Όγκος εγκεφάλου: Από τα συμπτώματα έως τη θεραπεία

Οι καλοήθεις όγκοι εγκεφάλου συνήθως εξελίσσονται πιο αργά, ενώ οι κακοήθεις μπορούν να αναπτύσσονται γρήγορα και να εισβάλλουν σε γειτονικούς ιστούς. Η συμπτωματολογία και η νευρολογική σημειολογία των ασθενών αλλά και η ενδεικνυόμενη νευροχειρουργική αντιμετώπιση ενός όγκου εγκεφάλου εξαρτάται, κατά βάση, από τη θέση και τον ρυθμό ανάπτυξης του όγκου.

Παρότι οι καλοήθεις όγκοι είναι λιγότερο επιθετικοί, η χειρουργική επέμβαση ενδέχεται να κρίνεται απαραίτητη, εφόσον πιέζουν κρίσιμα κέντρα του εγκεφάλου και επηρεάζουν τις λειτουργίες του.

Τύποι και παράγοντες κινδύνου

Συνήθεις καλοήθεις όγκοι ΚΝΣ

• Μηνιγγιώματα
• Σβαννώματα - νευρινώματα
• Αδενώματα υπόφυσης
• Κρανιοφαρυγγιώματα
• Χορδώματα
• Δερμοειδείς και Επιδερμοειδείς Κύστεις
• Κολλοειδής κύστη 3ης κοιλίας εγκεφάλου
• Επιφυσιοκυττώματα
• Αιμαγγειοβλάστωμα

Κακοήθεις πρωτοπαθείς όγκοι εγκεφάλου

• Γλοίωμα
• Μυελοβλάστωμα

Παράγοντες κινδύνου είναι η κληρονομικότητα (σε σπάνια σύνδρομα, π.χ. νευροϊνωμάτωση) και η έκθεση σε ακτινοβολία. Ωστόσο, οι περισσότερες περιπτώσεις δεν συσχετίζονται με σαφή αιτία, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία της πρώιμης διάγνωσης.

Συμπτώματα και διαδικασία διάγνωσης

Τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι:

• Πονοκέφαλοι που εντείνονται προοδευτικά
• Ζάλη ή προβλήματα ισορροπίας
• Διαταραχές στην όραση
• Κρίσεις επιληψίας
• Ανεξήγητη αδυναμία σε κάποιο μέλος του σώματος
• Αλλαγές στη μνήμη ή τη συμπεριφορά

Είναι σημαντικό να δοθεί άμεση προσοχή σε παρατεταμένα ή πρωτοεμφανιζόμενα συμπτώματα που δυσκολεύουν την καθημερινότητα.

Διαγνωστική διαδικασία

• Λεπτομερής λήψη ιατρικού ιστορικού και νευρολογική εξέταση.
• Εξειδικευμένες απεικονιστικές εξετάσεις (όπως μαγνητική τομογραφία - MRI, αξονική τομογραφία - CT).
• Εφόσον κριθεί αναγκαίο, πρόσθετες εξετάσεις (π.χ. PET Scan)
• Βιοψία, όταν απαιτείται, για τον ακριβή χαρακτηρισμό του όγκου.

Η εξατομικευμένη προσέγγιση στη διάγνωση αποτελεί καθοριστικό βήμα για τη μετέπειτα σχεδίαση της θεραπείας.

Βασικές επιλογές θεραπείας

Η αντιμετώπιση ενός όγκου εγκεφάλου προσαρμόζεται στις ιδιαιτερότητες κάθε περίπτωσης. Η χειρουργική αφαίρεση, όταν είναι εφικτή, αποτελεί συχνά το πρώτο βήμα, ειδικά σε όγκους όπως τα μηνιγγιώματα ή ορισμένα γλοιώματα. Η δυνατότητα μερικής ή ολικής εκτομής μπορεί να ανακουφίσει την πίεση στον εγκέφαλο και να βελτιώσει τόσο την πρόγνωση όσο και την ποιότητα ζωής του ασθενούς.

Μετά ή παράλληλα με το χειρουργείο, η ακτινοθεραπεία και η χημειοθεραπεία χρησιμοποιούνται για τη μείωση ή την επιβράδυνση ανάπτυξης των καρκινικών κυττάρων. Παράλληλα, εξελιγμένες τεχνολογίες, όπως η ακτινοχειρουργική (Gamma Knife, CyberKnife), διευκολύνουν την εστιασμένη ακτινοβόληση περιοχών που είναι δυσπρόσιτες χειρουργικά. Σε ορισμένες περιπτώσεις, στοχευμένες θεραπείες και ανοσοθεραπεία μπορούν να αποτελέσουν συμπληρωματικές ή εναλλακτικές επιλογές.

Ανάρρωση και μετεγχειρητική παρακολούθηση

Το στάδιο της ανάρρωσης εξαρτάται από τη θέση του όγκου, την επιτυχή αφαίρεσή του και τη συνολική ανταπόκριση του ασθενούς στις θεραπείες. Ορισμένες φορές απαιτείται φυσιοθεραπεία, εργοθεραπεία ή λογοθεραπεία για την αποκατάσταση των λειτουργιών που μπορεί να έχουν επηρεαστεί. Είναι εξίσου σημαντικό να πραγματοποιούνται τακτικοί ιατρικοί έλεγχοι (follow-up), καθώς οι εξετάσεις όπως η μαγνητική τομογραφία επιβεβαιώνουν την πορεία της ανάρρωσης ή εντοπίζουν τυχόν ενδείξεις υποτροπής.

Η αντιμετώπιση ενός όγκου εγκεφάλου αποτελεί κάθε φορά μια ξεχωριστή νευροχειρουργική πρόκληση, που απαιτεί εξατομικευμένη προσέγγιση από τον ειδικό νευροχειρουργό και την επιστημονική ομάδα θεραπείας (ογκολόγο, ακτινοθεραπευτή, νευρολόγο, νοσηλευτικό προσωπικό).

Η συνδυασμένη ιατρική τεχνογνωσία και η αξιοποίηση των πιο προηγμένων τεχνολογικών μεθόδων της σύγχρονης Νευροχειρουργικής - όπως η νευροπλοήγηση, η χρήση εξελιγμένου μικροσκοπίου και η διεγχειρητική νευροπαρακολούθηση - συμβάλλουν σημαντικά στην επίτευξη του βέλτιστου θεραπευτικού αποτελέσματος.

Dr. Ευστάθιος Σαμαράς - Νευροχειρουργός