Ο ρόλος της διατροφής μετά τη διάγνωση για καρκίνο του μαστού

Δείτε τις απαντήσεις σε αυτά και σε άλλα βασικά διατροφικά ερωτήματα που απασχολούν κάθε γυναίκα μετά τη διάγνωση για καρκίνο του μαστού.

Ποια πρέπει να είναι η διατροφή μιας γυναίκας με καρκίνο μαστού μετά τη διάγνωσή της;

Η έννοια της ισορροπημένης διατροφής αποκτά ιδιαίτερο νόημα μετά από μια τέτοια διάγνωση. Η ισορροπημένη διατροφή συνδυάζει αρμονικά τη θρέψη με την τέρψη. Σε μια γυναίκα που καλείται να φανεί δυνατή και να παλέψει με μια κατάσταση από την οποία σίγουρα μπορεί να βγει νικήτρια, μείζονος σημασίας είναι τόσο η οργανική όσο και η ψυχολογική της ισορροπία.

Ως προς το πρώτο σκέλος λοιπόν, η υιοθέτηση των παρακάτω αρχών είναι το ζητούμενο:

- Υψηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών σε ημερήσια βάση (κατά προτίμηση βιολογικών),

- Προτίμηση του ελαιολάδου ως βασική λιπαρή ουσία,

- Κατανάλωση, τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα, ψαριών (πλην ξιφία) και οσπρίων,
καθημερινή μέριμνα για κατανάλωση δημητριακών όσο το δυνατόν λιγότερο επεξεργασμένων (ιδανικές επιλογές: αλεύρι Dinkel, βρώμη, αναποφλοίωτο ρύζι, πλιγούρι),

- Αραιή κατανάλωση κόκκινου κρέατος και προϊόντων αυτού (ιδιαίτερα αλλαντικών),

- Σημαντικό είναι επίσης για τη γυναίκα να προσέξει ιδιαίτερα τη κατανάλωση αλκοόλ.

Ως προς το δεύτερο σκέλος, αυτό της ψυχολογικής ισορροπίας, πρέπει να γίνει κατανοητό πως μικρές διατροφικές ατασθαλίες, που αν λείπουν δημιουργούν την αίσθηση της στέρησης, είναι ίσως επιβεβλημένες... Μην ξεχνάμε όμως πως οι ατασθαλίες αποτελούν την εξαίρεση, που κάνει πιο «βατή» τη διατροφική καθημερινότητα, και όχι τον κανόνα...

Για παράδειγμα, 2 φορές την εβδομάδα γλυκό (επιλέξτε γλυκά που φτιάχνετε με δικά σας υλικά), στο πλαίσιο των πιο πάνω αρχών και με συνολικά ελεγχόμενες ποσότητες μερίδων είναι κάτι που δεν διαταράσσει τη διατροφική ισορροπία.

Υπάρχουν τροφές που πρέπει να αποφεύγει μια γυναίκα;

Ιδιαίτερη προσοχή και δραστική μείωση-αποφυγή πρέπει γίνει σε τροφές που εμπεριέχουν:

- Τρανς λιπαρά οξέα (τηγανητές πατάτες fast food, ντόνατς, onion rings, ορισμένα είδη μπισκότων εμπορίου, ορισμένα είδη κρουασάν εμπορίου, ορισμένα είδη έτοιμων κέικ),

- Βαριά τοξικά μέταλλα, όπως ο υδράργυρος, το κάδμιο και ο μόλυβδος, τα οποία δυστυχώς μπορούμε να τα συναντήσουμε σε όποια τρόφιμο παράγεται και συλλέγεται από περιβάλλον επιβαρυμένο με αυτά τα μέταλλα (π.χ. ξιφίας λόγω επιβάρυνσης των θαλασσών και επειδή βρίσκεται πολύ ψηλά στην τροφική αλυσίδα, λαχανικών βολβών που καλλιεργήθηκαν σε επιβαρυμένο έδαφος, κ.λπ.).

Ποιες τροφές θα πρέπει να τρώει μια γυναίκα κατά την περίοδο των χημειοθεραπειών;

Για να προτείνουμε τι πρέπει να τρώει μια γυναίκα με τη συγκεκριμένη διάγνωση που υποβάλλεται σε χημειοθεραπεία, πρέπει να γνωρίζουμε πρώτα απ’ όλα τι παρενέργειες (αν και εφόσον) εμφανίζονται.

Οι πιο συνηθισμένες παρενέργειες που εμφανίζονται με τη χημειοθεραπεία είναι οι αλλαγές στην όρεξη, που συχνά οδηγούν και σε αλλαγές στο βάρος, η αλλοίωση της γεύσης, η διάρροια, η δυσκοιλιότητα, η ναυτία και φυσικά μια γενική αδυναμία και ατονία.

Από εκεί και πέρα πρέπει να συνυπολογιστούν τόσο οι ενεργειακές ανάγκες της ασθενούς (γίνεται με ειδικές μετρήσεις) όσο και το τρέχον επίπεδο θρέψης στο οποίο βρίσκεται (το διαπιστώνουμε επίσης με ειδικές εξετάσεις-μετρήσεις).

Για να δώσουμε τώρα μια γενική οδηγία, θα πούμε πως κατά τη διάρκεια μιας χημειοθεραπείας σημαντική είναι η κάλυψη του οργανισμού με πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας (προτιμήστε ψάρι, κοτόπουλο, αυγά, ημιαποβουτυρωμένα γαλακτοκομικά). Πάντως, σε γενικές γραμμές, η τήρηση μιας ισορροπημένης διατροφής, με τις αρχές που θίξαμε αρχικά, είναι και εδώ το ζητούμενο.

Πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν παρενέργειες σχετικά με την κατανάλωση τροφής (π.χ. ανορεξία, αλλαγές στη γεύση) σε μια γυναίκα που βρίσκεται σε θεραπεία για καρκίνο μαστού;

Σε περιπτώσεις ανορεξίας:

- Καταναλώστε μικρά σε όγκο αλλά συχνά γεύματα (6 ημερησίως),

- Πακετάρετε σνακ (π.χ. ανάλατους ξηρούς καρπούς) και έχετε τα μαζί σας ανά πάσα στιγμή,

- Επιλέξτε τροφές με υψηλή θερμιδική πυκνότητα (μικρός όγκος αλλά πολλές θερμίδες και πρωτεΐνες, π.χ. milkshakes με γάλα και φρούτο αρεσκείας, ταχίνι με κριτσίνια κ.λπ.),

- Προτιμήστε τα φαγητά που σας «ερεθίζουν» γευστικά,

- Δοκιμάστε νέες συνταγές,

- Αποφύγετε τη κατανάλωση νερού κατά τη διάρκεια του φαγητού,

- Καταναλώστε πρώτα τα πουλερικά, το κρέας, το αυγό ή το ψάρι και μετά τα λαχανικά

Σε περιπτώσεις ναυτίας:

- Ξαπλώστε μετά από το γεύμα,

- Αποφύγετε τα γλυκά,

- Αποφύγετε τα τρόφιμα με έντονες μυρωδιές,

- Μην τρώτε γρήγορα,

- Αποφύγετε τα πολύ λιπαρά φαγητά,

- Ξεπλύνετε το στόμα σας με νερό και λεμόνι μετά το γεύμα,

Ποια είναι η συνιστώμενη ποσότητα κατανάλωσης αλκοόλ για μια γυναίκα με καρκίνο μαστού;

Σε μια σχετικά πρόσφατη και έγκριτη επιστημονική έρευνα, που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Journal of Clinical Oncology, φάνηκε πως ακόμα και η ήπια κατανάλωση αλκοόλ (3 με 4 ποτά εβδομαδιαίως , 1 ποτό = 1 ποτηράκι κρασί = 15 γρ. αλκοόλ) οδηγεί σε αύξηση του ενδεχομένου επανεμφάνισης καρκίνου του μαστού κατά 1,5 φορές, σε εμμηνοπαυσιακές γυναίκες και σε γυναίκες υπέρβαρες ή παχύσαρκες.

Αν και επίσημες οδηγίες που να «απαγορεύουν» τη κατανάλωση αλκοόλ από αυτά τα γκρουπ γυναικών δεν έχουν εκπονηθεί από κανένα επίσημο φορέα, η αποφυγή της κατανάλωσης αλκοόλ από παχύσαρκες και από εμμηνοπαυσιακές γυναίκες με καρκίνο μαστού αποτελεί πιθανόν το ζητούμενο.

Γυναίκες φυσιολογικού σωματικού βάρους, καθώς και προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με καρκίνο μαστού, μπορούν να καταναλώνουν έως 15 γρ. αλκοόλ (1 ποτό) ημερησίως, εφόσον αυτό δεν τις οδηγεί σε θερμιδική εκτροπή.

Να θυμάστε επίσης πως γυναίκες με φυσιολογικά επίπεδα φυλλικού οξέος στο αίμα, φαίνεται να κινδυνεύουν λιγότερο από τις όποιες επιπτώσεις του αλκοόλ στον μαστό, σε σχέση με γυναίκες που παρουσιάζουν έλλειψη σε αυτή τη βιταμίνη...

Υπάρχουν συγκεκριμένα συμπληρώματα που θα πρέπει να καταναλώνει μια γυναίκα;

Δεν είναι λίγες οι φορές που γυναίκες με καρκίνο μαστού παρουσιάζουν σημαντικές ελλείψεις σε φυλλικό οξύ, βιταμίνη Α, ψευδάργυρο και σίδηρο. Μάλιστα, για τον ψευδάργυρο, το φυλλικό οξύ και τον σίδηρο, η όποια έλλειψη μπορεί εύκολα να διαπιστωθεί και με μια απλή εξέταση αίματος. Αν και η πεποίθηση του κλινικού διαιτολόγου είναι πως οι όποιες ελλείψεις πρέπει να καλύπτονται από τη διατροφή, επειδή κάτι τέτοιο είναι συχνά δύσκολο να συμβεί, προτείνεται η χρήση αξιόπιστων συμπληρωμάτων διατροφής, με την οδηγία πάντα του ειδικού.

Για παράδειγμα, μια σημαντική έλλειψη φυλλικού οξέος είναι αδύνατο να καλυφθεί διατροφικά, όσο σπανάκι και αν φάμε, από τη στιγμή που η βιοδιαθεσιμότητα του φυλλικού από τις τροφές είναι πολύ μικρή.

Μια γυναίκα με καρκίνο μαστού μπορεί να τρώει σόγια και προϊόντα της;

Η απάντηση σηκώνει μεγάλη συζήτηση. Η σχέση σόγιας και καρκίνου του μαστού είναι ίσως η πιο αμφιλεγόμενη από τις σχέσεις τροφών και νοσημάτων... Για κάθε μελέτη που υποδεικνύει πως τα φυτοοιστρογόνα της σόγιας διεγείρουν την καρκινογένεση, υπάρχει μια άλλη μελέτη που καταλήγει στο αντίθετο... Το πρόβλημα όμως με αυτές τις μελέτες είναι πως αφορούν εργαστηριακά δεδομένα, επιδημιολογικά στοιχεία ή έρευνες σε πειραματόζωα. Και από αυτές τις μελέτες δεν μπορεί να εξαχθεί ασφαλές συμπέρασμα.

Μόνο μελέτες παρεμβάσεις θα μπορούσαν να μας δώσουν σαφή απάντηση, αλλά κάτι τέτοιο είναι δύσκολο (μάλλον αδύνατον) να γίνει... Σημαντικό επίσης δεδομένο είναι πως η επίδραση των συστατικών της σόγιας είναι διαφορετική σε γυναίκες πριν την εμμηνόπαυση απ’ ό,τι μετά, όπως επίσης και σε γυναίκες που καταναλώνουν από μικρή ηλικία σόγια και δεν την υιοθέτησαν με τη μόδα των σούσι...

Οι συστάσεις του Αμερικανικού Ινστιτούτου Έρευνας για τον καρκίνο (AICR), αλλά και 3 μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες καταλήγουν πως οι γυναίκες με καρκίνο μαστού μπορούν να καταναλώνουν σόγια και προϊόντα της, σε ποσότητα περίπου 2 μερίδων ανά ημέρα (1 ποτήρι γάλα σόγιας είναι μία μερίδα).

Η σύσταση αυτή δεν ισχύει για γυναίκες που κάνουν αντι-οιστρογονική θεραπεία, στις οποίες συστήνεται να μην καταναλώνουν προϊόντα σόγιας ή συμπληρώματα με ισοφλαβόνες.

Πηγή: Πανελλήνιος Σύλλογος Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής», Κωνσταντίνος Ξένος, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Αντιπρόεδρος Ελληνικού Ινστιτούτου Διατροφής (ΕΙΔ)

Διαβάστε επίσης:

Επτά μύθοι και αλήθειες για τον καρκίνο του μαστού