Ροταϊός: Συμπτώματα και εμβόλιο – Ποιες οι πιθανές παρενέργειες

Η ιογενής γαστρεντερίτιδα είναι μια εντερική λοίμωξη που οφείλεται σε διάφορους ιούς. Οι συχνότεροι από αυτούς είναι οι νορο-ιοί, οι ροτα-ιοί και οι αδενο-ιοί. Οι νορο-ιοί αποτελούν το πλέον συχνό αίτιο οξείας γαστρεντερίτιδας στις ανεπτυγμένες χώρες στο σύνολο του πληθυσμού και οι ροτα-ιοί σε παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών. Ενώ ο εμβολιασμός έχει μειώσει σημαντικά τον αριθμό των σοβαρών κρουσμάτων, οι λοιμώξεις από ροταϊό εξακολουθούν να αποτελούν κίνδυνο για την υγεία.

Αυτό το άρθρο παραθέτει τα συμπτώματα του ροταϊού στα παιδιά και τις πιθανές παρενέργειες του εμβολίου για τον ροταϊό.

Συμπτώματα του ροταϊού στα παιδιά

Ο ροταϊός επηρεάζει κυρίως το πεπτικό σύστημα, οδηγώντας σε φλεγμονή του στομάχου και των εντέρων. Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως 1 έως 3 ημέρες μετά την έκθεση στον ιό και μπορεί να κυμαίνονται από ήπια έως σοβαρά.

Συνήθη συμπτώματα

1. Σοβαρή διάρροια: Είναι το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα, που μπορεί να διαρκέσει έως και 7 ημέρες, οδηγώντας σε αφυδάτωση.
2. Έμετος: Συχνά εμφανίζεται πριν ξεκινήσει η διάρροια.
3. Πυρετός: Ο ήπιος έως μέτριος πυρετός είναι κοινός κατά τη διάρκεια της μόλυνσης.
4. Κοιλιακός πόνος και κράμπες: Τέτοια δυσφορία στο στομάχι μπορεί να συνοδεύει τη διάρροια και τον έμετο.
5. Απώλεια όρεξης: Πολλά παιδιά αρνούνται το φαγητό λόγω ναυτίας και πόνου στο στομάχι.
6. Αφυδάτωση: Λόγω της υπερβολικής απώλειας υγρών, μπορεί να αναπτυχθεί γρήγορα αφυδάτωση, ειδικά σε βρέφη και νήπια. Τα σημάδια της αφυδάτωσης περιλαμβάνουν:

• Ξηρό στόμα και λαιμός
• Μειωμένη ούρηση
• Βυθισμένα μάτια ή μαλακό σημείο στο κεφάλι (fontanelle) σε βρέφη
• Λήθαργος ή ευερεθιστότητα

ΠΡΟΣΟΧΗ: Η σοβαρή αφυδάτωση μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή και απαιτεί άμεση ιατρική φροντίδα.

Πώς μεταδίδεται ο ροταϊός

Ο ροταϊός είναι εξαιρετικά μεταδοτικός και εξαπλώνεται μέσω:

1. Σύνδεση στόματος-κοπράνων: Επαφή με μολυσμένα χέρια, αντικείμενα ή επιφάνειες.
2. Επαφή άτομο με άτομο: Συχνή σε παιδικούς σταθμούς και οικογενειακές εστίες.
3. Μολυσμένα τρόφιμα ή νερό: Λιγότερο συχνός τρόπος μετάδοσης, αλλά πιθανός σε περιοχές με κακές συνθήκες υγιεινής.

Ο ροταϊός μπορεί να επιβιώσει σε επιφάνειες για ώρες έως μέρες, καθιστώντας το συχνό πλύσιμο των χεριών και τη σωστή υγιεινή ζωτικής σημασίας για την πρόληψη της μόλυνσης.

Εμβόλιο ροταϊού και πιθανές παρενέργειες

Το εμβόλιο ροταϊού είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης της μόλυνσης. Είναι ένα από του στόματος εμβόλιο που χορηγείται σε βρέφη σε 2 ή 3 δόσεις, ανάλογα με τον τύπο/μάρκα του εμβολίου. Το εμβόλιο έχει μειώσει σημαντικά τις νοσηλείες και τους θανάτους που προκαλούνται από ροταϊό.

Τα δύο εμβόλια έναντι του ροταϊού (το πενταδύναμο, RV5, Rotateq, και το μονοδύναμο, RV1, Rotarix) κυκλοφορούν στην Ελλάδα από το 2007. Το 2011 τα εμβόλια ενσωματώθηκαν επίσημα στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού (ΕΠΕ) με τη σύσταση να γίνονται κατά την κρίση των παιδιάτρων και το κόστος τους να καλύπτεται από τους γονείς. Το 2012 ανακοινώθηκε από τον ΕΟΠΥΥ η μερική κάλυψη του κόστους τους (75%) από το κράτος. Έκτοτε η εμβολιαστική κάλυψη έναντι του ροταϊού αυξήθηκε σταδιακά, ωστόσο δεν ξεπερνάει το 40-50%.

Σύμφωνα με επιδημιολογικές μελέτες σε παιδιατρικές κλινικές νοσοκομείων της χώρας μας μετά την κυκλοφορία των εμβολίων, καταγράφηκε σαφής μείωση των περιστατικών οξείας γαστρεντερίτιδας από ροταϊό (ΟΓΑΡ), τόσο αυτών που επισκέφτηκαν τα εξωτερικά ιατρεία, όσο και των νοσηλευθέντων. Παρά το γεγονός ότι στη χώρα μας δεν έχουν καταγραφεί θάνατοι από ΟΓΑΡ, μεμονωμένες περιπτώσεις έχουν νοσηλευτεί σε ΜΕΘ λόγω σοβαρής νόσου. Επίσης, προοπτική μελέτη παρατήρησης που έγινε σε μονάδα αυξημένης φροντίδας νεογνών σε παιδιατρικό νοσοκομείο (Γ.Ν. Παίδων «Η Αγία Σοφία») έδειξε, ότι οι γονότυποι που απομονώθηκαν, δε διέφεραν από τους γονότυπους που απομονώνονται στα παιδιά της κοινότητας, γεγονός που δείχνει τη σημασία του εμβολιασμού έναντι του ροταϊού στην μείωση της διασποράς της ΟΓΑΡ στην κοινότητα και κατ’ επέκταση στην μείωση της ενδονοσοκομειακής διασποράς του ιού.

Πρόγραμμα εμβολίων

Πιθανές παρενέργειες του εμβολίου ροταϊού

Τα περισσότερα βρέφη ανέχονται καλά το εμβόλιο, αλλά μερικά μπορεί να εμφανίσουν ήπιες παρενέργειες.

Συνήθεις ήπιες παρενέργειες:

• Προσωρινή διάρροια ή ήπιος έμετος εντός λίγων ημερών από τον εμβολιασμό.
• Γενικευμένη ευερεθιστότητα/εκνευρισμός.

Σπάνιες αλλά σοβαρές παρενέργειες:

Εγκολεασμός: Μια σπάνια κατάσταση όπου μέρος του εντέρου «διπλώνει», προκαλώντας απόφραξη. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Σοβαρός κοιλιακός πόνος (το βρέφος φέρνει τα γόνατα στο στήθος)
• Επίμονος εμετός
• Αιματηρά κόπρανα ή βλέννα στα κόπρανα
• Ασυνήθιστος λήθαργος

Εάν αυτά τα συμπτώματα εμφανιστούν εντός 1 εβδομάδας από τον εμβολιασμό, αναζητήστε άμεση ιατρική φροντίδα.

Ο κίνδυνος εγκολεασμού είναι πολύ χαμηλός (περίπου 1 στα 20.000 έως 100.000 βρέφη) και τα οφέλη του εμβολίου στην πρόληψη σοβαρών λοιμώξεων από ροταϊό υπερτερούν κατά πολύ των κινδύνων.

Πότε να αναζητήσετε ιατρική φροντίδα

Οι γονείς θα πρέπει να επικοινωνήσουν με τον παιδίατρο εάν το παιδί τους εμφανίσει:

• Σοβαρή αφυδάτωση (ξηροστομία, έλλειψη ούρησης, βυθισμένα μάτια).
• Επίμονο έμετο, που εμποδίζει την πρόσληψη υγρών.
• Αιματηρά ή μαύρα κόπρανα.
• Υψηλό πυρετό (39°C και πάνω).
• Ακραία υπνηλία ή αδυναμία ανταπόκρισης.

Η έγκαιρη ιατρική παρέμβαση μπορεί να αποτρέψει τις επιπλοκές και να εξασφαλίσει ότι το παιδί αναρρώνει με ασφάλεια.

Σύνοψη

Ο ροταϊός είναι μια κοινή αιτία σοβαρής διάρροιας στα παιδιά, που συχνά οδηγεί σε αφυδάτωση και νοσηλεία. Το εμβόλιο ροταϊού έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικό στην μείωση της νόσου, με ελάχιστους κινδύνους παρενεργειών. Ενώ αναμένονται κάποια ήπια συμπτώματα μετά τον εμβολιασμό, οι γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν τις σπάνιες επιπλοκές και να αναζητήσουν ιατρική φροντίδα εάν είναι απαραίτητο.

Η τήρηση καλής υγιεινής και η διασφάλιση του έγκαιρου εμβολιασμού μπορούν να βοηθήσουν στην προστασία των παιδιών από αυτή την δυνητικά επικίνδυνη μόλυνση.

Πηγές: cedars-sinai.org, msdmanuals.com, cdc.gov, eody.gov.gr