Σκλήρυνση κατά πλάκας: Τα 8 πρώιμα συμπτώματα και προσδόκιμο ζωής ανά στάδιο
Η σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) είναι μια χρόνια αυτοάνοση νόσος που επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ), οδηγώντας σε προοδευτική απώλεια της νευρολογικής λειτουργίας.
Αν και η σκλήρυνση κατά πλάκας δεν είναι άμεση αιτία θανάτου, μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής και την μακροζωία.
Αυτό το άρθρο παραθέτει τα πρώιμα συμπτώματα της ΣΚΠ, πώς εξελίσσεται η νόσος, πώς μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο και το προσδόκιμο ζωής που σχετίζεται με διαφορετικούς τύπους και στάδια.
Πρώιμα συμπτώματα της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας
Τα συμπτώματα της ΣΚΠ ποικίλλουν ευρέως από ασθενή σε ασθενή, καθώς επηρεάζει διαφορετικά τον εγκέφαλο, τον νωτιαίο μυελό και τα οπτικά νεύρα σε κάθε περίπτωση. Ωστόσο, συχνά αναφέρονται ορισμένα κοινά πρώιμα σημάδια.
Τα πιο κοινά πρώιμα συμπτώματα της σκλήρυνσης κατά πλάκας
| Σύμπτωμα | Περιγραφή | Γιατί Συμβαίνει | |
| 1 | Μούδιασμα & Μυρμήγκιασμα | Απώλεια της αίσθησης ή αίσθηση σαν «καρφίτσες και βελόνες» στα χέρια, τα πόδια ή το πρόσωπο | Η βλάβη των νεύρων διαταράσσει τα αισθητήρια σήματα |
| 2 | Προβλήματα όρασης | Θολή ή διπλή όραση (διπλωπία), πόνος στα μάτια, μερική τύφλωση | Φλεγμονή του οπτικού νεύρου (οπτική νευρίτιδα) |
| 3 | Κούραση | Μεγάλη εξάντληση, ακόμα και μετά από ξεκούραση | Η βλάβη των νεύρων οδηγεί σε αυξημένες ενεργειακές απαιτήσεις στο σώμα |
| 4 | Μυϊκή αδυναμία | Αδυναμία σε ένα ή περισσότερα άκρα, δυσκολία στο περπάτημα | Η βλάβη των νεύρων βλάπτει τον συντονισμό των μυών |
| 5 | Ζάλη & Ίλιγγος | Αισθάνεστε ότι δεν έχετε ισορροπία ή ότι «το δωμάτιο γυρίζει» | Η σκλήρυνση κατά πλάκας επηρεάζει περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχουν την ισορροπία |
| 6 | Προβλήματα ουροδόχου κύστης και εντέρου | Συχνή ούρηση, ακράτεια, δυσκοιλιότητα | Διαταράσσονται τα νευρικά σήματα που ελέγχουν την λειτουργία της ουροδόχου κύστης και του εντέρου |
| 7 | Γνωστικά Προβλήματα | Απώλεια μνήμης, δυσκολία συγκέντρωσης, εγκεφαλική ομίχλη | Η σκλήρυνση κατά πλάκας μπορεί να προκαλέσει βλάβη στις περιοχές του εγκεφάλου, που είναι υπεύθυνες για τη γνωστική λειτουργία |
| 8 | Πόνος & Μυϊκοί Σπασμοί | Χρόνιος πόνος, ακούσιες μυϊκές συσπάσεις | Προκαλείται από νευρική βλάβη και φλεγμονή στο ΚΝΣ |
ΠΡΟΣΟΧΗ: Εάν εμφανίσετε οποιοδήποτε από αυτά τα συμπτώματα, ιδιαίτερα σε απρόβλεπτα επεισόδια (υποτροπές), συμβουλευτείτε νευρολόγο για περαιτέρω εξετάσεις.
Πώς εξελίσσεται η σκλήρυνση κατά πλάκας
Η καθαυτή σκλήρυνση κατά πλάκας δεν είναι τυπικά θανατηφόρα, αλλά σε σοβαρές περιπτώσεις, οι επιπλοκές που προκύπτουν από τη νόσο μπορούν να μειώσουν το προσδόκιμο ζωής.
Η σκλήρυνση κατά πλάκας εξελίσσεται διαφορετικά ανάλογα με τον τύπο που έχει κάθε ασθενής:
| Τύπος ΣΚΠ | Χαρακτηριστικά | Εξέλιξη |
| Υποτροπιάζουσα-Διαλείπουσα ΣΚΠ (RRMS) | Επεισόδια νέων ή επιδεινούμενων συμπτωμάτων, ακολουθούμενα από περιόδους μερικής ή πλήρους ανάρρωσης | Η πιο κοινή μορφή (85% των περιπτώσεων), μπορεί να μετατραπεί σε SPMS με την πάροδο του χρόνου |
| Δευτεροπαθής Προϊούσα ΣΚΠ (SPMS) | Λιγότερες υποτροπές, αλλά τα συμπτώματα σταδιακά επιδεινώνονται χωρίς ύφεση | Αναπτύσσεται μετά τη RRMS, οδηγώντας σε σταθερή πτώση |
| Πρωτοπαθής Προϊούσα ΣΚΠ (PPMS) | Σταθερή επιδείνωση των συμπτωμάτων από την αρχή, χωρίς διακριτές υποτροπές ή υφέσεις | Επηρεάζει το 10-15% των ατόμων με ΣΚΠ και είναι πιο επιθετική μορφή |
| Προϊούσα-Υποτροπιάζουσα ΣΚΠ (PRMS) | Συνεχής επιδείνωση με περιστασιακές υποτροπές | Λιγότερο συνηθισμένη μορφή, εξαιρετικά παραλυτική |
Πώς μπορεί η σκλήρυνση κατά πλάκας να οδηγήσει σε θάνατο
Αν και η καθαυτή σκλήρυνση κατά πλάκας δεν προκαλεί άμεσα θάνατο, μπορεί να οδηγήσει σε απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές, όπως:
- Λοιμώξεις του αναπνευστικού και πνευμονία: Σε προχωρημένο στάδιο μειώνει την κινητικότητα και αποδυναμώνει την λειτουργία των πνευμόνων, αυξάνοντας τον κίνδυνο λοιμώξεων. Η πνευμονία είναι η κύρια αιτία θανάτου σε ασθενείς με σοβαρή αναπηρία.
- Καρδιαγγειακές παθήσεις: Η περιορισμένη κινητικότητα και η χρόνια φλεγμονή αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικού.
- Σοβαρή αναπηρία και επιπλοκές: Οι δυσκολίες στην κατάποση (δυσφαγία) μπορεί να οδηγήσουν σε πνιγμό και υποσιτισμό. Οι πληγές κατάκλισης από την μακροχρόνια ακινησία μπορούν να προκαλέσουν λοιμώξεις και σήψη.
- Θέματα αυτοκτονίας και ψυχικής υγείας: Τα άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας έχουν υψηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης και -σε σοβαρές περιπτώσεις- τα ποσοστά αυτοκτονιών είναι αυξημένα.
Η έγκαιρη παρέμβαση, η φυσικοθεραπεία και η σωστή ιατρική διαχείριση μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση αυτών των κινδύνων.
Προσδόκιμο ζωής ανά τύπο και στάδιο της ΣΚΠ
Αν και η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μια χρόνια και προοδευτική νόσος, το προσδόκιμο ζωής έχει βελτιωθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες λόγω της έγκαιρης διάγνωσης και των καλύτερων θεραπευτικών επιλογών.
Μέσο προσδόκιμο ζωής ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας
| Τύπος ΣΚΠ | Μέσος όρος προσδόκιμου ζωής | Διαφορά από τον γενικό πληθυσμό |
| Υποτροπιάζουσα-Διαλείπουσα ΣΚΠ (RRMS) | 75-80 ετών | 5-7 χρόνια μικρότερο |
| Δευτεροπαθής Προϊούσα ΣΚΠ (SPMS) | 70-75 ετών | 7-10 χρόνια μικρότερο |
| Πρωτοπαθής Προϊούσα ΣΚΠ (PPMS) | 65-70 ετών | 10-15 χρόνια μικρότερο |
| Προϊούσα-Υποτροπιάζουσα ΣΚΠ (PRMS) | 60-70 ετών | 15+ χρόνια μικρότερo |
- Η υποτροπιάζουσα-διαλείπουσα σκλήρυνση κατά πλάκας (RRMS) έχει την καλύτερη πρόγνωση, ειδικά με έγκαιρη θεραπεία.
- Οι προοδευτικές μορφές ΣΚΠ (SPMS, PPMS, PRMS) οδηγούν σε μεγαλύτερη αναπηρία και μπορούν να συντομεύσουν σημαντικά το προσδόκιμο ζωής.
Παράγοντες που επηρεάζουν το προσδόκιμο ζωής στη σκλήρυνση κατά πλάκας
- Ηλικία κατά τη διάγνωση – Όσο νωρίτερα διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί η νόσος, τόσο καλύτερη είναι η μακροπρόθεσμη έκβαση.
- Τύπος ΣΚΠ – Η Πρωτοπαθής Προϊούσα ΣΚΠ (PPMS) τείνει να μειώνει το προσδόκιμο ζωής περισσότερο από την Υποτροπιάζουσα-Διαλείπουσα ΣΚΠ (RRMS).
- Πρόσβαση στη θεραπεία – Οι θεραπείες τροποποίησης της νόσου (DMTs) μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξή της και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των ασθενών.
- Παράγοντες τρόπου ζωής – Η άσκηση, η υγιεινή διατροφή και η αποφυγή του καπνίσματος μπορούν να παρατείνουν το προσδόκιμο ζωής σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας.
Συχνές Ερωτήσεις
Ποιο είναι το πρώτο εμφανές σύμπτωμα της σκλήρυνσης κατά πλάκας;
Το πιο κοινό πρώιμο σύμπτωμα είναι το μούδιασμα ή το μυρμήγκιασμα στα άκρα ή το πρόσωπο, ακολουθούμενο από προβλήματα όρασης και ανεξήγητη κόπωση.
Μπορούν οι ασθενείς διάγουν μια πλήρη ζωή;
Ναι, με έγκαιρη θεραπεία και καλή διαχείριση των συμπτωμάτων, πολλοί ασθενείς ζουν σχεδόν φυσιολογικό προσδόκιμο ζωής και διατηρούν έναν ενεργό τρόπο ζωής.
Ποια είναι η πιο επιθετική μορφή ΣΚΠ;
Η προοδευτική-υποτροπιάζουσα σκλήρυνση κατά πλάκας (PRMS) είναι η πιο σπάνια και σοβαρή μορφή, που προκαλεί συνεχή νευρολογική εξασθένηση με μικρή έως μηδενική ύφεση.
Μπορεί η σκλήρυνση κατά πλάκας να προκαλέσει αιφνίδιο θάνατο;
Η καθαυτή νόσος δεν προκαλεί άμεσα αιφνίδιο θάνατο, αλλά επιπλοκές όπως σοβαρές λοιμώξεις, αναπνευστική ανεπάρκεια ή καρδιακές παθήσεις μπορεί να είναι απότομα απειλητικές για τη ζωή σε προχωρημένες περιπτώσεις.
Σύνοψη
- Τα πρώιμα συμπτώματα της ΣΚΠ περιλαμβάνουν μούδιασμα, προβλήματα όρασης, κόπωση και μυϊκή αδυναμία.
- Η νόσος εξελίσσεται διαφορετικά ανάλογα με τον τύπο (RRMS, SPMS, PPMS, PRMS).
- Αν και η σκλήρυνση κατά πλάκας δεν είναι θανατηφόρα, οι επιπλοκές μπορούν να μειώσουν το προσδόκιμο ζωής κατά 5-15 χρόνια.
- Η πρόοδος στη θεραπεία έχει βελτιώσει τα ποσοστά επιβίωσης και πολλά άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας ζουν μεγάλη, ικανοποιητική ζωή.