«Θέμα ζωής και θανάτου» η σωματική δραστηριότητα στους αιμοκαθαιρόμενους

Ωστόσο, 50σέλιδος οδηγός άσκησης που δημιουργήθηκε για νεφροπαθείς ώστε να μοιραστεί δωρεάν σε όλες τις μονάδες τεχνητού νεφρού της χώρας, παραμένει στα «συρτάρια» των ερευνητών λόγω έλλειψης του απαραίτητου κονδυλίου. Αυτό αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο επίκουρος καθηγητής Γεώργιος Σακκάς.

Στοιχεία

Όπως επισημαίνει ο κ. Σακκάς, ο αριθμός των ατόμων με τελικού σταδίου νεφρική νόσο έχει αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, σε ποσοστό που αγγίζει το 7% ετησίως και μέχρι το 2011 είχε υπερβεί τα 200.000.000 σε όλο τον κόσμο. Από αυτούς, πάνω από το 80% κάνει κάποια μορφή αιμοκάθαρσης ως κύρια θεραπεία της νεφρικής νόσου. Η αύξηση του ποσοστού των αιμοκαθαιρόμενων ασθενών οδηγεί σε ένα τεράστιο οικονομικό βάρος, όχι μόνο λόγω του υψηλού κόστους των αιμοκαθάρσεων, αλλά και λόγω της χαμηλής λειτουργικότητας αυτών των ασθενών, που οδηγεί σε χαμηλά ποσοστά απασχόλησης και υψηλή εξάρτηση από τα επιδόματα αναπηρίας. Προηγούμενα επιστημονικά δεδομένα έδειξαν ότι οι ασθενείς που εμφανίζουν σχετικά υψηλά επίπεδα καθημερινής σωματικής δραστηριότητας έχουν χαμηλότερα ποσοστά νοσηλείας, ενώ λαμβάνουν λιγότερα φάρμακα, συνολικά, για την υγεία τους σε καθημερινή βάση.

Η μελέτη

Ωστόσο, ο κ. Σακκάς διευκρινίζει ότι μέχρι σήμερα ελάχιστες μελέτες έχουν εξετάσει την επίδραση της σωματικής δραστηριότητας στην επιβίωση των αιμοκαθαιρόμενων ασθενών σε βάθος χρόνου, ενώ καμία δεν έφτασε τη δεκαετία, όπως η εργασία του ίδιου, του Ιωάννη Στεφανίδη και των συνεργατών τους από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Αυτή η μελέτη, σημειώνει, αποτελεί μία συνεργασία της Σχολής Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού και της Ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Στην παρούσα μελέτη, 70 αιμοκαθαιρόμενοι ασθενείς μελετήθηκαν για 10 συναπτά έτη ενώ συγκεντρώθηκαν δεδομένα που σχετίζονταν με την ποιότητα της ζωής τους, την προδιάθεσή τους να αναπτύξουν σακχαρώδη διαβήτη, τα επίπεδα σωματικού λίπους και μυϊκού ιστού, την ποιότητα του ύπνου, τα επίπεδα κοιλιακής παχυσαρκίας, της σωματικής τους επάρκειας καθώς και τα επίπεδα καθημερινής σωματικής δραστηριότητας.

Κατά τη διάρκεια της δεκαετούς παρακολούθησης, 30 συνολικά αιμοκαθαιρόμενοι ασθενείς (43%) απεβίωσαν, κυρίως, λόγω καρδιαγγειακών παθήσεων. Τη θνησιμότητα την προέβλεψαν μία σειρά από παράγοντες, όπως η ηλικίας έναρξης της αιμοκάθαρσης, η περιφέρεια μέσης προς πύελο, τα επίπεδα σωματικής επάρκειας, τα επίπεδα γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, καθώς και το επίπεδο ποιότητας ζωής.

Δεδομένου ότι όλοι οι παραπάνω παράγοντες συνδέονταν με τη σωματική επάρκεια των ασθενών, το δείγμα, αναφέρει ο κ. Σακκάς, χωρίστηκε σε δύο ομάδες, ανάλογα με τα επίπεδα καθημερινής σωματικής δραστηριότητας, δηλαδή στα άτομα με σκορ πάνω και κάτω από το 75%.

«Τα αποτελέσματά μας έδειξαν ότι σε κάθε δεδομένη χρονική στιγμή μέσα στα 10 έτη που έγινε η μελέτη, η θνησιμότητα των αιμοκαθαιρόμενων ασθενών με αυξημένη καθημερινή σωματική δραστηριότητα είχε μειωθεί κατά 74%. Επιπλέον, ο κίνδυνος θνησιμότητας για τους ασθενείς οι οποίοι επέδειξαν αυξημένη λειτουργική ικανότητα έχει μειωθεί κατά 99,9%. Στην ουσία, δηλαδή, οι ασθενείς που είχαν υιοθετήσει ένα δραστήριο τρόπο ζωής- με περπάτημα, και δραστηριότητες αναψυχής- επιβίωσαν κατά τη διάρκεια της δεκαετούς παρακολούθησης. Η παρούσα μελέτη συνοπτικά προτείνει ότι η σωματική δραστηριότητα στους αιμοκαθαιρόμενους ασθενείς είναι "θέμα ζωής και θανάτου". Η αξιολόγηση της καθημερινής σωματικής δραστηριότητας μπορεί να γίνει εύκολα με ερωτηματολόγια ή βηματομετρητές, ενώ είναι υποχρεωτικό οι ασθενείς να συμμετάσχουν σε προγράμματα συστηματικής άσκησης εντός και εκτός της μονάδας τεχνητού νεφρού» προσθέτει ο καθηγητής.

Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης παρουσιάστηκαν στο 4ο πανελλήνιο συνέδριο της Ελληνικής Εταιρίας Βιοχημείας και Φυσιολογίας της Άσκησης.

Οδηγός άσκησης στα «συρτάρια»

Για την ολοκλήρωση των 10 χρόνων συστηματικής μελέτης των αιμοκαθαιρόμενων ασθενών, η ομάδα του δρ. Σακκά έχει ετοιμάσει έναν 50σέλιδο οδηγό άσκησης για νεφροπαθείς, ώστε να μοιραστεί δωρεάν σε όλες τις μονάδες τεχνητού νεφρού της χώρας. Ωστόσο, το παρόν εγχειρίδιο παραμένει στα «συρτάρια» των ερευνητών, λόγω έλλειψης του απαραίτητου κονδυλίου (περίπου 5.000 ευρώ) για την εκτύπωση και διανομή του οδηγού.

Ο οδηγός είναι δημιούργημα μίας ομάδας ειδικών επιστημόνων της Αμερικής που εργάζεται με σκοπό να βοηθήσει όλους όσους πάσχουν από νεφρική ανεπάρκεια, να απολαύσουν τη ζωή μέσω της θεραπευτικής άσκησης.

Η συγγραφέας Patricia Painter, PhD, είναι κλινικός εργοφυσιολόγος με εμπειρία για περισσότερα από 20 χρόνια στο θέμα. Ο οδηγός έχει μεταφραστεί (κατόπιν άδειας) από τον δρ. Σακκά Γεώργιο, κλινικό εργοφυσιολόγο του Ινστιτούτου Σωματικής Απόδοσης και Αποκατάστασης του ΚΕΤΕΑΘ, εκλεγμένο μέλος ΔΕΠ του ΤΕΦΑΑ Θεσσαλίας και επί πέντε χρόνια στενός συνεργάτης της κ. Painter.

Όπως τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Σακκάς, το παρόν εγχειρίδιο είναι ένας ολοκληρωμένος οδηγός άσκησης που εμπεριέχει πληροφορίες για όλα τα θέματα που σχετίζονται με τη θεραπευτική άσκηση και απαντά όλα τα πιθανά θέματα που μπορούν να απασχολούν τους ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια. Ο οδηγός αναφέρεται στο ποιος ασθενής επιτρέπετε να ασκηθεί, τι είδους άσκηση πρέπει να κάνει, πώς να ξεκινήσει για πρώτη φορά, πώς να αξιολογήσει την πρόοδό του, ακόμα και τι ρούχα και παπούτσια πρέπει να φοράει ώστε να μην διατρέχει κάποιον κίνδυνο τραυματισμού.

Ο οδηγός είναι πλήρως εικονογραφημένος με ευανάγνωστες και απλές συμβουλές που σχετίζονται με ασκήσεις ευλυγισίας, αντοχής και αύξησης της μυϊκής δύναμης. Κάθε εικόνα περιέχει οδηγίες για τη σωστή εκτέλεση της άσκησης στο σπίτι, καθώς, επίσης, και τη μυϊκή ομάδα που γυμνάζει. Προς το τέλος του οδηγού υπάρχουν πληροφορίες για όργανα γυμναστικής και αναζήτηση του σωστού γυμναστή και γυμναστηρίου για περαιτέρω ενασχόληση με τον αθλητισμό.

Ο οδηγός άσκησης δεν είναι μόνο για τους αιμοκαθαιρόμενους ασθενείς, αλλά και για όλους τους ασθενείς με κάποιο είδος νεφρικής ανεπάρκειας. Επίσης, οι πληροφορίες που παρέχονται μπορούν να χρησιμοποιηθούν και από άλλες κατηγορίες χρόνια πασχόντων, καθώς και από άτομα της τρίτης ηλικίας. Τέλος, οι πληροφορίες αποτελούν μία πολύ καλή βάση γνώσεων για όλους τους επιστήμονες υγείας και το προσωπικό που φροντίζει αυτούς τους ασθενείς.