Υπνική παράλυση: Αιτίες, συμπτώματα και πρόληψη

Η υπνική παράλυση είναι μια προσωρινή αίσθηση παράλυσης που εμφανίζεται μεταξύ των σταδίων εγρήγορσης και ύπνου. Κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου υπνικής παράλυσης, έχετε τις αισθήσεις σας αλλά δεν μπορείτε να κινηθείτε ή να μιλήσετε.

Μία από τις κύριες διαφορές μεταξύ της υπνικής παράλυσης και άλλων καταστάσεων ύπνου, όπως τα όνειρα και οι εφιάλτες, είναι ότι είστε ξύπνιοι κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου υπνικής παράλυσης.

Τύποι υπνικής παράλυσης

Υπάρχουν δύο τύποι υπνικής παράλυσης:

1. Μεμονωμένη υπνική παράλυση. Η υπνική παράλυση απομονώνεται όταν εμφανίζεται χωρίς άλλα σημάδια ναρκοληψίας ή άλλες διαταραχές ύπνου. Η ναρκοληψία είναι μια νευρολογική διαταραχή κατά την οποία ένα άτομο μπορεί συχνά να πέσει σε ξαφνικά επεισόδια βαθύ ύπνου ανά πάσα στιγμή.
2. Επαναλαμβανόμενη υπνική παράλυση. Αυτή η κατάσταση περιλαμβάνει πολλαπλά επεισόδια υπνικής παράλυσης με την πάροδο του χρόνου. Η επαναλαμβανόμενη υπνική παράλυση μπορεί να συσχετιστεί με τη ναρκοληψία.

Σε πολλές περιπτώσεις, και οι δύο τύποι υπνικής παράλυσης συμβαίνουν μαζί. Σε αυτή την περίπτωση, μπορεί να εμφανίσετε υποτροπιάζουσα μεμονωμένη υπνική παράλυση (RISP). Η RISP περιλαμβάνει συνεχείς περιπτώσεις υπνικής παράλυσης χωρίς συσχέτιση με ναρκοληψία.

Πότε εμφανίζεται συνήθως η υπνική παράλυση;

Η υπνική παράλυση εμφανίζεται συνήθως:

• καθώς σας παίρνει ο ύπνος
• καθώς ξυπνάτε από τον ύπνο
• και στις παραπάνω περιπτώσεις μαζί

Η υπνική παράλυση θεωρείται παραϋπνία: ανώμαλη συμπεριφορά που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια του ύπνου. Επειδή συνδέεται με το στάδιο της ταχείας κίνησης των ματιών (REM) του κύκλου ύπνου, η υπνική παράλυση θεωρείται παραϋπνία REM.

Κατά τη διάρκεια του κύκλου REM, τα μάτια κινούνται γρήγορα και “βλέπουμε όνειρα”, αλλά οι μύες του σώματος χαλαρώνουν για να μειώσουν την κίνηση. Αυτή η μυϊκή χαλάρωση ελέγχεται από τον εγκέφαλο και ονομάζεται ατονία REM. Ο σκοπός της ατονίας είναι να σας εμποδίσει να δράσετε σωματικά όταν ονειρεύεστε και συνήθως τελειώνει όταν ξυπνάτε.

Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της υπνικής παράλυσης ξυπνάτε ξαφνικά από τον κύκλο REM, ανακτώντας μεν επίγνωση, αλλά με τους μύες σας να είναι ακόμα χαλαροί, σε ατονία. Για τον λόγο αυτό, η υπνική παράλυση μπορεί να μοιάζει με προσωρινή παράλυση.

Πόσο διαρκεί η υπνική παράλυση

Ένα επεισόδιο υπνικής παράλυσης μπορεί να διαρκέσει από μερικά δευτερόλεπτα έως λίγα λεπτά. Το επεισόδιο συνήθως τελειώνει μόνο του ή όταν κάποιος σας μετακινεί ή σας αγγίζει ή σας μιλάει. Κάνοντας μια έντονη προσπάθεια μετακίνησης μπορεί επίσης να τελειώσει ένα επεισόδιο.

Πώς είναι ένα επεισόδιο υπνικής παράλυσης

Ένα επεισόδιο υπνικής παράλυσης συχνά περιλαμβάνει παραισθήσεις που μπορεί να είναι τρομακτικές ή να προκαλέσουν άγχος. Οι ψευδαισθήσεις κατά την υπνική παράλυση χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:

1. Παραισθήσεις εισβολέων: Περιλαμβάνουν μια αίσθηση κακού ή μια ανησυχητική παρουσία στο δωμάτιο, όπως ένας εισβολέας στην κρεβατοκάμαρα.
2. Ψευδαισθήσεις πίεσης στο στήθος: Περιγράφουν μια αόριστη πίεση στο στήθος, που συχνά συνοδεύεται από αισθήματα πνιγμού ή ασφυξίας.
3. Αιθουσαιοκινητικές παραισθήσεις: Μπορεί να περιλαμβάνουν αισθήματα κίνησης, όπως το πέταγμα ή σαν να αιωρείστε έξω από το σώμα.

Μπορείς να πεθάνεις από υπνική παράλυση;

Η υπνική παράλυση μπορεί να είναι τρομακτική και μπορεί να προκαλέσει συναισθηματική δυσφορία σε μερικούς ανθρώπους. Ωστόσο, συνήθως δεν συμβαίνει αρκετά συχνά ώστε να προκαλέσει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία και δεν αποτελεί από μόνη της σοβαρό ιατρικό κίνδυνο.

Τα άτομα που βιώνουν επαναλαμβανόμενα ή τρομακτικά επεισόδια μπορεί να αναπτύξουν ανθυγιεινές συνήθειες ύπνου, από φόβο να κοιμηθούν, οδηγώντας σε στέρηση ύπνου. Αυτό μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία ενός ατόμου.

Υπνική παράλυση: Συμπτώματα

αδυναμία κίνησης των χεριών, των ποδιών, του σώματος και του κεφαλιού όταν αποκοιμηθείτε ή ξυπνήσετε

• αδυναμία να μιλήσετε
• πλήρη επίγνωση του τι συμβαίνει
• παραισθήσεις

Τα επεισόδια διαρκούν από λίγα δευτερόλεπτα έως λίγα λεπτά και μπορεί να εμφανιστούν μία φορά ή επανειλημμένα κατά τη διάρκεια της ζωής του ατόμου.

Υπνική παράλυση: Αίτια

Αν και η ακριβής αιτία της υπνικής παράλυσης δεν είναι κατανοητή, η έρευνα έχει συνδέσει ορισμένες συνήθειες ύπνου με την πάθηση:

• ανεπαρκής ύπνος
• ακανόνιστο πρόγραμμα ύπνου ή ένα πρόγραμμα ύπνου που αλλάζει συχνά (αυτό συμβαίνει συχνά για τους εργαζόμενους σε βάρδιες)
• ύπνος σε θέση ανάσκελα

Η υπνική παράλυση έχει επίσης συνδεθεί με τα εξής:

• διαταραχές ύπνου όπως η ναρκοληψία. Η ναρκοληψία είναι μια διαταραχή που προκαλεί ξαφνικά επεισόδια βαθύ ύπνου που προκαλούνται από πρόβλημα με την ικανότητα του εγκεφάλου να ρυθμίζει τον ύπνο
• ορισμένες ψυχικές καταστάσεις, όπως διπολική διαταραχή, PTSD ή διαταραχές πανικού ή άγχους
• χρήση ορισμένων φαρμάκων, όπως για τη ΔΕΠΥ
• χρήση ουσιών
• χρήση αλκοόλ

Πολλοί άνθρωποι αναφέρουν αγχωτικά γεγονότα ή μια συναισθηματική εμπειρία πριν από τα επεισόδια.

Επιπλέον, η έρευνα δείχνει ότι μπορεί να υπάρχει γενετική προδιάθεση σε αυτήν την πάθηση.

Πώς να αποτρέψετε την υπνική παράλυση

Εάν αντιμετωπίζετε περιστασιακά υπνική παράλυση, ένας από τους καλύτερους τρόπους για την πρόληψη των επεισοδίων είναι να βελτιώσετε την ποιότητα του ύπνου σας.

Δοκιμάστε οποιαδήποτε από τις ακόλουθες τεχνικές:

• Κοιμηθείτε επαρκώς. Προσπαθήστε να κοιμάστε 7-9 ώρες τη νύχτα σε τακτική βάση.
• Κρατήστε ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου. Πηγαίνετε για ύπνο και ξυπνάτε σταθερές ώρες κάθε μέρα, συμπεριλαμβανομένων των Σαββατοκύριακων.
• Δημιουργήστε ένα ιδανικό περιβάλλον ύπνου. Διατηρήστε την κρεβατοκάμαρά σας σκοτεινή, δροσερή και ήσυχη.
• Βεβαιωθείτε ότι το στρώμα και το μαξιλάρι σας ταιριάζουν στις ανάγκες του σώματός σας. Επιλέξτε ένα μαξιλάρι που κρατά τον λαιμό και το κεφάλι σας φυσικά σε ευθυγράμμιση. Τα στρώματα αφρού μνήμης διαθέτουν το πλεονέκτημα της διαμόρφωσης στα σημεία πίεσης του σώματός σας.
• Μειώστε τους περισπασμούς. Αποφύγετε τη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών πριν πάτε για ύπνο.
• Χαλαρώστε πριν κοιμηθείτε κάνοντας μπάνιο, διαβάζοντας ή ακούγοντας χαλαρωτική μουσική.
• Δοκιμάστε νέες στάσεις ύπνου, εάν κοιμάστε ανάσκελα. Οι ειδικοί στον ύπνο έχουν βρει μια συσχέτιση μεταξύ του ύπνου ανάσκελα και της υπνικής παράλυσης.
• Κάντε ό,τι μπορείτε για να μειώσετε το στρες στη ζωή σας, ειδικά τις αγχωτικές σκέψεις λίγο πριν τον ύπνο.
• Περιορίστε τη χρήση ουσιών: αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ, ειδικά το βράδυ, και αποφύγετε εντελώς τη νικοτίνη.
• Μειώστε την κατανάλωση καφεΐνης. Εάν δεν μπορείτε ή δεν θέλετε να κόψετε την καφεΐνη, τουλάχιστον αποφύγετε την μετά τις 14:00.

Πηγή: harvard.edu