Η άνοια συνδέεται με το πότε θα πάρετε οιστρογόνα στην εμμηνόπαυση

Για δεκαετίες, οι ερευνητές προσπαθούσαν να καταλάβουν εάν η απώλεια οιστρογόνων κατά την εμμηνόπαυση θα μπορούσε να είναι ένας σημαντικός λόγος γι' αυτή την συσχέτιση και εάν η ορμονική θεραπεία θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο άνοιας των γυναικών.

Σε μια μετα-ανάλυση που δημοσιεύθηκε πρόσφατα, μια ομάδα ερευνητών προσπάθησε να κατανοήσει τα υπάρχοντα δεδομένα σχετικά με τη σχέση ανάμεσα σε ορμονοθεραπεία στην εμμηνόπαυση και της άνοιας για να δει αν υποδεικνύουν μια συνολική τάση. Η ανάλυση αφορούσε έξι επιμέρους τυχαιοποιημένες δοκιμές και 45 αναφορές παρατήρησης, που αντιπροσώπευαν τις εμπειρίες συνολικά περισσότερων από 6 εκατομμυρίων γυναικών.

Άνοια: Πότε η ορμονοθεραπεία προστατεύει από το Αλτσχάιμερ

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η ορμονοθεραπεία με οιστρογόνα μπορεί να βοηθήσει στην προστασία από την ανάπτυξη της νόσου του Αλτσχάιμερ σε γυναίκες που την λαμβάνουν στην όσο το δυνατόν πιο κοντά στην έναρξη της εμμηνόπαυσης.

Ωστόσο, το προστατευτικό όφελος ήταν αξιοσημείωτο για τις γυναίκες που έλαβαν θεραπεία μόνο με οιστρογόνα, η οποία συνήθως προορίζεται για εκείνες που αφαιρούν τις ωοθήκες ή την μήτρα τους. Σε γυναίκες που έχουν μήτρα συχνά συνιστάται μια συνδυαστική ορμονοθεραπεία (οιστρογόνα και προγεσταγόνο) για προστασία από τον καρκίνο της μήτρας. Αλλά αυτή η θεραπεία δεν φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο άνοιας.

“Τα ευρήματά μας ενισχύουν περαιτέρω αυτήν τη θέση, υποδηλώνοντας ότι για τις γυναίκες που είναι επιλέξιμες, η λήψη ορμονικής θεραπείας μετά από χειρουργική επέμβαση θα μπορούσε όχι μόνο να ανακουφίσει τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης αλλά και να προστατεύσει τη γνωστική τους υγεία τα επόμενα χρόνια”, δήλωσε η δρ. Lisa Mosconi, μία από τις συγγραφείς της έρευνας και αναπληρώτρια διευθύντρια Προγράμματος Πρόληψης του Αλτσχάιμερ και διευθύντρια του Women's Brain Initiative στην ιατρική σχολή Weill Cornell.

“Είναι σημαντικό, ωστόσο, για κάθε γυναίκα να συζητάει διεξοδικά με τον γιατρό της για να κατανοήσει τα οφέλη και τους κινδύνους που είναι μοναδικά για την δική της προσωπική περίπτωση”, πρόσθεσε η ίδια.

Και πρόσθεσε ότι τα τρέχοντα στοιχεία δεν είναι ακόμη αρκετά για να υποδείξουν ότι οι κλινικοί γιατροί θα πρέπει να συνταγογραφούν ορμόνες για την πρόληψη της νόσου του Αλτσχάιμερ.

Αντικρουόμενα επιστημονικά δεδομένα

Έρευνες ετών έχουν δείξει αντικρουόμενα δεδομένα σχετικά με το εάν η ορμονική θεραπεία μπορεί να ωφελήσει ή να βλάψει τη γνωστική λειτουργία μακροπρόθεσμα. Η δρ. Mosconi είπε ότι η ομάδα της προσπάθησε να ξεκαθαρίσει τη σύγχυση και να εντοπίσει τις τάσεις στα αποτελέσματα της μελέτης.

Το σημείο εκκίνησης για οποιαδήποτε ολοκληρωμένη ανασκόπηση είναι η Μελέτη Μνήμης της Πρωτοβουλίας για την Υγεία των Γυναικών του 1992: η μοναδική τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή που έχει διερευνήσει τη σχέση μεταξύ ορμονοθεραπείας και άνοιας. Διαπιστώθηκε ότι η θεραπεία με οιστρογόνα συν προγεσταγόνο διπλασίασε τον κίνδυνο μιας γυναίκας για άνοια και ότι τα οιστρογόνα και μόνο αύξησαν αυτόν τον κίνδυνο κατά 50%.

Όταν οι ερευνητές έκαναν μια εκ νέου ανάλυση σε αυτά τα δεδομένα το 2017, διαπίστωσαν ότι οι γυναίκες που λάμβαναν θεραπεία μόνο με οιστρογόνα είχαν 26% χαμηλότερο κίνδυνο να πεθάνουν από τη νόσο του Αλτσχάιμερ.

Αυτός ο αριθμός μπορεί να ακούγεται πολλά υποσχόμενος, είπε η δρ. Pauline Maki, καθηγήτρια εγκεφάλου και γνωστικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις και ειδικός στη γνωστική και συμπεριφορική υγεία των γυναικών.

Αλλά όταν δημοσιεύτηκε, η δρ. Maki έκανε έναν υπολογισμό που διαπίστωσε ότι για κάθε 2.004 γυναίκες που θα λάβουν οιστρογόνα θα καταγραφεί μόνο ένα περιστατικό όπου αυτή η θεραπεία θα σώσει από τον θάνατο λόγω άνοιας. Δεδομένου του μικρού, αλλά μη μηδενικού κινδύνου επιπλοκών με την ορμονοθεραπεία, είπε ότι τα δεδομένα μπορεί να μην είναι αρκετά ισχυρά για να προταθεί η θεραπεία αυτή για όλες τις γυναίκες.

“Ποιοι είναι οι κίνδυνοι που συσσωρεύονται ανάμεσα σε αυτές τις 2.004 γυναίκες; Καρκίνος του μαστού, εγκεφαλικό... δεν είναι καθαρά ουδέτερη απόφαση να παίρνετε αυτά τα προϊόντα για να αποτρέψετε την άνοια”, δήλωσε χαρακτηριστικά.

Μελέτες περιπτώσεων ελέγχου από τη Φινλανδία, την Ταϊβάν και το Ηνωμένο Βασίλειο έδειξαν ότι οι μακροχρόνιες ή υψηλές δόσεις συστηματικής ορμονοθεραπείας (ειδικά οιστρογόνα συν προγεσταγόνο) μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο για τη νόσο του Αλτσχάιμερ συνολικά.

Η δρ. Maki είπε ότι οι ερευνητές της τελευταίας μετα-ανάλυσης υπερθεμάτισαν κάποια στοιχεία σε αυτές τις μελέτες, αλλά δεν σημείωσαν επαρκώς τα συνολικά ευρήματα κινδύνου. Αν είχαν, τα συμπεράσματα στην μετα-ανάλυση μπορεί να είχαν μετριαστεί:

“Οι μετα-αναλύσεις παράγουν αποτελέσματα ανάλογα με το ποιες μελέτες επιλέγονται να συμπεριληφθούν και νομίζω ότι ελήφθησαν κάποιες αποφάσεις γι' αυτήν την μετα-ανάλυση που εγώ δεν θα είχα πάρει. Είμαι πολύ, πολύ προσεκτική. Δεν νομίζω ότι τα δεδομένα δείχνουν ξεκάθαρα σημάδια”.

Οι μελέτες παρατήρησης μπορούν επίσης να παρουσιάσουν προβλήματα, πρόσθεσε. Είναι πιθανό τα άτομα που έχουν πρόσβαση στην ορμονοθεραπεία να είναι επίσης τα άτομα που έχουν το χρόνο και τους πόρους για να τηρούν καλύτερα την υγιεινή του ύπνου, τη διατροφή και άλλους παράγοντες που είναι γνωστό ότι μειώνουν τον κίνδυνο άνοιας.

Αντίθετα, τα άτομα που διαβάζουν για τα πιθανά οφέλη της ορμονικής θεραπείας για την άνοια μπορεί να είναι πιο πιθανό να αναζητήσουν ορμόνες εάν αντιμετωπίζουν ήδη προβλήματα μνήμης. Είτε έτσι είτε αλλιώς, αυτές οι μελέτες παρατήρησης μπορούν να οδηγήσουν σε λανθασμένα αποτελέσματα.

Γιατί είναι δύσκολη η μελέτη για τη σχέση ανάμεσα σε ορμονοθεραπεία και άνοια

Οι ερευνητές της πρόσφατης μετα-ανάλυσης έγραψαν ότι μέρος του λόγου που η μελέτη WHIM μπορεί να βρήκε ότι η ορμονοθεραπεία αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας είναι ότι συμπεριέλαβε γυναίκες που ήταν στα μέσα στα 60 τους και ήταν πιθανό να είχαν ξεπεράσει το χρονικό σημείο που θα επωφελούνταν από την ορμονοθεραπεία.

Για να μελετήσουν το πώς η ορμονοθεραπεία που λαμβάνεται κατά την περιεμμηνόπαυση και την πρώιμη μετεμμηνόπαυση σχετίζεται με την ανάπτυξη της νόσου του Αλτσχάιμερ, οι ερευνητές θα πρέπει να παρακολουθούν τις συμμετέχουσες επί δεκαετίες, από τα 40 έως τα 70 τους. Η παρακολούθηση των ασθενών για αυτή την περίοδο, η διασφάλιση της συνεπούς συλλογής δεδομένων και το κόστος για μια τέτοια μακροπρόθεσμη μελέτη είναι μια υλικοτεχνική πρόκληση. Εκτός αυτού, είπε η δρ. Mosconi, το να αρνηθεί κανείς σε μια ομάδα μια δυνητικά ευεργετική θεραπεία για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα θέτει ηθικές προκλήσεις.

Η δρ. Mosconi είπε ότι η ομάδα της εγγράφει συμμετέχουσες σε μια κλινική δοκιμή για να μελετήσει το πώς η ορμονική θεραπεία στην μέση ηλικία επηρεάζει το εάν μια γυναίκα αναπτύσσει βιολογικούς δείκτες της νόσου του Αλτσχάιμερ.

“Με προηγμένες τεχνικές απεικόνισης του εγκεφάλου, μπορούμε να ανιχνεύσουμε αλλαγές που σχετίζονται με το Αλτσχάιμερ στον εγκέφαλο πολύ πριν εμφανιστούν κλινικά συμπτώματα. Εάν η ορμονοθεραπεία της εμμηνόπαυσης μπορεί να αποτρέψει ή ακόμα και να σταματήσει την εξέλιξη αυτών των βλαβών που σχετίζονται με το Αλτσχάιμερ, θα προσφέρει απαραίτητες αποδείξεις για την προληπτική της δυνατότητα”, είπε χαρακτηριστικά.