28 Σεπτεμβρίου: Παγκόσμια Ημέρα Λύσσας

Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΠΝΟ) η λύσσα είναι ιογενής λοίμωξη που προσβάλλει το νευρικό σύστημα, δηλαδή τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό των θηλαστικών.

Προκαλείται από έναν ιό τους γένους "Lyssavirus" της οικογένειας των Ραβδοϊών (Rhabdoviridae), και γι' αυτό ο ξενικός όρος της ασθένειας είναι "Rabies". Ο ιός της λύσσας επιβιώνει στο περιβάλλον ιδιαίτερα σε συνθήκες ψύχους και απαντάται συνήθως στο σάλιο των προσβεβλημένων ζώων.

Όλα τα θερμόαιμα θηλαστικά μπορούν να προσβληθούν από τον ιό της λύσσας. Παρά το γεγονός πως η λύσσα είναι συνήθως νόσος των ζώων μπορεί να μεταδοθεί από ένα μολυσμένο ζώο στον άνθρωπο με το 98% των ανθρώπινων θανάτων που έχουν καταγραφεί ιστορικά να συνδέονται με δάγκωμα σκύλου. Τα πουλιά, τα ψάρια, τα ερπετά, τα αμφίβια και τα έντομα δεν μολύνονται από λύσσα, ούτε και τη μεταδίδουν φυσικά.

Στην Ελλάδα δεν είχαν καταγραφεί κρούσματα λύσσας από το 1987 έως και το 2012, όταν και διαγνώστηκε με λύσσα μία άγρια κόκκινη αλεπού. Από τότε έχουν καταγραφεί περαιτέρω κρούσματα σε διάφορες περιοχές της χώρας, αλλά το φαινόμενο είναι περιορισμένο.

Μετάδοση

Η λύσσα μπορεί να μεταδοθεί όταν μολυσμένο σάλιο, ιστός κεντρικού νευρικού συστήματος ή εγκεφαλονωτιαίο υγρό, διαπεράσει το δέρμα ή τον βλεννογόνο ενός ευπαθούς θηλαστικού. Έχει αναφερθεί ακόμα και μετάδοση του ιού μέσω της εισπνοής από περιττώματα νυχτερίδων.

Παθογένεια

Ο ιός παραμένει για αρκετές ώρες στο σημείο εισόδου και πολλαπλασιάζεται. Μεταφέρεται μέσω των περιφερικών νεύρων στο κεντρικό νευρικό σύστημα και από εκεί φτάνει στον εγκέφαλο. Μέσω του γναθικού κλάδου του τρίδυμου νεύρου μεταφέρεται στους σιελογόνους αδένες, όπου και πολλαπλασιάζεται ενεργά με το σάλιο. Ο ιός της λύσσας μπορεί να εππεκρίνεται με το σάλιο 8-10 ημέρες πριν την εμφάνιση των κλινικών συμπτωμάτων.

Συμπτώματα στα ζώα

Η περίοδος επώασης στα σκυλιά και στις γάτες κυμαίνεται από 10 μέρες έως 2 ή και περισσότερους μήνες. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι:
-αρχικός λήθαργος, πυρετός, έμετος, ανορεξία
-προοδευτική εγκεφαλική δυσλειτουργία (αταξία, δυσκολία στη βάδιση, τρόμος, αποπροσανατολισμός, σπασμοί), αδυναμία, παράλυση, δυσκολία στην αναπνοή ή την κατάποση, έντονη σιελλόροια, επιθετικότητα, αυτο-ακρωτηριασμός, μη φυσιολογική συμπεριφορά.

Ο θάνατος επέρχεται συνήθως 3-7 ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων.

Συμπτώματα στον άνθρωπο

Τα πρώιμα συμπτώματα στον άνθρωπο είναι μη ειδικά και περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκέφαλο και γενικευμένη αδιαθεσία και αδυναμία. Μπορεί να συνυπάρχει ο πόνος ή ένα ανεξήγητο αίσθημα μουδιάσματος, τρυπήματος ή τσιμπήματος (παραισθησίες) στο σημείο του τραύματος.

Υπάρχουν δύο μορφές της νόσου: η μανιακή και η παραλυτική. Οι ασθενείς με μανιακή μορφή λύσσας εμφανίζουν υπερδιέγερση, ευέξαπτη συμπεριφορά, υδροφοβία (φόβος για το νερό) και μερικές φορές αεροφοβία. Η παραλυτική μορφή ευθύνεται για το 30% επί του συνόλου των κρουσμάτων στον άνθρωπο. Είναι λιγότερο δραματική και διαρκεί συνήθως περισσότερο από την μανιακή μορφή. Οι μυς σταδιακά παραλύουν αρχίζοντας από το σημείο της έκθεσης.

Άλλα ειδικά συμπτώματα που εκδηλώνονται στη λύσσα περιλαμβάνουν αϋπνία, άγχος, παραισθήσεις, σιελόρροια και δυσκολία στην κατάποση. Προοδευτικά εγκαθίσταται κώμα και επέρχεται ο θάνατος συνήθως λόγω παράλυσης των αναπνευστικών μυών.

Ο χρόνος επώασης στον άνθρωπο κυμαίνεται από λίγες μέρες έως και χρόνια (!), αλλά κατά κανόνα διαρκεί 3-8 εβδομάδες.

Μπορεί η λύσσα να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο;

Θεωρητικά είναι δυνατή η μετάδοση του ιού από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω του σάλιου, αλλά κάτι τέτοιο δεν έχει καταγραφή ποτέ στην ιστορία. Για το λόγο αυτό συστήνεται η χρήση βασικών προφυλάξεων με τη χρήση γαντιών, απλής μάσκας και γυαλιών προστασίας για τα μάτια, για το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό που νοσηλεύει ασθενή ύποπτο για λύσσα.

Θεραπεία

Δεν υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία για τη λύσσα και η νόσος έχει θνησιμότητα σχεδόν 100%.

Το αντιλυσσικό εμβόλιο που κυκλοφορεί στην Ελλάδα (Vaccin Rabique Pasteur) είναι αδρανοποημένο, κεκαθαρμένο εμβόλιο, παρασκευασμένο σε κύτταρα Vero και περιέχει το στέλεχος Wistar Rabies PM/WI 38 1503-3M. Το αντιλυσικό εμβόλιο στην Ελλάδα διατίθεται από το Ελληνικό Ινστιτούτο Pasteur προς τις κατά τόπους Δ/νσεις Δημόσιας Υγείας, τα νοσοκομεία ή τα Κέντρα Υγείας, μετά από σχετικό αίτημα προς το Υπουργείο Υγείας.

Η ειδική ανοσοσφαιρίνη κατά της λύσσας (αντιλυσσικός ορός) που κυκλοφορεί στην Ελλάδα (Berirab P) είναι ανθρώπεια και διατίθεται μέσω του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ) προς τις κατά τόπους Δ/νσεις Δημόσιας Υγείας, τα νοσοκομεία ή τα Κέντρα Υγείας, μετά από σχετικό αίτημα προς το Υπουργείο Υγείας.

Πρόληψη

-Αντιλυσσικός εμβολιασμός όλων των αδέσποτων και δεσποζόμενων σκύλων και γατών
-Τήρηση όλων των όρων μετακίνησης των κατοικίδιων ζώων
-Τήρηση όλων των όρων κατά τις εισαγωγές κατοικιδίων ζώων

ΠΡΟΣΟΧΗ

Η λύσσα είναι νόσημα υποχρεωτικής δήλωσης.

Διαβάστε επίσης:

Παγκόσμιο σχέδιο για την εξάλειψη της λύσσας