Zoom στα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά: Όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζουμε

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, στις 16 Οκτωβρίου, γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής και Επισιτισμού (World Food Day). Μάλιστα, το θέμα που έχει επιλεγεί για τη φετινή χρονιά είναι «Το δικαίωμα στην τροφή για μια καλύτερη ζωή και ένα καλύτερο μέλλον», που τονίζει τη σημασία της πρόσβασης σε ασφαλή, θρεπτική και οικονομικά προσιτή τροφή για όλους.

Υπογραμμίζεται, έτσι, το γεγονός ότι, παρόλο που στον κόσμο παράγεται αρκετή τροφή για όλους, το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού εξακολουθεί να υποφέρει από πείνα.

Υπάρχει, όμως, και η άλλη πλευρά του νομίσματος: Tα ποσοστά της παχυσαρκίας και των μη μεταδιδόμενων νοσημάτων όπως ο σακχαρώδης διαβήτης ανέρχονται σε ανησυχητικά επίπεδα.

Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, ότι στην εποχή μας η υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών προτύπων είναι ίσως πιο σημαντική από ποτέ, και αυτό επιτυγχάνεται μέσω σταδιακών αλλαγών στις καθημερινές συνήθειες. Μια πολύ σημαντική και ουσιαστική αλλαγή είναι η μείωση της ζάχαρης που καταναλώνουμε και στην προσπάθειά μας αυτή έχουμε έναν πολύτιμο «σύμμαχο»: Τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά.

Ο ρόλος των ολιγοθερμικών γλυκαντικών

Τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα για την ασφάλεια και τη χρήση των ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών παρουσιάστηκαν στο 2ο Διεθνές Συνέδριο Επιστημών Διατροφής και Διαιτολογίας (2nd International Conference of Nutritional Sciences and Dietetics – ICONSD 2024), που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 11, 12 και 13 Οκτωβρίου 2024.

Στο πλαίσιο του συνεδρίου πραγματοποιήθηκε Δορυφορικό Συμπόσιο με θέμα τον ρόλο των ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών στη διατροφή, την υγεία και τη διαχείριση βάρους.

Το Συμπόσιο άνοιξε η Καθηγήτρια του τμήματος Επιστημών Διατροφής και Διαιτολογίας (ΔΙΠΑΕ, Θεσσαλονίκη) Μαρία Χασαπίδου, η οποία έκανε μια σύντομη εισαγωγή στο θέμα των γλυκαντικών αναφέροντας ότι:

«Υπάρχουν 11 εγκεκριμένα γλυκαντικά στην Ευρώπη και η χρήση τους είναι πολύ συχνή σε σειρά τροφίμων και ποτών που καταναλώνουμε. Η ασφάλειά τους έχει εκτεταμένα μελετηθεί και τα δεδομένα παρουσιάζονται αναλυτικά στο σημερινό στρογγυλό τραπέζι. Σχετικά με τον ρόλο τους στην υγεία, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μετα-αναλύσεων τυχαιοποιημένων κλινικών μελετών, μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της συνολικής πρόσληψης θερμίδων και κατά συνέπεια στην απώλεια βάρους και την αντιμετώπιση των μεταβολικών νοσημάτων όταν αντικαθιστούν τη ζάχαρη. Φυσικά, θα πρέπει να εντάσσονται στο πλαίσιο μιας συνολικά ισορροπημένης διατροφής. Τα αποτελέσματα της πρόσφατης μελέτης SWEET παρουσιάζονται στο στρογγυλό μας τραπέζι».

Για τη συγκεκριμένη μελέτη, που διερεύνησε τον ρόλο των γλυκαντικών στη διαχείριση βάρους και την υγεία, πήρε τον λόγο και μίλησε στο κοινό ο Κυριάκος Ρέππας, RD MBA cPhD. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρθηκε τόσο στη μεθοδολογία όσο και στα πιο βασικά της αποτελέσματα λέγοντας ότι:

«Στη μελέτη SWEET συμμετείχαν 341 ενήλικες και 38 παιδιά. Οι ενήλικες εθελοντές, αφού υποβλήθηκαν σε δίαιτα πολύ χαμηλών θερμίδων με υποκατάστατα γεύματος για να χάσουν τουλάχιστον το 5% του βάρους τους, στη συνέχεια χωρίστηκαν σε δύο ομάδες. Στην ομάδα ελέγχου έγιναν συστάσεις για περιορισμό της κατανάλωσης απλών σακχάρων από τα τρόφιμα, αλλά απαγορεύτηκε η χρήση γλυκαντικών, ενώ στην ομάδα παρέμβασης δόθηκαν συστάσεις για αντικατάσταση των τροφίμων που περιέχουν απλά σάκχαρα, με τρόφιμα που περιέχουν γλυκαντικά. Στη συνέχεια, δόθηκαν γενικές οδηγίες για υγιεινή διατροφή ελεύθερη θερμίδων.

Στα παιδιά δεν δόθηκε δίαιτα πολύ χαμηλών θερμίδων με υποκατάστατα γεύματος για απώλεια κιλών, αλλά διαιτολογικές οδηγίες. Κατά τα άλλα ακολουθήθηκε η ίδια διαδικασία.

Αν και το σχετικό άρθρο είναι ακόμα προς δημοσίευση, εν τούτοις μπορούμε να πούμε πως τα αποτελέσματα έδειξαν πως η ομάδα που κατανάλωνε γλυκαντικά κατάφερε να ελέγξει ευκολότερα την πρόσληψη απλών σακχάρων σε σχέση με την ομάδα της ζάχαρης και επιπλέον κατάφερε να κρατήσει μεγαλύτερο μέρος των χαμένων κιλών δώδεκα μήνες μετά. Δεν φάνηκαν διαφορές στους δείκτες κινδύνου για ΣΔ2 και καρδιαγγειακά, ούτε στις δοκιμασίες αλλεργιογόνων (skin prick tests). Τέλος, δεν φάνηκαν διαφορές στα παιδιά λόγω κυρίως του μικρού δείγματος, αλλά και της ελλιπούς συμμόρφωσης».

Είναι ασφαλή τα ολιγοθερμικά γλυκαντικά;

Για το πολυσυζητημένο θέμα της ασφάλειας των γλυκαντικών μίλησε η Βίκυ Πυρογιάννη, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc, Επιστημονικός Σύμβουλος της Διεθνούς Ένωσης Γλυκαντικών, τονίζοντας πως:

«Γνωρίζουμε ότι τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά είναι ασφαλή, γιατί οι αρμόδιες αρχές για την ασφάλεια τροφίμων επανεξετάζουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα όλα τα νέα επιστημονικά δεδομένα σχετικά με την επίδραση τους στην υγεία. Στην Ευρώπη, τα 11 γλυκαντικά που έχουν εγκριθεί για χρήση σε τρόφιμα έχουν περάσει από πολύ λεπτομερή και αυστηρή αξιολόγηση ή/και επαναξιολόγηση από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA). Στο πλαίσιο αυτών των αξιολογήσεων, οι αρχές θεσπίζουν μια τιμή Ημερήσιας Αποδεκτής Πρόσληψης, η οποία αντιστοιχεί στην ποσότητα που μπορεί να καταναλώνει κάποιος ημερησίως χωρίς αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, και ελέγχουν αν ο πληθυσμός ξεπερνά αυτό το όριο. Για παράδειγμα, η τιμή Ημερήσιας Αποδεκτής Πρόσληψης για την ασπαρτάμη είναι 40 mg ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα, που αντιστοιχεί σε περίπου 75 γλυκαντικά δισκία ή πάνω από 10 κουτάκια αναψυκτικού για έναν ενήλικα 70 κιλών, ποσότητα πολλαπλάσια από αυτή που καταναλώνουν οι άνθρωποι καθημερινά».

Στη συνέχεια, αναφέρθηκε στα πιο βασικά οφέλη της χρήσης γλυκαντικών στη θέση της ζάχαρης, λέγοντας πως τα γλυκαντικά δεν αποτελούν υπόστρωμα ζύμωσης από τα βακτήρια της στοματικής κοιλότητας και δεν συμβάλουν στην τερηδόνα και πως δεν επηρεάζουν τα επίπεδα γλυκαιμίας μεταγευματικά ούτε μακροπρόθεσμα.

Τέλος, παρουσίασε τις πιο πρόσφατες διεθνείς συστάσεις που αφορούν την κατανάλωση γλυκαντικών.

Κλείνοντας, σύμφωνα με τα επιστημονικά στοιχεία που παρουσιάστηκαν, αυτό που αξίζει να κρατήσουμε είναι πως τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά είναι ασφαλή για κατανάλωση (εντός της Αποδεκτής Ημερήσιας Πρόσληψης) και μπορούν να συμβάλλουν θετικά στην υγεία μας. Χρειάζεται, βέβαια, να έχουμε υπόψιν πως δεν πρόκειται για συστατικά με μαγικές ιδιότητες. Τα οφέλη τους στη στοματική υγεία, τον γλυκαιμικό έλεγχο και τον έλεγχο βάρους σχετίζονται με τη μείωση της πρόσληψης σαχκάρων και θερμίδων. Καλό είναι, λοιπόν, να τα βλέπουμε σαν ένα διατροφικό εργαλείο που μας βοηθά να μειώσουμε τη ζάχαρη που καταναλώνουμε και να τα χρησιμοποιούμε ως μέρος μιας υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής.