Η αυτοφροντίδα «δια χειρός φαρμακοποιού» μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή και το σύστημα υγείας - Συνέντευξη Δόκιου

Της Νατάσσας Ν. Σπαγαδώρου

Το onMed φιλοξενεί σήμερα τον γενικό Διευθυντή της Εταιρείας Φαρμάκων Ευρείας Χρήσης (ΕΦΕΧ) κ. Γεώργιο Δόκιο, ο οποίος αναφέρεται με λεπτομέριες στο συνέδριο, στο τι προσδοκούν τα στελέχη και οι διοργανωτές του, αλλά και στην έννοια της αυτοφροντίδας, η οποία μπορεί να βοηθήσει σημαντικά τον ασθενή καθώς και τα οικονομικά της υγείας. Μπορεί η Ελλάδα να απέχει χιλιάδες μίλια μακρυά από την φιλοσοφία της Βρετανίας, η οποία αποτελεί παράδειγμα και πρότυπο αυτοφροντίδας, ωστόσο θα μπορούσε και η Ελλάδα, να ξεκινήσει το δικό της ταξίδι στο πεδίο αυτό. Προκειμενου δε να αντιληφθούμε, πόσο σημαντική αγορά είναι αυτή των ΜΥΣΥΦΑ, όπως αναφέρει ο συνομιλητής μας, το 50% των συσκευασιών των φαρμακευτικών προϊόντων που πωλούνται στην Ευρώπη ανήκουν στα ΜΗΣΥΦΑ, ενώ στη χώρα μας το ποσοστό αυτό κυμαίνεται μεταξύ 20 και 25%. Επιπλέον, συμφωνα με την ΕΣΔΥ, η οποία μελέτησε τη διεύρυνση της λίστας ΜΗΣΥΦΑ το όφελος για τη φαρμακευτική δαπάνη που προκύπτει ανέρχεται πάνω από € 160 εκ.

Σε μία περίοδο που το ελληνικό κράτος εμφανίζει τόσο ισχνά οικονομικά και με φόντο την επικείμενη απελευθέρωση των Μη Συνταγογραφούμενων Φαρμάκων, η συζήτηση με τον κ Δόκιο έχει πραγματικά ενδιαφέρον.

Το μήνυμα πάντως που στέλνει ο συνομιλητής μας, είναι πως η θέση των Μελών του ΕΦΕΧ, είναι τα ΜΗΣΥΦΑ να πωλούνται «δια χειρός φαρμακοποιού», ενώ εφόσον οι Αρχές Υγείας έχουν αποφασίσει, να διευρύνουν τα σημεία πώλησης των ΜΗΣΥΦΑ, είναι σοφότερο να συνεργασθούν οι υπεύθυνοι φορείς για την ασφαλέστερη εφαρμογή των αλλαγών προς όφελος των πολιτών.

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:

1.- κύριε Δόκιε, δώστε μας ένα περίγραμμα του συνεδρίου σας, που στοχεύετε και τι προσδοκάτε;

- H Πανευρωπαϊκή Οργάνωση για την Αυτο-Φροντίδα/Αυτο-Θεραπεία γνωστή με τα λατινικά αρχικά AESGP, διοργανώνει κάθε χρόνο το ετήσιο συνέδριό της σε κάποια πόλη της Ευρώπης. Σ’ αυτό το συνέδριο λαβαίνουν μέρος πάνω από 400 συμμετέχοντες προερχόμενοι από τις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, από τις Η.Π.Α., τον Καναδά, την Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Κίνα, Ιαπωνία καθώς και από χώρες της Μέσης Ανατολής και Αφρικής.

Πριν από δύο χρόνια ο Σύνδεσμός μας των Εταιρειών Φαρμάκων Ευρείας Χρήσεως, ο ΕΦΕΧ, πρότεινε το 2016 το συνέδριο να πραγματοποιηθεί στην Αθήνα. Το αίτημά μας έγινε δεκτό. Σ’ αυτό θα συμμετάσχουν σαν ομιλητές εξέχουσες προσωπικότητες από τη Κομισιόν, από τον Ευρωπαϊκό ΕΟΦ, γνωστό σαν ΕΜΑ, τους εθνικούς συλλόγους των κρατών μελών της ΕΕ, των πανεπιστημίων και από τον χώρο της Οικονομίας και της Φαρμακευτικής Βιομηχανίας.
Το πρόγραμμα καλύπτει μεγάλη γκάμα θεμάτων όπως πολιτικές υγείας, η σκοπιμότητα και οι επιπτώσεις από τις συγχωνεύσεις των εταιρειών, η απλούστευση των γραφειοκρατικών ρυθμιστικών διαδικασιών, η ανάπτυξη της αυτοφροντίδας διεθνώς και οι παράγοντες που συμβάλουν σε αυτήν, οι διαγραφόμενες προοπτικές ανάπτυξης τα μελλοντικά χρόνια.

Το συνέδριο της AESGP πιστεύουμε θα συμβάλει στην ευρύτερη κατανόηση των ωφελημάτων της αυτοφροντίδας και στην ανάγκη να υποστηριχθεί η ανάπτυξή της. Αν ανταποκριθούν στη πρόσκλησή μας και παρακολουθήσουν το συνέδριο ανώτεροι παράγοντες των Αρχών Υγείας ελπίζουμε να ξεκινήσει μία νέα ρεαλιστικότερη αντιμετώπιση των ρυθμιστικών διαδικασιών και μία γενικότερη αντίληψη από όλους τους κοινωνικούς εταίρους της ανάγκης να προσεχθεί ιδιαίτερα αυτός ο κλάδος υγείας που συνεισφέρει τόσο στην ενδυνάμωση των πολιτών όσο και στην ελάφρυνση της φαρμακευτικής δαπάνης.

2.- Με αφορμή την μεγάλη κουβέντα που γίνετε τελευταία για την απελευθέρωση των ΜΥΣΥΦΑ πείτε μας την άποψη της ΕΦΕΧ για το θέμα αυτό και που βρισκόμαστε. Η απελευθέρωση της εν λόγω αγοράς, εκτιμάτε ότι θα αυξήσει, τελικά ή θα μειώσει τις τιμές ορισμένων σκευασμάτων;

- Η θέση των Μελών του ΕΦΕΧ είναι τα ΜΗΣΥΦΑ να πωλούνται «δια χειρός φαρμακοποιού». Ο φυσικός χώρος των ΜΗΣΥΦΑ είναι το φαρμακείο. Αν τελικά η κυβέρνηση αποφασίσει τα ΜΗΣΥΦΑ να πωλούνται και εκτός φαρμακείου τότε θα πρέπει να θεσπισθούν ορισμένες προϋποθέσεις :

(1) Να συνταχθεί μία λίστα με επιλογή εκείνων των δραστικών ουσιών που ανταποκρίνονται στις πιο άμεσες ανάγκες των πολιτών (2) να εξασφαλισθεί η ασφαλής φύλαξη των προϊόντων με βάση τα GDP’s και την φαρμακοεπαγρύνση (3) να μελετηθεί η παρουσία φαρμακοποιού ή έστω βοηθού φαρμακοποιού για να παρέχει τις απαραίτητες συμβουλές στον πολίτη . Η λίστα αυτή θα είναι υποκατηγορία της ευρείας λίστας ΜΗΣΥΦΑ και θα έχουν και οι δύο κοινά βασικά χαρακτηριστικά, δηλ. διαφήμιση προς το ευρύ κοινό και ελεύθερες τιμές όταν θα ισχύσουν. Είναι αναμενόμενο τιμές κάποιων προϊόντων που είναι από χρόνια καθηλωμένες σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο να αυξηθούν λογικά όπως και άλλων που είναι σχετικά υψηλές να μειωθούν. Όταν εισαχθούν στην αγορά αυτά που ονομάζονται private labels μετά από ένα χρονικό διάστημα ο μέσος όρος των τιμών θα είναι μειωμένος.

3.- Η αλήθεια είναι ότι στο θέμα της αυτοθεραπείας η Ελλάδα και οι Έλληνες βρίσκονται πολύ πίσω από άλλες χώρες της Ευρώπης. Είτε έχουμε έλλειμμα ενημέρωσης, είτε έχουμε αντιληφθεί εντελώς διαφορετικά τα πράγματα. Δώστε μας ένα στίγμα πως μπορεί να βοηθήσει η αυτοθεραπεία, τον Έλληνα ασθενή αλλά και τα οικονομικά της υγείας, ιδιαίτερα σε μία περίοδο με μειωμένους δημοσιονομικά πόρους;

- Η αυτοφροντίδα είναι το πρώτο βήμα στη φροντίδα υγείας. Η αυτοφροντίδα όταν ασκείται με υπευθυνότητα επιτρέπει τους πολίτες να διατηρούν το επίπεδο της υγείας τους. Η πρωτοβουλία που παίρνει ένας πολίτης στο πλαίσιο της αυτοφροντίδας του επιτρέπει όχι μόνο να βελτιώσει την υγεία του αλλά και να προλάβει μικροπροβλήματα ή ακόμη και να βοηθήσει σε μία γρήγορη ανάρρωση από αρρώστια ή εγχείρηση.
Ένας σημαντικός τομέας της αυτοφροντίδας είναι η αυτοθεραπεία, δηλ. η χρήση των ΜΗΣΥΦΑ για την αντιμετώπιση ήπιων προβλημάτων υγείας χωρίς την απαραίτητη παρέμβαση του ιατρού αλλά με τη συμβουλή του φαρμακοποιού. Η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια των ΜΗΣΥΦΑ μαζί με την εύκολη πρόσβαση των πολιτών προς αυτά είναι τα κυριότερα χαρακτηριστικά της ευρείας χρήσης τους. Το 50% των συσκευασιών των φαρμακευτικών προϊόντων που πωλούνται στην Ευρώπη ανήκουν στα ΜΗΣΥΦΑ. Στη χώρα μας το ποσοστό αυτό κυμαίνεται μεταξύ 20 και 25%.
Η αυτοφροντίδα συμβάλει αποδεδειγμένα σε περισσότερη αποτελεσματική χρήση των δυνατοτήτων και στην ελάφρυνση της φαρμακευτικής δαπάνης. Τα κοινωνικά οφέλη που προκύπτουν από την ανάπτυξη της αυτοφροντίδας έχουν μελετηθεί και επιβεβαιωθεί σε πάμπολλες εργασίες που διεξήχθηκαν σε πολλές χώρες της Ευρώπης και τις Η.Π.Α. Η Σχολή Δημόσιας Υγείας στη χώρα μας μελέτησε τη διεύρυνση της λίστας ΜΗΣΥΦΑ και το όφελος για τη φαρμακευτική δαπάνη που προκύπτει ανέρχεται πάνω από € 160 εκ. Άλλες μελέτες δείχνουν το σημαντικό όφελος που προκύπτει από τη μείωση του χρόνου του ιατρού υπέρ σοβαρότερων περιστατικών όταν οι ασθενείς αντιμετωπίζουν μόνοι τους τα ήπια προβλήματα υγείας.

4.- Πόσος είναι ο τζίρος των ΜΥΣΥΦΑ σήμερα και πόσες επιχειρήσεις υπάρχουν που παράγουν στην χώρα μας, διότι ας μην λησμονούμε πως υπάρχει πάντα και η επιχειρηματικότητα, η οποία είναι ήδη λαβωμένη στα χρόνια της κρίσης;

- Οι πωλήσεις των ΜΗΣΥΦΑ το περασμένο χρόνο υπολογίστηκαν σε € 400 εκ. περίπου. Τα ΜΗΣΥΦΑ αντιπροσωπεύουν τη μισή σχεδόν αγορά της αυτοφροντίδας και σε τεμάχια κοντά στο 25% της όλης φαρμακευτικής αγοράς. Οι μισές τουλάχιστον πωλήσεις σε τεμάχια παράγονται εγχωρίως σε ελληνικά εργοστάσια. Στην αγορά των ΜΗΣΥΦΑ εμπορεύονται 40-50 διεθνείς και εγχώριες εταιρείες εκ των οποίων οι πλέον δραστήριες είναι 25, παράγοντας σε ελληνικά εργοστάσια τα φάρμακα είτε εισάγοντας από το εξωτερικό. Οι εξαιρετικά χαμηλές τιμές των προϊόντων αυτών, καθηλωμένες από χρόνια δεν ενθαρρύνουν την εισαγωγή και ανάπτυξη νέων προϊόντων με αποτέλεσμα η αγορά των ΜΗΣΥΦΑ να υποαναπτύσσεται. Η υποστήριξη του Κλάδου ΜΗΣΥΦΑ από τις Αρχές Υγείας θα έχει πολλά οφέλη όχι μόνο στην οικονομία του τόπου αλλά πρωτίστως για τους ίδιους τους πολίτες. Ενημερωτικά προγράμματα θα βοηθήσουν τους πολίτες να πάρουν πρωτοβουλία για την αντιμετώπιση ήπιων περιστατικών της υγείας τους κι’ έτσι θ’ αποφύγουν την μακρά αναμονή για επίσκεψη στο ιατρό, θα τους δοθεί περισσότερος χρόνος για σοβαρά περιστατικά από τον ιατρό του οποίου ο χρόνος θα αποσυμφορηθεί, θα έχουν ευρύτερη επιλογή για την αντιμετώπιση των ήπιων προβλημάτων.

5.- Ποια είναι κατά την άποψή σας η χώρα εκείνη η οποία αποτελεί παράδειγμα σε θέματα αυτοθεραπείας η οποία και βοήθησε σημαντικά τον πολίτη αλλά και το σύστημα υγείας;

- Η αυτοφροντίδα είναι αναπτυγμένη στα περισσότερα κράτη-μέλη της ΕΕ σε διαφορετικό βαθμό. Η χώρα που βρίσκεται σημαντικά πιο μπροστά από όλες είναι το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι Άγγλοι είναι ενσυνείδητοι της αξίας της αυτοφροντίδας και το αίσθημα αυτό πηγάζει μεν από τη κουλτούρα τους ενισχύεται όμως από τις δραστηριότητες που αναπτύσσει ο φαρμακευτικός σύλλογος PAGB οι οποίες εκδηλώνονται σε εκπαιδευτικά προγράμματα για το ευρύ κοινό, ενημέρωση για τις ενδείξεις των δραστικών ουσιών, για τη σωστή χρήση των φαρμάκων, για τις επικίνδυνες επιπτώσεις από την άσκοπη χρήση αντιβιοτικών, τη σκοπιμότητα των συμπληρωμάτων διατροφής, μελέτες για τα οικονομικά οφέλη της αυτθεραπείας για την οικονομία και το σύστημα υγείας. Αυτές οι δραστηριότητες ενισχύονται εκπληκτικά και μοναδικά από την ίδια τη κυβέρνηση. Το Υπουργείο Υγείας έχει καθιερώσει κάθε χρόνο «εβδομάδα αυτοφροντίδας» κατά την οποία πραγματοποιούνται διαλέξεις, συζητήσεις με panel εκπροσώπων των φαρμακοποιών, ιατρών, συλλόγων ασθενών, Αρχών Υγείας, επίσημες δηλώσεις υποστήριξης και ενθάρρυνσης του κοινού για την αυτοφροντίδα από τον Υπουργό Υγείας, καταχωρήσεις άρθρων στη πρώτη σελίδα του ημερήσιου τύπου. Αυτή η έμπρακτη κρατική συμμετοχή στη διάδοση και εμπέδωση της αυτοφροντίδας κάνει το Ηνωμένο Βασίλειο μοναδικό στην ανάπτυξη του Κλάδου.

6.- Έχει προχωρήσει ο ΕΦΕΧ σε κάποιες συνεργασίες με άλλους Ευρωπαϊκούς Οργανισμούς και τι μπορούμε να διδαχθούμε από αυτές τις συνεργασίες;

- Ο ΕΦΕΧ συνεργάζεται στενά με άλλους σημαντικούς εθνικούς συλλόγους, π.χ. τον πανευρωπαϊκό AESGP, τον γαλλικό AFIPA, τον βρετανικό PAGB, τον ισπανικό ANEPF. Η συνεργασία αυτή μας δίνει την ευκαιρία ν’ αναπτύξουμε κοινές μελέτες έρευνας στην αγορά, να επωφεληθούμε των εκπληκτικών προγραμμάτων εκπαίδευσης του κοινού που με κατάλληλη προσαρμογή να εφαρμοσθούν στη χώρα μας, να συμμετέχουμε σε προτάσεις σχεδιασμού ρυθμιστικών διαδικασιών, να συμμετέχουμε σε οργανωμένες ημερίδες . Οι αναμενόμενες μεταρρυθμίσεις θα συμβάλουν σε διεύρυνση αυτών των συνεργασιών που θα έχουν άμεση θετική επίπτωση στην εκπαίδευση των πολιτών.

7.- Ποια η στάση των φαρμακοποιών στο θέμα της απελευθέρωσης των ΜΥΣΥΦΑ;
- Τα ΜΗΣΥΦΑ έχουν το διακριτό χαρακτηριστικό από τα συνταγογραφούμενα ότι ενώ έχουν εγκριθεί από τον ΕΟΦ σαν φάρμακα μπορούν να διαφημισθούν απευθείας στο ευρύ κοινό. Οι πολίτες όμως συχνά έχουν ανάγκη να συμβουλευθούν τον φαρμακοποιό τους για τη σωστή χρήση τους και ο φαρμακοποιός ανταποκρίνεται στο ρόλο του Συμβούλου Υγείας. Είναι επομένως φυσικό γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο οι φαρμακοποιοί να μην υποστηρίζουν τη πώληση των ΜΗΣΥΦΑ εκτός του χώρου τους, θέση που συμπίπτει με αυτή της φαρμακοβιομηχανίας.

Οι διαγραφόμενες εξελίξεις όμως επιβάλουν μία ρεαλιστικότερη προσέγγιση του θέματος. Εφόσον οι Αρχές Υγείας έχουν αποφασίσει, παρά την αντίθετα εκπεφρασμένη θέση των φαρμακοποιών και της φαρμακοβιομηχανίας , να διευρύνουν τα σημεία πώλησης των ΜΗΣΥΦΑ είναι σοφότερο να συνεργασθούν οι υπεύθυνοι φορείς για την ασφαλέστερη εφαρμογή των αλλαγών προς όφελος των πολιτών.