Υπέρταση, νεφρά και καρδιά: Η διατροφή που προλαμβάνει τις επιπλοκές

Έχει διαπιστωθεί ότι μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, μειώνει την αρτηριακή πίεση και τον καρδιαγγειακό κίνδυνο και βελτιώνει την υγεία των νεφρών.

Παρά τις συνεχιζόμενες προσπάθειες για τη βελτίωση της θεραπείας της υπέρτασης και τη μείωση των επιπλοκών της με φαρμακολογικές παρεμβάσεις, η χρόνια νεφρική νόσος που σχετίζεται με την υπέρταση και η καρδιαγγειακή θνησιμότητα εξαιτίας της, αυξάνονται. Η καρδιακή νόσος είναι η υπ' αριθμόν ένα αιτία θανάτου ασθενών με χρόνια νεφρική νόσο.

Η δίαιτα DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) για την αντιμετώπιση της υπέρτασης που είναι πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, μειώνει την αρτηριακή πίεση και αποτελεί τη συνιστώμενη θεραπεία πρώτης γραμμής για την πρωτοπαθή ή ιδιοπαθή υπέρταση. Παρ' όλα αυτά, η συγκεκριμένη δίαιτα δεν συνταγογραφείται επαρκώς και όταν συνταγογραφείται δεν εφαρμόζεται σωστά παρά τα υποστηρικτικά επιδημιολογικά δεδομένα.

Η δίαιτα DASH και άλλες διατροφές πλούσιες σε φρούτα και λαχανικά σχετίζονται με χαμηλότερη αρτηριακή πίεση, χαμηλότερο κίνδυνο και εξέλιξη χρόνιας νεφρικής νόσου, χαμηλότερους δείκτες κινδύνου καρδιαγγειακών νοσημάτων και χαμηλότερη θνησιμότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα.

Νέα μελέτη περιγράφει λεπτομερώς τα ευρήματα πενταετούς κλινικής δοκιμής.

Ο επικεφαλής της μελέτης, Donald E. Wesson, γιατρός στο Τμήμα Εσωτερικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής Dell του Πανεπιστημίου του Τέξας, αναφέρει: «Μιλώντας ως νεφρολόγος, στο εργαστήριο οξέων-βάσεων μελετάμε τους τρόπους με τους οποίους τα νεφρά απομακρύνουν τα οξέα από το αίμα και τα μεταφέρουν στα ούρα».

«Οι μελέτες μας σε ζώα έδειξαν πριν από χρόνια ότι οι μηχανισμοί που χρησιμοποιούν τα νεφρά για την απομάκρυνση των οξέων από το αίμα, μπορούν να προκαλέσουν νεφρική βλάβη εάν τα ζώα εκτίθενται μακροχρόνια σε μια διατροφή που παράγει οξέα. Οι μελέτες μας σε ασθενείς έδειξαν παρόμοια ευρήματα: μια διατροφή που παράγει οξέα (πλούσια σε ζωικά προϊόντα) ήταν βλαβερή για τα νεφρά, ενώ μια δίαιτα που παράγει βάσεις (πλούσια σε φρούτα και λαχανικά) ωφελεί τα νεφρά. Άλλοι ερευνητές έδειξαν ότι μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά είναι ωφέλιμη για την καρδιά. Υποθέσαμε ότι ένας λόγος για τον οποίο τα φρούτα και τα λαχανικά είναι υγιεινά για την καρδιά και τα νεφρά, είναι επειδή μειώνουν την ποσότητα των οξέων στη διατροφή και επομένως την ποσότητα των οξέων που πρέπει να απομακρύνουν τα νεφρά από τον οργανισμό», σημειώνουν οι ερευνητές.

Για να εξετάσουν αυτή την υπόθεση, σχεδίασαν μια μελέτη στην οποία επιλέχθηκαν συμμετέχοντες με υπέρταση, αλλά όχι διαβήτη, και πολύ υψηλά επίπεδα λευκωματίνης στα ούρα (μακροαλβουμινουρία). Οι ασθενείς με μακροαλβουμινουρία έχουν χρόνια νεφρική νόσο, υψηλό κίνδυνο επιδείνωσης της νεφρικής νόσου με την πάροδο του χρόνου και υψηλό κίνδυνο να αναπτύξουν καρδιαγγειακά νοσήματα.

Οι ερευνητές χώρισαν τους 153 υπερτασικούς ασθενείς σε τρεις ομάδες:

• Σε αυτούς που πρόσθεταν στη διατροφή τους 2-4 φλιτζάνια φρούτων και λαχανικών που παράγουν βάσεις.
• Σε αυτούς στους οποίους χορηγήθηκαν δισκία NaHCO3 (διττανθρακικό νάτριο που μειώνει τα οξέα, δηλαδή κοινή μαγειρική σόδα) σε δύο ημερήσιες δόσεις των τεσσάρων έως πέντε δισκίων των 650 mg.
• Σε αυτούς που λάμβαναν συνήθη ιατρική φροντίδα από κλινικούς γιατρούς πρωτοβάθμιας περίθαλψης.

Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι τόσο τα φρούτα και τα λαχανικά όσο και το διττανθρακικό νάτριο, βελτίωσαν την υγεία των νεφρών, αλλά μόνο τα φρούτα και τα λαχανικά μείωσαν την αρτηριακή πίεση και βελτίωσαν τους δείκτες κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου.

Η Maninder Kahlon, από το Τμήμα Υγείας του Πληθυσμού του Πανεπιστημίου του Τέξας, εξηγεί: «Είναι σημαντικό ότι τα φρούτα και τα λαχανικά πέτυχαν τα δύο τελευταία οφέλη με χαμηλότερες δόσεις φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης και τη μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί κανείς να αποκομίσει τα οφέλη για την υγεία των νεφρών είτε με τα φρούτα και τα λαχανικά είτε με διττανθρακικό νάτριο, αλλά επιτυγχάνεται μείωση της αρτηριακής πίεσης και του κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου με τα φρούτα και τα λαχανικά, αλλά όχι με διττανθρακικό νάτριο. Αυτό υποστηρίζει τη σύστασή μας ότι τα φρούτα και τα λαχανικά πρέπει να αποτελούν "θεμελιώδη" θεραπεία για τους ασθενείς με υπέρταση, επειδή επιτυγχάνουμε και τους τρεις στόχους (υγεία των νεφρών, μείωση της αρτηριακής πίεσης και μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου) και μπορούμε να το κάνουμε με χαμηλότερες δόσεις φαρμάκων».

Η ερευνητική ομάδα δίνει έμφαση στο χαρακτηρισμό «θεμελιώδης» επειδή πολλοί γιατροί ξεκινούν τη θεραπεία της υπέρτασης με φάρμακα και στη συνέχεια προσθέτουν διατροφικά προγράμματα, εάν η αρτηριακή πίεση δεν ελέγχεται σωστά. Τα ευρήματα των μελετών όμως, υποστηρίζουν το αντίθετο: η θεραπεία πρέπει να ξεκινά με φρούτα και λαχανικά και στη συνέχεια να προστίθενται φάρμακα ανάλογα με τις ανάγκες των ασθενών.

Ο Δρ. Wesson καταλήγει: «Οι διατροφικές παρεμβάσεις για τη διαχείριση χρόνιων παθήσεων συχνά δεν συνιστώνται και λιγότερο συχνά εκτελούνται λόγω των πολλών προκλήσεων που υπάρχουν για να πείσουμε τους ασθενείς να τις εφαρμόσουν. Παρ' όλα αυτά, είναι αποτελεσματικές, και στην προκειμένη περίπτωση, προστατευτικές για τα νεφρά και το καρδιαγγειακό σύστημα. Πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για την ενσωμάτωσή τους στη διαχείριση των ασθενών και, γενικότερα, να καταστήσουμε την υγιεινή διατροφή πιο προσιτή σε πληθυσμούς με αυξημένο κίνδυνο για νεφρική και καρδιαγγειακή νόσο».

Οι ερευνητές συμβουλεύουν επίσης τους ασθενείς με υπέρταση να ζητούν από τον κλινικό τους γιατρό να μετρήσει την αναλογία αλβουμίνης/κρεατινίνης στα ούρα (UACR) για να διαπιστώσουν αν έχουν υποκείμενη νεφρική νόσο και αυξημένο κίνδυνο για επακόλουθη καρδιαγγειακή νόσο.

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση The American Journal of Medicine.