Γρίπη: Η «σκοτεινή πλευρά» του ιού και η ανάγκη επικαιροποιημένων εμβολίων
Η γρίπη αρρωσταίνει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο κάθε χρόνο και μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή ασθένεια και θάνατο.
Αν και ο εμβολιασμός κατά της γρίπης μειώνει τη σοβαρότητα της νόσου, χρειάζονται κάθε τόσο επικαιροποιημένα εμβόλια που θα παρέχουν προστασία έναντι των πολλών στελεχών και υποτύπων του ταχέως εξελισσόμενου ιού.
Τα εμβόλια που παρέχουν προστασία έναντι ενός ευρέος φάσματος ιών γρίπης, θα μπορούσαν να αποτρέψουν τις εστίες νέων και επανεμφανιζόμενων ιών γρίπης χωρίς την ανάγκη ετήσιας αναδιατύπωσης του εμβολίου ή εμβολιασμών.
Ερευνητές στα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ εντόπισαν αντισώματα που στοχεύουν μια δύσκολα ανιχνεύσιμη περιοχή του ιού της γρίπης, ρίχνοντας φως στη σχετικά ανεξερεύνητη «σκοτεινή πλευρά» της νευραμινιδάσης, ενός επιφανειακού ενζύμου του ιού της γρίπης. Τα αντισώματα στοχεύουν μια περιοχή της νευραμινιδάσης, η οποία είναι κοινή σε πολλούς ιούς της γρίπης, συμπεριλαμβανομένων των ιών του υπότυπου Η3Ν2.
Ένας τρόπος για τη βελτίωση των εμβολίων κατά της γρίπης και άλλων τρόπων εξουδετέρωσης του ιού, είναι ο εντοπισμός νέων στόχων των πρωτεϊνών της επιφάνειας του ιού σε περιοχές που τείνουν να παραμένουν σχετικά αμετάβλητες μεταξύ διαφορετικών στελεχών του ιού.
Η νευραμινιδάση της γρίπης είναι μια επιφανειακή πρωτεΐνη που περιέχει ένα σφαιρικό τμήμα κεφαλής και ένα στενό τμήμα στελέχους. Η κάτω πλευρά της κεφαλής της περιέχει μια περιοχή που την καθιστούν ευάλωτη στη δέσμευση αντισωμάτων και στην αναστολή του ιού, καθώς δεν επηρεάζεται από μεταλλάξεις που είναι κοινές σε στελέχη ανθεκτικά στα φάρμακα. Η περιοχή αυτή αποκαλείται «σκοτεινή πλευρά» λόγω της μερικώς κρυμμένης θέσης της και των σχετικά ανεξερεύνητων χαρακτηριστικών της.
Οι ερευνητές απομόνωσαν ανθρώπινα αντισώματα που στοχεύουν στη σκοτεινή πλευρά της νευραμινιδάσης από το αίμα δύο ατόμων που είχαν αναρρώσει από γρίπη τύπου Α υποτύπου Η3Ν2, έναν σημαντικό υποτύπο των ιών της εποχικής γρίπης.
Σε εργαστηριακές δοκιμές, τα αντισώματα ανέστειλαν τον πολλαπλασιασμό ιών από τον υπότυπο Η2Ν2, ο οποίος προκάλεσε την πανδημία γρίπης το 1957-58, και ιών Η3Ν2 από ανθρώπους, χοίρους και πτηνά. Τα αντισώματα προστάτευσαν επίσης ποντίκια από θανατηφόρα μόλυνση από ιό του υπότυπου Η3Ν2 όταν χορηγήθηκαν στα ζώα είτε μία ημέρα πριν είτε δύο ημέρες μετά τη μόλυνση, δείχνοντας ότι το αντίσωμα μπορεί να θεραπεύσει και να προλάβει τη γρίπη σε αυτό το μοντέλο.
Οι επιστήμονες ανέλυσαν τη δομή δύο εκ των αντισωμάτων ενώ ήταν συνδεδεμένα με τη νευραμινιδάση χρησιμοποιώντας προηγμένες τεχνικές μικροσκοπίας, γνωστές ως κρυογονική ηλεκτρονική μικροσκοπία. Πρόκειται για τεχνολογία που βοηθάει τους ερευνητές να έχουν εικόνες τεράστιας ανάλυσης, χάρη στις οποίες μπορούν να δουν όχι μόνο κύτταρα και τις δομές τους, αλλά ακόμα και άτομα.
Κάθε αντίσωμα στόχευε διαφορετικές, μη επικαλυπτόμενες περιοχές της σκοτεινής πλευράς, καταδεικνύοντας ότι η περιοχή αυτή έχει πολλές άλλες περιοχές που μπορεί να είναι χρήσιμες προς διερεύνηση για την ανάπτυξη τρόπων εξουδετέρωσης του ιού.
Τα ευρήματα δείχνουν ότι η σκοτεινή πλευρά της νευραμιδινάσης διαθέτει μοναδικούς, ανεκμετάλλευτους μέχρι σήμερα τόπους που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στην ανάπτυξη νέων στρατηγικών εμβολίων και θεραπευτικών μεθόδων.
Υποδηλώνουν ότι τα αντισώματα που στοχεύουν στη σκοτεινή πλευρά της θα μπορούσαν να είναι χρήσιμα σε συνδυασμό με αντιιικά ή άλλους τύπους αντισωμάτων για παρεμβάσεις κατά της γρίπης, καθώς είναι αποτελεσματικά κατά ιών γρίπης με μεταλλάξεις ανθεκτικές στα φάρμακα.
Οι ερευνητές σημειώνουν επίσης ότι οι στόχοι της σκοτεινής πλευράς της νευραμινιδάσης θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν στην επόμενη γενιά αντιγριπικών εμβολίων.
Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Immunity.