθιστά δύσκολη γεωγραφικά την πρόσβαση στις υγειονομικές υπηρεσίες.

Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι με βάση την οικονομική ανάλυση στο πλαίσιο της έρευνας, η ισότιμη πρόσβαση των προσφύγων γυναικών σε υγειονομικές υπηρεσίες, μπορεί να οδηγήσει μεσοπρόθεσμα σε εξοικονόμηση πόρων των εθνικών συστημάτων υγείας των ευρωπαϊκών κρατών, παρά την περί αντιθέτου ευρέως διαδεδομένη άποψη.

Συστάσεις πολιτικής για τη διασφάλιση της πρόσβασης

Βάσει των συμπερασμάτων της έρευνας αλλά και των εμπειριών των γυναικών που συμμετείχαν σε αυτήν, οι ΓτΚ συνέταξαν ένα κείμενο προτάσεων πολιτικής για την αντιμετώπιση του θέματος της ισότιμης πρόσβασης των πληθυσμών αυτών σε υγειονομικές υπηρεσίες. Το κείμενο αυτό με τίτλο «Συστάσεις πολιτικής για την υγεία των προσφύγων προς τις ευρωπαϊκές και εθνικές κυβερνήσεις και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ», καλεί όλα τα κράτη μέλη και τα θεσμικά όργανα της Ένωσης, να μελετήσουν την έρευνα και να στηρίξουν ενωμένα τις συστάσεις αυτές.

Το θέμα πρέπει να μπει ψηλά στην ατζέντα των κρατών – μελών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, τόσο για ανθρωπιστικούς όσο και για οικονομικούς λόγους. Πιστεύουμε λοιπόν ότι οι «Συστάσεις Πολιτικής για την Υγεία των Μεταναστών» που εκπονήσαμε, μπορούν να βοηθήσουν τα κράτη – μέλη στην προσπάθειά τους να προσφέρουν πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας σε αυτούς τους ευάλωτους πληθυσμούς», ανέφερε ο πρόεδρος των ΓτΚ Ελλάδας, Δρ. Ν. Κανάκης.

-