Προλάβετε τα ατυχήματα των παιδιών, πριν να είναι αργά

Τα ατυχήματα της παιδικής ηλικίας αποτελούν μεγάλο πρόβλημαγια τη δημόσια υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο και ευθύνονται για την πρόκλησηπρώιμης θνησιμότητας και αναπηρίας, που σε σημαντικό ποσοστό μπορούν ναπροληφθούν με τη συντονισμένη εφαρμογή προληπτικών στρατηγικών.

Tα ατυχήματασυγκαταλέγονται μεταξύ των πρώτων αιτιών θανάτου παιδιών ηλικίας έως 18 ετώνκαι ευθύνονται για το 40% των θανάτωντης ηλικίας αυτής, βάσει των στατιστικών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ, μετά το πρώτο έτος της ζωής, αποτελούνστη χώρα μας την πρώτη αιτία θανάτου, ενώ τα τροχαία ατυχήματα αναγνωρίζονταιως πρώτη αιτία θανάτου για την ηλικία 15-18 ετών και ως δεύτερη για την ηλικία10-14 ετών.

Επιμέρους τύποι ατυχημάτων που συχνότερα σχετίζονται με τηνπρόκληση θανάτου στην παιδική ηλικία είναι τα τροχαία ατυχήματα, η ασφυξία, οπνιγμός, οι δηλητηριάσεις και τα εγκαύματα. Αν και η συχνότητα των θανάτων από ατυχήματα είναι υψηλότερη στιςχαμηλού οικονομικού επιπέδου χώρες, οι οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες πλήττονταιεπίσης, ιδιαίτερα ο ασθενέστερος κοινωνικοοικονομικά πληθυσμός τους.

Κάθε χρόνο στην Ευρώπη, 40.000 παιδιά χάνουν τη ζωή τους ωςαποτέλεσμα ατυχήματος. Υπολογίζεται ότι σε κάθε θάνατο αντιστοιχούν μερικέςχιλιάδες παιδιά που συνεχίζουν να ζουν με ποικίλης βαρύτητας αναπηρίες καιψυχικά τραύματα.

Τα ατυχήματα στην παιδική και εφηβική ηλικία αφορούν πολύσυχνότερα τα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια, με ένα μέσο κίνδυνο κατά 25%υψηλότερο στα αγόρια. Πιθανές εξηγήσεις περιλαμβάνουν βιολογικές παραμέτρους,την τάση των αγοριών να εμπλέκονται σε πιο ριψοκίνδυνες και παρορμητικές συμπεριφορέςκαι να κοινωνικοποιούνται με διαφορετικούς τρόπους συγκριτικά με τα κορίτσια,καθώς και την αυξημένη πιθανότητα να μην ανταποκρίνονται στις ανασταλτικέςπαραινέσεις των γονέων και να παίζουν χωρίς επίβλεψη.

Σε ό,τι αφορά την κατηγορία του ατυχήματος, παρατηρούνταιδιαφοροποιήσεις από χώρα σε χώρα, αλλά γενικά τα βρέφη παρουσιάζουν μεγαλύτεροκίνδυνο ασφυξίας, ενώ στα νήπια καταγράφονται συχνότερα περιστατικά πνιγμού.

Πτώσεις: Οι πτώσεις κατέχουν την πρώτη θέση μεταξύ τωνατυχημάτων σε παιδιά ηλικίας έως τριών ετών, αλλά η αιτιολογική συμμετοχή αντικειμένων που σχετίζονται με αυτές, π.χέπιπλα, σκάλες, εξοπλισμός παιδικής χαράς, διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία.

Δηλητηριάσεις: Οι δηλητηριάσεις εμφανίζουν ανοδική συχνότητααπό την ηλικία των 9 μηνών έως τους 23 μήνες ζωής και στη συνέχεια παρουσιάζουνπροοδευτική μείωση.

Τροχαία ατυχήματα: Όσο αυξάνεται η ηλικία τόσο αυξάνεται ησυχνότητα των τροχαίων ατυχημάτων. Το χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, ημικρή ηλικία της μητέρας, οι μονογονεϊκές και οι πολυμελείς οικογένειες, καθώς και το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο τηςμητέρας συνιστούν παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση του κινδύνου παιδικώνατυχημάτων.

Ο ρόλος της επίβλεψηςστην προστασία των παιδιών

Η επίβλεψη των παιδιών αποτελεί καθοριστική παράμετρο γιατην προστασία τους από τα ατυχήματα και την ασφάλειά τους γενικότερα. Υπολογίζεταιότι το 90% των παιδικών ατυχημάτων συμβαίνουν μέσα ή κοντά στο οικιακόπεριβάλλον και ενώ τα παιδιά βρίσκονται υπό την επιτήρηση ατόμου που ταφροντίζει.

Τα χαρακτηριστικά της «ποιοτικής» επιτήρησης περιλαμβάνουνιδιαίτερη προσοχή με συνεχή οπτική και ακουστική επαφή με το παιδί, εγγύτηταπου παρέχει τη δυνατότητα άμεσης σωματικής παρέμβασης και απομάκρυνσης απόεπικίνδυνα σημεία και αδιάλειπτη παρακολούθηση.

Το επίπεδο της επιτήρησης εξαρτάται και την ηλικία τουπαιδιού, τον τύπο προσωπικότητας, τις αναπτυξιακές του δεξιότητες και τοπεριβάλλον που καθορίζει την έκθεση σε παράγοντες κινδύνου για πρόκλησηατυχημάτων.

Εκ μέρους τουεπιβλέποντος απαιτούνται κρίση, γρήγορα αντανακλαστικά και εκπαίδευση σετρόπους επιρροής στη συμπεριφορά του παιδιού. Στον τομέα αυτό η συμβολή τηςεκπαίδευσης των γονέων από την παιδιατρική κοινότητα είναι καθοριστική αφούμπορεί να ευαισθητοποιήσει και να καθοδηγήσει τους γονείς αφενός στη διαμόρφωσηενός ασφαλούς περιβάλλοντος διαβίωσης και ψυχαγωγίας των παιδιών και αφετέρουστην ανάγκη για συστηματική επίβλεψη, εγρήγορση και ανάπτυξη της ικανότηταςάμεσης και αποτελεσματικής παρέμβασης για την πρόληψη των ατυχημάτων.

Τέλος, το ίδιο αποτελεσματικός φαίνεται να είναι ο ρόλος τωνλειτουργών προσχολικής και σχολικής εκπαίδευσης με προγράμματα που απευθύνονταιαπευθείας στο παιδί σε χρονικές και ηλικιακές περιόδους της ζωής του«ευαίσθητες» στην υιοθέτηση ασφαλών προτύπων συμπεριφοράς.