Ο κρυφός "δολοφόνος" που διαφεύγει από τις τυπικές εξετάσεις αίματος
Η αθηροσκλήρωση, μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από τη συσσώρευση πλάκας στις αρτηρίες, μπορεί να αναπτυχθεί αθόρυβα για πολλά χρόνια, αυξάνοντας τον κίνδυνο σοβαρών προβλημάτων υγείας, όπως καρδιακές προσβολές και εγκεφαλικά επεισόδια.
Παρά τη συχνότητα εμφάνισής της, μπορεί να μην ανιχνεύεται πάντα κατά τη διάρκεια συνήθων ιατρικών ελέγχων, αφήνοντας εκατομμύρια άτομα εν αγνοία του κινδύνου που διατρέχουν.
Αυτό το άρθρο εξηγεί πώς η αθηροσκλήρωση μπορεί να περάσει απαρατήρητη, τα συμπτώματα και τις ασθένειες που προκαλεί και γιατί η έγκαιρη ανίχνευση είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία της καρδιάς.
Πώς μπορεί να μείνει αδιάγνωστη η συσσώρευση πλάκας στις αρτηρίες
Οι τυπικές εξετάσεις ρουτίνας (check-up) συνήθως περιλαμβάνουν βασικές διαγνωστικές εξετάσεις, όπως ελέγχους επιπέδων χοληστερόλης, μετρήσεις αρτηριακής πίεσης και μερικές φορές ηλεκτροκαρδιογράφημα (EKG). Αν και αυτές οι εξετάσεις είναι χρήσιμες για την αξιολόγηση της γενικής υγείας της καρδιάς, συχνά αποτυγχάνουν να ανιχνεύσουν την αθηροσκλήρωση στα αρχικά της στάδια.
Ο σχηματισμός πλάκας στις αρτηρίες αρχίζει σταδιακά και μπορεί να μην προκαλέσει αισθητά συμπτώματα προτού φτάσει να περιορίσει σημαντικά τη ροή του αίματος. Στις πρώιμες φάσεις, οι αρτηρίες μπορούν ακόμα να επεκταθούν, για να αντισταθμίσουν το εμπόδιο της πλάκας, με αποτέλεσμα να μην προκύπτουν συμπτώματα. Αυτή η “σιωπηλή” φάση της νόσου σημαίνει, ότι ακόμα κι αν τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης και της χοληστερόλης φαίνονται φυσιολογικά, τα πρώτα στάδια της συσσώρευσης πλάκας μπορεί να έχουν ήδη ξεκινήσει.
Επιπλέον, οι συνήθεις έλεγχοι καρδιάς συχνά δεν περιλαμβάνουν προηγμένες απεικονιστικές εξετάσεις, που μπορούν να απεικονίσουν τη συσσώρευση πλάκας στις αρτηρίες. Εξετάσεις όπως σαρώσεις ασβεστίου στεφανιαίας αρτηρίας (CAC), υπερηχογράφημα καρωτιδικής αρτηρίας ή αγγειογραφήματα CT είναι πιο ακριβείς στον εντοπισμό της αθηροσκλήρωσης, αλλά συνήθως προορίζονται μόνο για άτομα με γνωστούς παράγοντες κινδύνου, οικογενειακό ιστορικό ή προηγούμενα συμπτώματα. Ως αποτέλεσμα, πολλοί μπορεί να περάσουν τις ιατρικές αξιολογήσεις ρουτίνας χωρίς να συνειδητοποιήσουν, ότι αναπτύσσουν αυτήν την δυνητικά απειλητική για τη ζωή κατάσταση.
Παράγοντες του τρόπου ζωής όπως το κάπνισμα, η κακή διατροφή και η έλλειψη άσκησης μπορούν να επιταχύνουν τη συσσώρευση πλάκας, ακόμη και σε νεαρότερα άτομα, ωστόσο αυτοί οι παράγοντες κινδύνου μπορεί επίσης να υποτιμηθούν ή να μην επισημαίνονται κατά τις τακτικές εξετάσεις.
Συμπτώματα αθηροσκλήρωσης
Η αθηροσκλήρωση συχνά περνά απαρατήρητη έως ότου εξελιχθεί σε βαθμό όπου αρχίζει να περιορίζει τη ροή του αίματος, προκαλώντας συμπτώματα. Ανάλογα με το ποιες αρτηρίες επηρεάζονται, τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν:
- Πόνος στο στήθος (στηθάγχη): Συχνά εμφανίζεται όταν οι αρτηρίες που παρέχουν αίμα στην καρδιά στενεύουν, οδηγώντας σε δυσφορία κατά τη διάρκεια σωματικής άσκησης ή συναισθηματικού στρες.
- Δύσπνοια: Η μειωμένη ροή αίματος στην καρδιά μπορεί να τη δυσκολέψει να αντλεί αίμα αποτελεσματικά κι έτσι δημιουργείται δύσπνοια.
- Μούδιασμα ή αδυναμία: Εάν επηρεαστούν οι αρτηρίες που οδηγούν στον εγκέφαλο, το άτομο μπορεί να εμφανίσει μούδιασμα, αδυναμία ή δυσκολία στην ομιλία, τα οποία είναι σημάδια πιθανού εγκεφαλικού επεισοδίου.
- Πόνος στα πόδια κατά το περπάτημα: Η συσσώρευση πλάκας στις αρτηρίες των ποδιών μπορεί να προκαλέσει πόνο ή κράμπες κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων, όπως το περπάτημα ή το ανέβασμα σκαλοπατιών.
- Υψηλή αρτηριακή πίεση: Η αθηροσκλήρωση αναγκάζει την καρδιά να εργάζεται σκληρότερα, αυξάνοντας την αρτηριακή πίεση με την πάροδο του χρόνου.
Ασθένειες που προκαλούνται από την αθηροσκλήρωση
- Στεφανιαία νόσος: Η συσσώρευση πλάκας στις στεφανιαίες αρτηρίες μπορεί να μειώσει τη ροή του αίματος στην καρδιά, οδηγώντας ενδεχομένως σε στηθάγχη, καρδιακές προσβολές ή καρδιακή ανεπάρκεια.
- Εγκεφαλικό επεισόδιο: Η στένωση των αρτηριών στον εγκέφαλο μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλικό. Ακόμη και ένας μικρός θρόμβος μπορεί να εμποδίσει τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο, οδηγώντας σε σημαντική βλάβη.
- Περιφερική αρτηριακή νόσος: Η πλάκα στις αρτηρίες που παρέχουν αίμα στα άκρα μπορεί να οδηγήσει σε πόνο και δυσκολία στο περπάτημα, καθώς και σε αυξημένο κίνδυνο λοιμώξεων και ελκών.
- Χρόνια νεφρική νόσος: Η αθηροσκλήρωση μπορεί επίσης να επηρεάσει τις αρτηρίες που οδηγούν στα νεφρά, μειώνοντας τη ροή του αίματος και βλάπτοντας την λειτουργία τους.
Κάθε μία από αυτές τις καταστάσεις εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία της έγκαιρης ανίχνευσης και θεραπείας της αθηροσκλήρωσης.
Συχνές Ερωτήσεις
“Τι εξετάσεις ανιχνεύουν την αθηροσκλήρωση σε πρώιμο στάδιο;”
Εξετάσεις όπως σαρώσεις ασβεστίου στεφανιαίας αρτηρίας, υπερηχογράφημα καρωτιδικής αρτηρίας και αγγειογραφήματα είναι πιο αποτελεσματικές στην ανίχνευση της πρώιμης συσσώρευσης πλάκας, αν και δεν αποτελούν μέρος των τυπικών εξετάσεων εκτός εάν ένα άτομο θεωρείται υψηλού κινδύνου.
“Ποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής αποτρέπουν την επιδείνωση της αθηροσκλήρωσης;”
Η τήρηση μιας υγιεινής διατροφής για την καρδιά, η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας, η διακοπή του καπνίσματος και η διαχείριση του άγχους μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξη της αθηροσκλήρωσης και να μειώσουν τον κίνδυνο επιπλοκών.
“Σε ποια ηλικία αρχίζει συνήθως η αθηροσκλήρωση;”
Η αθηροσκλήρωση μπορεί να ξεκινήσει στην πρώιμη ενήλικη ζωή, αν και τα συμπτώματα συνήθως δεν εμφανίζονται πριν την μέση ηλικία. Η συσσώρευση πλάκας εμφανίζεται σταδιακά, συχνά σε διάστημα δεκαετιών.
Σύνοψη
Η αθηροσκλήρωση, μια δυνητικά απειλητική για τη ζωή κατάσταση, συχνά αναπτύσσεται σιωπηλά και μπορεί να παραληφθεί κατά τη διάρκεια των συνήθων εξετάσεων λόγω των περιορισμών των τυπικών check-up υγείας. Η έγκαιρη ανίχνευση μέσω πιο ειδικών εξετάσεων και η επίγνωση των συμπτωμάτων μπορεί να βοηθήσει τα άτομα να αντιμετωπίσουν αυτήν την κατάσταση προτού αυτή οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα υγείας.
Πηγές: webmd.com, ncbi.nlm.nih.gov, healthline.com, webmd.com, jacc.org
