Πώς προκαλείται το Πάρκινσον: 4 παράγοντες κινδύνου που πρέπει να ξέρετε

Η νόσος του Πάρκινσον προκαλείται όταν τα εγκεφαλικά κύτταρα που είναι υπεύθυνα για την παραγωγή ντοπαμίνης (του χημικού αγγελιαφόρου που συντονίζει τις μυϊκές κινήσεις και τις συναισθηματικές αντιδράσεις του σώματος) σταματούν να λειτουργούν ή πεθαίνουν. Συνήθως οδηγεί σε κινητικά συμπτώματα όπως τρόμος (τρέμουλο), δυσκαμψία και βραδύτητα της κίνησης (βραδυκινησία). Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε άλλα συμπτώματα όπως άγχος και κατάθλιψη.

Όμως, παρά την κατανόηση πολλών πραγμάτων γύρω από για τα συμπτώματα αυτής της ασθένειας, παραμένει ένα μεγάλο ερώτημα: Τι προκαλεί τη νόσο του Πάρκινσον;

Δυστυχώς, δεν υπάρχει μια απλή απάντηση σε αυτό. “Δεν έχουμε μία αιτία”, λέει η δρ. Lynda Nwabuobi, επίκουρη καθηγήτρια κλινικής νευρολογίας στο Weill Cornell Parkinson's Disease and Movement Disorders Institute. “Αλλά με βάση αυτά που γνωρίζουμε η νόσος του Πάρκινσον συμβαίνει λόγω μιας αλληλεπίδρασης μεταξύ του γερασμένου εγκεφάλου, της γενετικής και του περιβάλλοντος”.

Πάρκινσον: Τι ρόλο παίζει η ηλικία

Η ηλικία δεν προκαλεί άμεσα τη νόσο του Πάρκινσον, αλλά το να είσαι ηλικιωμένος είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου για τη νευρολογική διαταραχή, λέει η δρ. Nwabuobi. Γιατί; Μια εξήγηση είναι ότι τα εγκεφαλικά κύτταρα είναι πιο επιρρεπή σε τραυματισμούς με την πάροδο του χρόνου, όπως συμβαίνει και στο υπόλοιπο ανθρώπινο σώμα. Ένα άλλο είναι ότι η γονιδιακή έκφραση (τρόπος με τον οποίο λειτουργούν τα γονίδια ενός ατόμου) μπορεί να μεταμορφωθεί με την πάροδο του χρόνου, προκαλώντας αλλαγές στην κυτταρική δραστηριότητα που τελικά οδηγούν σε νόσο του Πάρκινσον.

Συνήθως, τα άτομα με Πάρκινσον διαγιγνώσκονται στα 60 τους και η πιθανότητα αυξάνεται με την ηλικία. Αλλά υπάρχει πάντα η πιθανότητα κάποιος να αναπτύξει πρώιμη νόσο Πάρκινσον (πριν από την ηλικία των 50 ετών). Σε αυτές τις περιπτώσεις, που αντιπροσωπεύουν περίπου το 4% των διαγνώσεων, η ασθένεια είναι πιο πιθανό να συνδέεται με τη γενετική.

Πάρκινσον: Τι ρόλο παίζει η γενετική

Η γενετική προκαλεί Πάρκινσον σε περίπου 10-15% των περιπτώσεων. Ωστόσο, η σχετική έρευνα είναι ακόμα σε αρχικό στάδιο, επομένως οι ειδικοί δεν έχουν ακόμη πλήρη εικόνα του ρόλου που παίζουν τα γονίδια. “Έχουν βρεθεί πολλές γονιδιακές μεταλλάξεις, αλλά γνωρίζουμε ότι απλώς αγγίζουμε την επιφάνεια του ζητήματος”, λέει η δρ. Nwabuobi.

Η πρώτη σύνδεση μεταξύ της γενετικής και της νόσου του Πάρκινσον έγινε το 1997, όταν ανακαλύφθηκε πως μεταλλάξεις στο γονίδιο SNCA (PARK 1), που παράγει την πρωτεΐνη άλφα-συνουκλεΐνη, συνδέονταν με τη νόσο. Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε ότι στα εγκεφαλικά κύτταρα των ατόμων με νόσο του Πάρκινσον, η άλφα-συνουκλεΐνη συγκεντρώνεται σε συστάδες (σώματα Lewy). Αυτές οι συστάδες συνδέονται επίσης με την ομώνυμη άνοια σώματος Lewy, την ασθένεια με την οποία διαγνώστηκε ο Robin Williams μετά τον θάνατό του το 2014.

Έπειτα, υπάρχει η μετάλλαξη GBA1, η οποία πρόσφατα εμφανίστηκε ως η πιο κοινή γενετική ανωμαλία που συνδέεται με το Πάρκινσον. Κανονικά, το γονίδιο GBA1 παράγει GCase, μια πρωτεΐνη που ουσιαστικά καθαρίζει τα ανεπιθύμητα κύτταρα. Αλλά όταν το GBA1 είναι εκτός λειτουργίας, επιτρέπει τη συσσώρευση άλφα-συνουκλεΐνης, η οποία μπορεί ενδεχομένως να αποτελεί ένδειξη για την αιτία της νόσου του Πάρκινσον.

Μια άλλη μετάλλαξη που σχετίζεται με τη νόσο του Πάρκινσον μπορεί να συμβεί στο γονίδιο LRRK2. Μάλιστα, υπάρχουν τουλάχιστον 20 γνωστές μεταλλάξεις LRRK2 και μπορούν να βρεθούν σε έως και το 2% όλων των ατόμων με νόσο του Πάρκινσον.

Αυτό σημαίνει ότι κάποιος του οποίου ο γονέας έχει Πάρκινσον θα αναπτύξει σίγουρα τη νόσο; Όχι. Ακόμα και όταν κάποιος έχει μια γονιδιακή μετάλλαξη που σχετίζεται με τη νόσο του Πάρκινσον, η πιθανότητα να αναπτύξει τη νόσο είναι χαμηλή.

Αλλά η παρουσία μιας γονιδιακής μετάλλαξης θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στην αιτία της νόσου του Πάρκινσον. Υπάρχει μεγάλη τάση για περισσότερες έρευνες στη γενετική προκειμένου να κατανοηθεί καλύτερα η ασθένεια και να βελτιωθεί η θεραπεία.

“Αυτά που δεν γνωρίζουμε είναι πολύ περισσότερα από αυτά που γνωρίζουμε. Ενθαρρύνω όλους να κάνουν γενετικές εξετάσεις, ειδικά ασθενείς που έχουν οικογενειακό ιστορικό. Σε όσο περισσότερους ανθρώπους κάνουμε τεστ, τόσα περισσότερα ανακαλύπτουμε για τη νόσο", λέει η δρ. Nwabuobi.

Πάρκινσον: Τι ρόλο παίζει το περιβάλλον και ο τρόπος ζωής

Το περιβάλλον στο οποίο ζείτε τη ζωή σας μπορεί επίσης να προκαλέσει Πάρκινσον ή να αυξήσει τον κίνδυνο για αυτό.

Τι δουλειά κάνετε; Πού κατοικείτε; Έχετε εκτεθεί σε τοξίνες; Αν και οι ειδικοί δεν έχουν εντοπίσει την ακριβή σχέση μεταξύ τέτοιων περιβαλλοντικών παραγόντων και της αιτίας της νόσου του Πάρκινσον, τα στοιχεία δείχνουν ότι μπορεί να παίζουν ρόλο στην ανάπτυξή της.

Υπάρχουν ορισμένες τοξίνες που έχει αποδειχθεί ότι αυξάνουν τον κίνδυνο για τη νόσο του Πάρκινσον. Ορισμένα μέταλλα, ζιζανιοκτόνα ή μυκητοκτόνα θα μπορούσαν επίσης να αυξήσουν τον κίνδυνο.

Οι ερευνητές διερευνούν επίσης εάν τραυματικοί εγκεφαλικοί τραυματισμοί ή διάσειση μπορούν να προκαλέσουν τη νόσο. Έρευνες δείχνουν ότι η ύπαρξη μίας και μόνο διάσεισης μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο της νόσου του Πάρκινσον κατά 57%!

Φάρμακα και συμπτώματα Πάρκινσον

Η λήψη ορισμένων φαρμάκων (ειδικά εκείνων που εμποδίζουν τη δράση της ντοπαμίνης) θα μπορούσε να προκαλέσει συμπτώματα της νόσου του Πάρκινσον. Είναι μια πάθηση που ονομάζεται παρκινσονισμός που προκαλείται από φάρμακα. Μπορεί να μην είναι η καθαυτή νόσος του Πάρκινσον, αλλά μπορεί να μοιάζει πολύ με αυτήν.

Εδώ είναι μερικά από τα φάρμακα που μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα της νόσου του Πάρκινσον:

• Αντιψυχωσικά (όπως φλουφαιναζίνη, πιμοζίδη, αλοπεριδόλη και περφαιναζίνη)
• Φάρμακα κατά της ναυτίας (συμπεριλαμβανομένης της χλωροπρομαζίνης, της δροπεριδόλης και της προμεθαζίνης)
• Φάρμακα που θεραπεύουν διαταραχές υπερκινητικότητας (όπως τετραβεναζίνη, δευτετραβεναζίνη και βαλβεναζίνη)

Λάβετε υπόψη ότι παρόλο που αυτά τα φάρμακα (και άλλα) θα μπορούσαν να προκαλέσουν συμπτώματα παρόμοια με τη νόσο του Πάρκινσον, δεν προκαλούν την ίδια τη νόσο. Και τις περισσότερες φορές, τα συμπτώματα εξαφανίζονται εντός ωρών ή ημερών από τη στιγμή που σταματήσετε να τα παίρνετε.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα συμπτώματα του Πάρκινσον δεν υποχωρούν αφότου ένα άτομο σταματήσει να παίρνει το φάρμακο που οδήγησε σε αυτά και τελικά διαγιγνώσκεται με νόσο του Πάρκινσον.

Οι ερευνητές δεν πιστεύουν ότι αυτό το φάρμακο είναι η αιτία της νόσου του Πάρκινσον σε αυτές τις περιπτώσεις, αλλά ότι τα επίπεδα ντοπαμίνης αυτών των ατόμων είχαν ήδη εξαντληθεί και οι παρενέργειες των φαρμάκων αποκάλυψαν την υποκείμενη νόσο του Πάρκινσον.

Η έρευνα για το τι προκαλεί τη νόσο του Πάρκινσον συνεχίζει να αυξάνεται. Εάν εμφανίσετε συμπτώματα της νόσου, όπως τρόμο χεριών, επιβράδυνση της κίνησης, προβλήματα ισορροπίας ή αλλαγές στην ομιλία ή τη γραφή σας, επικοινωνήστε με έναν γιατρό για σχετικές εξετάσεις.

Πηγή: health.com