Συναισθηματική νοημοσύνη: Τι είναι, παραδείγματα και πώς βελτιώνεται

Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι παρόμοια. Είναι η ικανότητα να μαθαίνεις για τον εαυτό σου και να εφαρμόζεις αυτήν τη σοφία στον κόσμο γύρω σου.

Έρευνες δείχνουν ότι η υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη συνδέεται με μια σειρά από οφέλη, όπως καλύτερη ψυχική υγεία και σχέσεις, υψηλότερη εργασιακή ικανοποίηση και καλύτερες ακαδημαϊκές επιδόσεις.

Πώς ορίζεται η συναισθηματική νοημοσύνη

Ο όρος συναισθηματική νοημοσύνη επινοήθηκε τη δεκαετία του 1990 και στη συνέχεια διαδόθηκε από τον ψυχολόγο και συγγραφέα Daniel Goleman στο βιβλίο του “Emotional Intelligence: Why It Can Matter More Than IQ”.

Εδώ είναι τα 5 συστατικά που αναφέρει:

1. Αυτογνωσία

Εάν έχετε αυτογνωσία, μπορείτε να διακρίνετε τα δικά σας πρότυπα συμπεριφορών και κινήτρων. Γνωρίζετε το πώς τα συναισθήματα και οι πράξεις σας επηρεάζουν τους γύρω σας, προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο. Μπορείτε να ονομάσετε τα δικά σας συναισθήματα όταν εμφανιστούν και να καταλάβετε γιατί νιώθετε όπως νιώθετε.

Μπορείτε επίσης να αναγνωρίσετε τα ερεθίσματα σας, τα δυνατά σας σημεία και τους δικούς σας περιορισμούς.

Το να έχετε αυτογνωσία μπορεί επίσης να σημαίνει ότι είστε ταπεινοί, χωρίς έπαρση.

2. Αυτορρύθμιση

Εάν μπορείτε να αυτορυθμιστείτε, οι συναισθηματικές σας αντιδράσεις είναι ανάλογες με τις εκάστοτε δεδομένες συνθήκες.

Ξέρετε πώς να κάνετε παύση, όταν χρειάζεται, και πώς να ελέγχετε τις παρορμήσεις σας. Σκέφτεστε πριν δράσετε και υπολογίζετε τις συνέπειες.

Σημαίνει επίσης ότι ξέρετε πώς να εκτονώνετε την ένταση, να διαχειρίζεστε τις συγκρούσεις, να αντιμετωπίζετε δύσκολα σενάρια και να προσαρμόζεστε στις αλλαγές στο περιβάλλον σας. Έχει να κάνει με το να αναδείξεις το κομμάτι του εαυτού σου που βοηθά στη διαχείριση των συναισθημάτων.

3. Κίνητρο

Εάν έχετε εγγενή κίνητρα, τότε έχετε δίψα για προσωπική ανάπτυξη. Είναι αυτό που σας ωθεί να πετύχετε, όποια κι αν είναι αυτή η εκδοχή της επιτυχίας.

Εμπνέεστε για να πετύχετε στόχους, επειδή σας βοηθά να αναπτυχθείτε ως άτομο, αντί να το κάνετε για εξωτερικές ανταμοιβές, όπως χρήματα, φήμη, θέση ή αναγνώριση.

4. Ενσυναίσθηση

Εάν έχετε ενσυναίσθηση, έχετε ένα υγιές επίπεδο εγωκεντρισμού, αλλά όχι με την έννοια του εγωισμού.

Στις συνομιλίες, μπορείτε να “μπείτε στην θέση” του άλλου. Μπορείτε να καταλάβετε τους λόγους που φέρεται όπως φέρεται ή τις αποφάσεις που έχει κληθεί να πάρει στη ζωή του. Ακόμα κι αν δεν σας έχει συμβεί το ακριβές ίδιο σενάριο ζωής, μπορείτε να φανταστείτε πώς μπορεί να νιώθει ο άλλος και να είστε συμπονετικοί γι' αυτό που περνάει.

Δεν βιάζεστε να κρίνετε τους άλλους και έχετε την επίγνωση ότι όλοι κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε με τις συνθήκες που μας έχουν δοθεί. Όταν γνωρίζουμε καλύτερα, τότε πράττουμε και καλύτερα.

5. Κοινωνικές δεξιότητες

Εάν έχετε αναπτύξει τις κοινωνικές σας δεξιότητες, είστε ικανοί να εργάζεστε σε ομάδες. Αναγνωρίζετε την ύπαρξη των άλλων και τις ανάγκες τους σε μια συζήτηση ή επίλυση συγκρούσεων.

Ενθαρρύνετε τη συνομιλία, είστε ενεργοί ακροατές με οπτική επαφή, δεξιότητες λεκτικής επικοινωνίας και ανοιχτή γλώσσα του σώματος. Ξέρετε πώς να αναπτύξετε μια σχέση με τους άλλους ή να εκφράζετε ηγετικά στοιχεία, εάν το απαιτεί η περίσταση.

Γιατί είναι σημαντική η συναισθηματική νοημοσύνη

Οι άνθρωποι είναι κοινωνικά όντα. Οι διαπροσωπικές συνδέσεις είναι μέρος της φύσης μας. Όσο περισσότερο μπορούμε να οικοδομήσουμε θετικές σχέσεις και να αναπτύξουμε συνεργατικές συνδέσεις, τόσο πιο εμπλουτισμένη μπορεί να είναι η ζωή μας.

Δεν αποτελεί έκπληξη, ότι έρευνες έχουν δείξει συσχέτιση μεταξύ υψηλότερης συναισθηματικής νοημοσύνης και ευτυχίας.

Αλλά ακόμα και όταν τα πράγματα γίνονται δύσκολα, η συναισθηματική νοημοσύνη μπορεί να σας βοηθήσει και σε αυτό.

Σε ένα ακαδημαϊκό περιβάλλον, οι μαθητές που επιδεικνύουν υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη, ειδικά στους τομείς της συναισθηματικής ρύθμισης και της ενσυναίσθησης, μπορεί να είναι λιγότερο πιθανό να βιώσουν εκφοβισμό, σύμφωνα με έρευνα.

Η εργασία είναι ένα άλλο παράδειγμα. Έρευνα του 2013 υποδηλώνει ότι η ανεπτυγμένη συναισθηματική νοημοσύνη μπορεί να σας βοηθήσει να επιτύχετε τους στόχους της εργασίας σας και να αυξήσετε την ικανοποίησή σας από αυτήν, εν μέρει λόγω των θετικών σχέσεων που καλλιεργούνται στον εργασιακό χώρο.

Μάλιστα, σύμφωνα με την ίδια μελέτη, η υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει και τους άλλους ανθρώπους γύρω σας να επιτύχουν, ιδιαίτερα σε ομαδικά έργα. Όταν διαχειρίζεστε τα συναισθήματά σας, αυτό επηρεάζει τους γύρω σας να κάνουν το ίδιο. Όλοι κερδίζουν!

Παραδείγματα συναισθηματικής νοημοσύνης

Η συναισθηματική νοημοσύνη υπάρχει σε μια συνέχεια. Ακολουθούν μερικά κοινά παραδείγματα που διερευνούν πώς μπορεί να μοιάζει η υψηλότερη έναντι της χαμηλότερης συναισθηματικής νοημοσύνης.

Αυτορρύθμιση

• Σενάριο: Βρίσκεστε σε μια συνάντηση και το αφεντικό σας επικρίνει μπροστά σε άλλους συναδέλφους.
• Υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη: Διατηρείτε την ψυχραιμία σας και, στη συνέχεια, δικαιολογείτε ευγενικά τον εαυτό σας για να επεξεργαστείτε τα συναισθήματά σας σε ένα ασφαλές περιβάλλον.
• Χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη: Μπορεί να γίνετε αμυντικοί, να αντιμιλήσετε ή/και να φύγετε από τον χώρο.

Ενσυναίσθηση

• Σενάριο: Ο συγκάτοικός σας σας λέει ότι πληγώνει τα συναισθήματά του όταν ξεχνάτε να πετάξετε έξω τα σκουπίδια, κάτι το οποίο συμφωνήσατε από πριν ότι οφείλετε να κάνετε.
• Υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη: Εξηγείτε τον λόγο που αμελείτε την υποχρέωση αυτή, του λέτε ότι καταλαβαίνετε γιατί είναι πληγωμένος και στη συνέχεια συμφωνείτε μαζί σε ένα σχέδιο δράσης για το πώς να ικανοποιήσετε και οι δύο τις ανάγκες σας.
• Χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη: Δυσκολεύεστε να καταλάβετε γιατί είναι τόσο αναστατωμένος και αισθάνεστε ότι δέχεστε επίθεση από την κριτική του.

Αυτογνωσία

• Σενάριο: Εσείς και ο συνάδελφός σας ήσασταν υποψήφιοι για την ίδια προαγωγή, αλλά την πήρε εκείνος αντί για εσάς.
• Υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη: Σκέφτεστε και συνειδητοποιείτε ότι, αν είστε ειλικρινείς με τον εαυτό σας, δεν δουλέψατε τόσο σκληρά όσο ο συνάδελφός σας και η προαγωγή αυτή του αξίζει.
• Χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη: Μπορεί να στείλετε ένα θυμωμένο email προς το αφεντικό σας, να ζητήσετε εξηγήσεις, ή να απειλήσετε να παραιτηθείτε.

Κίνητρο

• Σενάριο: Πέτυχες έναν στόχο και μετά έκανες σχετική ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
• Υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη: Είστε υπερήφανοι για τον εαυτό σας για τον στόχο που πετύχατε και εκτιμάτε οποιαδήποτε υποστήριξη λαμβάνετε.
• Χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη: Μπορεί να αμφισβητήσετε την επιτυχία ή την αξία σας επειδή η ανάρτησή σας δεν έλαβε πολλές θετικές διαδράσεις (τα λεγόμενα “likes”).

Κοινωνικές δεξιότητες

• Σενάριο: Είστε σε ραντεβού και δεν φαίνεται να πηγαίνει πολύ καλά.
• Υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη: Κάνετε ερωτήσεις ανοιχτού τύπου, διατηρείτε καλή οπτική επαφή και παραμένετε ενεργός ακροατής στις κουβέντες του άλλου ατόμου.
• Χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη: Μπορεί να σταματήσετε να δίνετε προσοχή και να αποφασίσετε ότι κάτι δεν πάει καλά με το άλλο άτομο.

Πώς μπορεί να βελτιωθεί η συναισθηματική νοημοσύνη ενός ατόμου

Μερικοί άνθρωποι γεννιούνται με καλή συναισθηματική νοημοσύνη, ενώ για άλλους είναι ένα σύνολο δεξιοτήτων που πρέπει να το κατακτήσουν. Με την εξάσκηση, είναι εφικτό να αναπτύξετε ή να ενισχύσετε τη συναισθηματική σας νοημοσύνη.

Ακολουθούν μερικοί τρόποι για να το πετύχετε αυτό:

Αυτογνωσία

Εξετάστε το ενδεχόμενο να ορίσετε μια σταθερή ώρα ή ημέρα για να γράψετε κάποιες σκέψεις σας σε ένα ημερολόγιο. Αυτό μπορεί να σας επιτρέψει να αναλογιστείτε το πώς συμπεριφερθήκατε σε πρόσφατες αλληλεπιδράσεις και να σημειώσετε πράγματα που σας ενόχλησαν. Μπορείτε να επιστρέφετε και να τα διαβάζετε από καιρό σε καιρό για να “μελετάτε” τον εαυτό σας. Μπορείτε επίσης να διαλογιστείτε και να παρατηρήσετε τις σκέψεις σας.

Αυτορρύθμιση

Μπορεί να σας βοηθήσει να κάνετε τακτικά ασκήσεις βαθιάς αναπνοής, ειδικά κατά τη διάρκεια μιας σύγκρουσης. Μπορείτε να μάθετε να επαναπροσδιορίζετε τις όποιες προκλήσεις ως συγκαλυμμένες ευκαιρίες για βελτίωση και τις όποιες αποτυχίες ως εμπειρίες μάθησης. Προσπαθήστε να εξασκήσετε τη ριζική αποδοχή των συναισθημάτων που προκύπτουν και να εκφράσετε λεκτικά αυτό που αισθάνεστε.

Κίνητρο

Αφιερώστε χρόνο για να γιορτάσετε κάθε μία από τις νίκες σας στην ζωή. Όταν αποφασίζετε ότι θέλετε να κάνετε κάτι νέο, είναι καλή ιδέα να προσδιορίσετε το “γιατί”. Μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να επιμερίσετε την λίστα όσων πρέπει να κάνετε σε μικρά βήματα ή μικρο-εργασίες.

Ενσυναίσθηση

Προσπαθήστε να δώσετε προσοχή στο περιβάλλον σας. Δείτε αν μπορείτε να αφουγκραστείτε την “ενέργεια” του περιβάλλοντός σας. Θα μπορούσατε επίσης να δοκιμάσετε να μιλήσετε με νέα άτομα ή να προσφερθείτε εθελοντικά για έναν σκοπό που σας ενδιαφέρει. Εάν είστε κολλημένοι στην κίνηση του δρόμου, σκεφτείτε να κοιτάξετε γύρω τους ανθρώπους που κάθονται στα αυτοκίνητά τους και να δείτε τι μπορείτε να καταλάβετε για εκείνους απλά παρατηρώντας τους.

Κοινωνικές δεξιότητες

Στόχος εδώ είναι να βάλεις τον εαυτό σου σε νέες καταστάσεις. Όταν το κάνετε, προσπαθήστε να δώσετε προσοχή στη γλώσσα του σώματός σας και να διατηρήσετε την οπτική επαφή με το άλλο άτομο. Η εξάσκηση της ενεργητικής ακρόασης μπορεί επίσης να είναι ευεργετική. Να θυμάστε το γνωστό απόφθεγμα του Γκάντι: “Μίλα μόνο αν αυτό βελτιώνει τη σιωπή”.

Πηγή: psychcentral.com