Παραϋπνίες: Τι είναι και πώς αντιμετωπίζονται

Κάποιοι ωστόσο μπορεί να εκδηλώσουν πιο ασυνήθιστες συμπεριφορές κατά τον ύπνο, όπως για παράδειγμα να φάνε ή να οδηγήσουν. Οι συμπεριφορές αυτές λέγονται παραϋπνίες και αποδίδονται στο γεγονός ότι κάποια τμήματα του εγκεφάλου μας «κοιμούνται» ενώ άλλα είναι ενεργά.

Οι παραϋπνίες δεν αποτελούν αιτία ανησυχίας όταν εμφανίζονται στα παιδιά, στους ενήλικες όμως χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης.

Έχει διαπιστωθεί ότι κάποια υπνωτικά φάρμακα (εσζοπικλόνη, ζαλεπλόνη, ζολπιδέμη) μπορεί να προκαλέσουν επικίνδυνες συμπεριφορές κατά τον ύπνο οι οποίες οδηγούν σε πτώσεις, ατυχήματα και υπερβολικές δόσεις φαρμάκων.

Γνωρίζουμε επίσης ότι όλα τα υπνωτικά φάρμακα μειώνουν το επίπεδο εγρήγορσης την επόμενη ημέρα.

Αρκετά από αυτά τα φάρμακα φέρουν πλέον μία προειδοποίηση πάνω στη συσκευασία τους έτσι ώστε ο ασθενής να είναι ενήμερος για τους κινδύνους.

Τυπικά, οι παραϋπνίες διαχωρίζονται ανάλογα με τη φάση του ύπνου στην οποία εμφανίζονται.

Διαταραχή Συμπεριφοράς του Ύπνου REM

Κατά τη διάρκεια του ύπνου REM το σώμα βρίσκεται φυσιολογικά σε μία κατάσταση «παράλυσης». Στους ασθενείς με διαταραχή συμπεριφοράς του ύπνου REM, ωστόσο, η λειτουργία αυτή καταργείται με αποτέλεσμα ο ασθενής να κάνει τις κινήσεις που βλέπει στα όνειρά του.

Παραϋπνίες του Non-REM Ύπνου

Οι παραϋπνίες που εμφανίζονται στα άλλα στάδια του ύπνου είναι γνωστές ως διαταραχές έγερσης. Ο ενύπνιος τρόμος, η υπνοβασία και η συγχυτική έγερση ανήκουν στις παραπάνω διαταραχές. Όταν συμβαίνει κάποια από τις παραπάνω διαταραχές ο ασθενής έχει μειωμένη συνείδηση, μπορεί ωστόσο να φαίνεται ξύπνιος, καθώς τα μάτια συχνά είναι ανοιχτά. Η παθολογική σεξουαλική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια του ύπνου, η οποία γίνεται χωρίς πρόθεση ή σκέψη, αποτελεί ένα ακόμα παράδειγμα των διαταραχών έγερσης. Τυπικά, ο ασθενής δεν έχει ενθύμηση του γεγονότος που συνέβη κατά τη διάρκεια του ύπνου. Οι παραϋπνίες του Non-REM ύπνου συμβαίνουν συνήθως στην αρχή του ύπνου και συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια του ύπνου βραδέων κυμάτων. Προκλητικοί παράγοντες για την εμφάνισή τους περιλαμβάνουν τη στέρηση του ύπνου (η οποία αυξάνει τη διάρκεια του ύπνου βραδέων κυμάτων), το στρες και τις διαταραχές του ύπνου, όπως η υπνική άπνοια.

Κατανάλωση τροφής

Στη διαταραχή αυτή, οι ασθενείς τρώνε κατά τη διάρκεια του ύπνου, χωρίς ωστόσο να έχουν ενθύμηση για τα τρόφιμα που έχουν καταναλώσει. Κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου, ο ασθενής μπορεί να καταναλώσει περίεργα τρόφιμα, όπως για παράδειγμα φαγητά που δεν έχουν μαγειρευτεί ή τρόφιμα για κατοικίδια ζώα, καθώς και μη βρώσιμα αντικείμενα όπως τσιγάρα, προϊόντα καθαρισμού ή βιβλία. Η διαταραχή αυτή έχει συνδεθεί με ορισμένα υπνωτικά φάρμακα, καθώς και με άλλες διαταραχές του ύπνου, όπως για παράδειγμα το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο

Η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο στον κίνδυνο εμφάνισης υπνοβασίας. Αν οι γονείς σας υπνοβατούν, έχετε αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσετε επίσης αυτή τη συμπεριφορά.

Η διαταραχή συμπεριφοράς του ύπνου REM είναι αρκετά συχνή σε ασθενείς με ορισμένα νευροεκφυλιστικά νοσήματα, όπως η νόσος του Parkinson.

Αρκετά υπνωτικά φάρμακα, καθώς και ορισμένα αντικαταθλιπτικά, αγχολυτικά και αντιψυχωσικά έχουν συνδεθεί στο παρελθόν με παραϋπνίες.

Τι μπορείτε να κάνετε

Αν παίρνετε κάποιο από τα φάρμακα που συνδέονται με τις παραϋπνίες και παρουσιάσατε παθολογική συμπεριφορά κατά τον ύπνο, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας και ρωτήστε τον αν πρέπει να προσαρμόσει τη δόση του φαρμάκου. Ο γιατρός χορηγεί συνήθως την ελάχιστη δόση που έχει αποτέλεσμα, επομένως είναι σημαντικό να ακολουθείτε πιστά τις οδηγίες του.

Μελέτες έχουν δείξει ότι η ζολπιδέμη και η εσζοπικλόνη μπορεί να περιορίσουν την εγρήγορση το επόμενο πρωί, ενώ παρεμβαίνουν επίσης στο συντονισμό και τη μνήμη, επομένως δεν πρέπει να λαμβάνονται πριν την οδήγηση.

Αν ανησυχείτε για τις ανεπιθύμητες ενέργειες των υπνωτικών, συζητήστε με τον γιατρό σας το ενδεχόμενο μη φαρμακευτικών λύσεων για την αϋπνία.

Πηγή: Harvard Health