Πώς η κλιματική κρίση επηρεάζει την ψυχική υγεία

Η επιστήμη της ψυχολογίας έχει διαπιστώσει τα τελευταία χρόνια πως όλο και περισσότεροι πάσχουν από το λεγόμενο «κλιματικό άγχος», ως απόρροια των συνεπειών της κλιματικής κρίσης στη φύση αλλά και στην κοινωνία.

Το «ντόμινο» των συνεπειών για την ανθρώπινη υγεία, τη φυσική αλλά και πνευματική, λόγω των μεταβολών των μετεωρολογικών συνθηκών είναι μεγάλο, παρά το γεγονός πως οι άνθρωποι είναι εκείνοι που επηρεάζουν ολοένα και περισσότερο το κλίμα και τη θερμοκρασία της γης, μέσω της χρήσης ορυκτών καυσίμων, της αποψίλωσης των ομβρόφιλων δασών και της κτηνοτροφίας.

Παρ’ όλα αυτά, όπως είναι επόμενο, η κλιματική αλλαγή επιβαρύνει με πολλαπλούς τρόπους την ανθρώπινη υγεία, από ασθένειες που συνδέονται με τη μεγάλη ζέστη, την κακή ποιότητα ύπνου, την αύξηση των αυτοκτονιών, καθώς και το άγχος. Ας σταθούμε στον τελευταίο παράγοντα, ο οποίος έγινε και αντικείμενο μελέτης τη χρονιά που μας πέρασε. Η συγκεκριμένη μελέτη συνοψίζει, πιο ολοκληρωμένα από κάθε άλλη φορά, πώς το άγχος το οποίο προκαλείται από την κλιματική αλλαγή και την οικολογική καταστροφή είναι η «Νο1» συνιστώσα ψυχοπαθολογίας που παρουσιάζεται. Ο λόγος για το οικολογικό άγχος, γνωστό με την αγγλική του ορολογία, Eco-Anxiety.

Τι εννοούμε με τον όρο «κλιματικό άγχος»;

Κλιματικό άγχος είναι η απάντηση τόσο στους πραγματικούς κινδύνους που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή όσο και στην έλλειψη δράσεων για τη μείωση ή την ανατροπή της. Είναι κάτι περισσότερο από άγχος και συνδέεται με πολλά συναισθήματα (φόβο, θυμό, λύπη, θλίψη, ενοχές κ.λπ.) καθώς και επώδυνες σκέψεις για το κλίμα, για το τι μας επιφυλάσσει το μέλλον και τι αλλάζει στην καθημερινότητά μας. Δεν είναι ψυχική ασθένεια, είναι όμως ένας σημαντικός ψυχολογικός στρεσογόνος παράγοντας που θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο να αναπτυχθούν ψυχολογικά προβλήματα, κυρίως σε εκείνους που είναι πιο ευάλωτοι, που αναπτύσσουν και αντιμετωπίζουν και άλλους ψυχοκοινωνικούς στρεσογόνους παράγοντες.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στην ψυχική υγεία

Η αλήθεια είναι πως το κλιματικό άγχος είναι παγκόσμιο και ευρέως διαδεδομένο σε χώρες όλου του κόσμου, ανεξάρτητα από θέση, πλούτο ή έκθεση σε καιρικά φαινόμενα. Αιτία αυτού του φαινομένου είναι το γεγονός πως οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στην ψυχική υγεία είναι πολλές και σημαντικές με αποτέλεσμα να επηρεάζουν σημαντικά την ευημερία των ανθρώπων, οι οποίοι αισθάνονται ψυχολογική δυσφορία κάθε φορά που υπάρχουν ακραία καιρικά φαινόμενα και περαιτέρω άγχος στην καθημερινότητά τους.

Φυσικά, αυτό έχει ως αποτέλεσμα η πλειονότητα των ανθρώπων να αντιλαμβάνεται ότι το κλίμα του πλανήτη αλλάζει δραστικά, αποτελώντας ένα μεγάλο κίνδυνο για την ανθρωπότητα, του οποίου οι επιπτώσεις είναι ήδη ορατές και θα είναι ακόμα μεγαλύτερες στο άμεσο μέλλον. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, πως μεγάλο μέρος των ανθρώπων πιστεύει πως η κλιματική αλλαγή και τα ακραία καιρικά φαινόμενα επηρεάζουν την ψυχική υγεία και τη σωματική ευεξία των ανθρώπων.

Πλέον, τις αρνητικές συνέπειες της μεταβολής του παγκοσμίου κλίματος και ειδικότερα σε μεταβολές των μετεωρολογικών συνθηκών που εκτείνονται σε μεγάλη χρονική κλίμακα στον πλανήτη, τις γνωρίζουμε και τις βιώνουμε. Είναι εμφανές, λοιπόν, πως σήμερα, η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής δεν είναι απλώς μια επένδυση σε ένα πιο… «πράσινο» μέλλον, αλλά σε ένα πιο υγιές μέλλον για την ανθρωπότητα. Ποιο είναι το πρώτο «βήμα» για να στραφούμε σε αυτή τη λογική; Η θετική διάσταση της ευαισθητοποίησης της κοινωνίας σχετικά με το περιβάλλον και την προστασία του, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο πώς το «Ευ ζην» θα μπορούσε να ενισχυθεί θετικά μέσω της αλληλεπίδρασης του ατόμου με το περιβάλλον και τη φύση, αναδύοντας με αυτόν τον τρόπο τη θεραπευτική προσέγγιση του περιβάλλοντος και της σύνδεσής του με αυτό.