Τι πρέπει να γνωρίζετε για τις μεταλλαγμένες μπανάνες - Πού επιτρέπεται πλέον η κατανάλωσή τους

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει αντίδοτο για τον TR4. Μια ερευνητική ομάδα κατάφερε ωστόσο να αναπτύξει μια γενετικά τροποποιημένη εκδοχή της δημοφιλούς μπανάνας Cavendish, η οποία είναι ανθεκτική στον TR4.

Πρόσφατα οι αυστραλιανές αρχές έδωσαν πράσινο φως για την κατανάλωσή της. Θα σώσει η μεταλλαγμένη εκδοχή QCAV-4 τη βιομηχανία μπανάνας παγκοσμίως; «Πιστεύω ότι αυτή είναι η λύση», λέει ο φυτοπαθολόγος Ρέμκο Σταμ από το Πανεπιστήμιο Κρίστιαν-Άλμπρεχτ του Κιέλου.

Ονομάζεται και Ασθένεια του Παναμά η επέλαση του μύκητα Fusarium Οxysporum TR4, η οποία καταστρέφει τις μπανάνες Cavendish, τη σημαντικότερη ποικιλία μπανάνας σε παγκόσμιο επίπεδο. Στη Γερμανία οι μπανάνες Cavendish κατέχουν μερίδιο αγοράς γύρω στο 99%.

«Συνήθως οι Cavendish καταλαμβάνουν τη δεύτερη θέση μετά το μήλο», λέει ο Αντρέας Μπρίγκερ, διευθύνων σύμβουλος της Γερμανικής Ένωσης Εμπορίου Φρούτων (DFHV). Το 2022, τα νοικοκυριά προμηθεύτηκαν κατά κεφαλήν περισσότερες μπανάνες από ό,τι μήλα, αναφέρει έρευνα της Εταιρείας Έρευνας Αγροτικής Αγοράς (AMI).

Σύμφωνα με τους ειδικούς, ένας από τους κύριους λόγους είναι η τιμή τους. Στα σούπερ μάρκετ οι μπανάνες παραμένουν ασυναγώνιστα φθηνές, παρά το μακρύ ταξίδι σε πλοία-ψυγεία από χώρες της Λατινικής Αμερικής. Ας σημειωθεί ότι εκτός αυτού το κόστος παραγωγής είναι εξαιρετικά χαμηλό. Κατά συνέπεια «ένα κιλό μπανάνες είναι συχνά φθηνότερο από ένα κιλό γερμανικά μήλα», λέει ο Αντρέας Μπρίγκερ.

Παρά το γεγονός ότι ο μύκητας Tropical Race 4, ο οποίος ξεκίνησε από τη Νοτιοανατολική Ασία, εμφανίστηκε περίπου το 1990 σε πολλές καλλιέργειες Cavendish, δεν υπήρξε αξιοσημείωτη αύξηση τιμής. Το γεγονός αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι οι παραγωγοί στη Λατινική Αμερική κατάφεραν να περιορίσουν σε σημαντικό βαθμό την εξάπλωση του καταστροφικού μύκητα.

Είναι ίσως μοιραίο λάθος της βιομηχανίας μπανάνας να ποντάρει σε μία και μοναδική ποικιλία εδώ και δεκαετίες; Ενώ στα μήλα ή τις ντομάτες στα σούπερ μάρκετ και τις λαϊκές αγορές υπάρχουν πολλές και διάφορες ποικιλίες, οι μπανάνες στο τραπέζι μας είναι σχεδόν αποκλειστικά Cavendish.

Ερευνητικές ομάδες καταβάλλουν εδώ και χρόνια προσπάθειες να καταστήσουν ανθεκτικότερη στον TR4 την ποικιλία Cavendish μέσω της γενετικής. H επιστημονική ομάδα του Τζέιμς Ντέιλ από το Queensland University of Technology (QUT) κατάφερε να εξάγει από μια άγρια μπανάνα το εξαιρετικό ανθεκτικό γονίδιο RGA2 και να το εισάγει στην ποικιλία Cavendish. Η πρώτη γενετικά μεταλλαγμένη μπανάνα είναι γεγονός, σύμφωνα με το αυστραλιανό πανεπιστήμιο. Εδώ και μερικά χρόνια γίνονται δοκιμές με την καλλιέργεια της γενετικά παραλλαγμένης μπανάνας με την ονομασία QCAV-4, οι οποίες όμως δεν είναι ακόμη διαθέσιμες στα σούπερ μάρκετ. Και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει προς το παρόν.

Ας σημειωθεί ότι η μπανάνα QCAV-4 δημιουργήθηκε με τη χρήση παλαιότερων μεθόδων γενετικής, που σημαίνει ότι θα πρέπει να φέρει στα σούπερ μάρκετ ειδική σήμανση για τους καταναλωτές. «Φυτά και καρποί που παράγονται με το λεγόμενο "μοριακό ψαλίδι" Crispr δεν απαιτούν τέτοια επισήμανση σε πολλές χώρες», εξηγεί ο φυτοπαθολόγος Ρένκο Σταμ.

Μια πρόταση της Κομισιόν για χαλάρωση των κανόνων γενετικών μεταλλαγμένων φρούτων βρίσκεται ακόμα στο στάδιο διαβουλεύσεων μεταξύ των 27 χωρών-μελών της ΕΕ. Θεωρείται πάντως σχεδόν απίθανο να επέλθει συμβιβασμός μεταξύ των «27» και του ευρωκοινοβουλίου πριν τις ευρωεκλογές του Ιουνίου.

«Τελικά η μόνη διέξοδος από την κρίση του TR4 θα είναι, όπως όλα δείχνουν, η μπανάνα Crispr», εκτιμά ο ειδικός Ρένκο Σταμ προσθέτοντας ότι «αυτή η λύση είναι η πιο απλή, μιας και στην ουσία επανενεργοποιείται μόνο ένα γονίδιο, το οποίο υπάρχει ούτως ή άλλως στην άγρια μπανάνα και την Cavendish».

Πηγή: DW