Πάθαιναν Αλτσχάιμερ οι αρχαίοι Έλληνες; Τι έδειξε έρευνα

Αλλά μια νέα ανάλυση κλασικών ελληνικών και ρωμαϊκών ιατρικών κειμένων υποδηλώνει ότι η σοβαρή απώλεια μνήμης -που εμφανίζεται σε επιδημικά επίπεδα σήμερα- ήταν εξαιρετικά σπάνια πριν από 2.000 έως 2.500 χρόνια, την εποχή του Αριστοτέλη και του Γαληνού.

Η σχετική έρευνα από το πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας (USC), που δημοσιεύτηκε στο Journal of Alzheimer's Disease, ενισχύει την ιδέα ότι η νόσος Αλτσχάιμερ και οι σχετικές άνοιες είναι ασθένειες του σύγχρονου περιβάλλοντος και του τρόπου ζωής, με την καθιστική ζωή και την έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση να ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό.

“Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν ελάχιστες –αλλά τις βρήκαμε– αναφορές για κάτι που θα έμοιαζε με αυτό που σήμερα ξέρουμε ως ήπια γνωστική εξασθένηση. Όταν αναλύσαμε και ρωμαϊκά κείμενα ανακαλύψαμε τουλάχιστον τέσσερις αναφορές που υποδηλώνουν σπάνιες περιπτώσεις προχωρημένης άνοιας, αλλά δεν μπορούμε να πούμε αν είναι Αλτσχάιμερ. Οπότε, φαίνεται πως υπήρξε μια εξέλιξη από τους αρχαίους Έλληνες στους Ρωμαίους”, είπε ο επικεφαλής συγγραφέας της έρευνας, Caleb Finch, καθηγητής πανεπιστημίου στην Σχολή Γεροντολογίας Leonard Davis του USC.

Οι αρχαίοι Έλληνες αναγνώριζαν ότι η γήρανση συνήθως έφερνε προβλήματα μνήμης που θα τα αναγνωρίζαμε σήμερα ως ήπια γνωστική εξασθένηση. Αλλά δεν υπάρχει καμία ένδειξη σε εκείνους του χρόνους για κάτι που να πλησιάζει σε σημαντική απώλεια μνήμης, ομιλίας και λογικής, όπως ξέρουμε πλέον ότι προκαλεί το Αλτσχάιμερ και άλλοι τύποι άνοιας.

Ο καθηγητής Finch και ο συν-συγγραφέας της μελέτης, Stanley Burstein, ιστορικός στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Λος Άντζελες, εξέτασαν ένα σημαντικό μέρος της αρχαίας ιατρικής γραφής του Ιπποκράτη και των μαθητών του. Το κείμενο καταγράφει παθήσεις των ηλικιωμένων, όπως κώφωση, ζάλη και πεπτικές διαταραχές, αλλά δεν κάνει καμία αναφορά στην απώλεια μνήμης.

Αιώνες αργότερα στην αρχαία Ρώμη, εμφανίζονται οι πρώτες σχετικές αναφορές. Ο Γαληνός παρατηρεί ότι στην ηλικία των 80, ορισμένοι ηλικιωμένοι αρχίζουν να δυσκολεύονται να μάθουν νέα πράγματα. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος σημειώνει ότι ο γερουσιαστής και διάσημος ρήτορας Valerius Messalla Corvinus ξέχασε το όνομά του. Ο Κικέρων παρατήρησε με σύνεση ότι “η ανοησία των ηλικιωμένων είναι χαρακτηριστικό των ανεύθυνων ηλικιωμένων, αλλά όχι όλων των ηλικιωμένων”.

Ο καθηγητής Finch εικάζει ότι καθώς οι ρωμαϊκές πόλεις γίνονταν πιο πυκνοκατοικημένες, αυξήθηκε η ρύπανση και -μαζί της- τα κρούσματα γνωστικής παρακμής. Επιπλέον, οι Ρωμαίοι αριστοκράτες χρησιμοποιούσαν μαγειρικά σκεύη και σωλήνες νερού από μόλυβδο, ενώ πρόσθεταν ακόμη και οξικό μόλυβδο στο κρασί τους για να το γλυκάνουν, δηλητηριάζοντας άθελά τους αυτήν την ισχυρή νευροτοξίνη.

Μερικοί αρχαίοι συγγραφείς αναγνώρισαν την τοξικότητα του υλικού που περιέχει μόλυβδο, αλλά μικρή πρόοδος σημειώθηκε στην αντιμετώπιση του προβλήματος μέχρι τον 20ο αιώνα. Μερικοί μελετητές κατηγορούν τη δηλητηρίαση από μόλυβδο για την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας!

Για την εν λόγω έρευνα, ο καθηγητής Finch δεν έμεινε μόνο στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία ή στους αρχαίους Έλληνες. Ελλείψει δημογραφικών δεδομένων για την αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη, στράφηκε σε ένα εκπληκτικό μοντέλο για την αρχαία γήρανση: τους σημερινούς Tsimane Amerindians, έναν αυτόχθονα λαό του Αμαζονίου της Βολιβίας.

Οι Tsimane (όπως οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι) έχουν έναν προβιομηχανικό τρόπο ζωής που είναι πολύ σωματικά δραστήριος και έχουν εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά άνοιας. Μια διεθνής ομάδα γνωστικών ερευνητών με επικεφαλής την Margaret Gatz, καθηγήτρια ψυχολογίας, γεροντολογίας και προληπτικής ιατρικής στο USC, διαπίστωσε ότι μεταξύ των ηλικιωμένων ατόμων Tsimane, μόνο περίπου το 1% πάσχει από άνοια. Αντίθετα, το 11% των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω που ζουν στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει άνοια, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία.

“Τα δεδομένα των Tsimane, τα οποία είναι αρκετά βαθιά, μας είναι πολύτιμα. Είναι ο καλύτερα τεκμηριωμένος μεγάλος πληθυσμός ηλικιωμένων με ελάχιστη άνοια. Όλα αυτά δείχνουν ότι το περιβάλλον είναι ένας τεράστιος καθοριστικός παράγοντας για τον κίνδυνο άνοιας", είπε ο καθηγητής Finch.

Πηγή: medicalxpress.com