Η διακοπή του καπνίσματος και οι παράγοντες που χρειάζεται να συνεκτιμώνται ανά περίπτωση
Η ολοκληρωτική διακοπή του καπνίσματος είναι η δραστικότερη απάντηση για κάθε άνθρωπο που αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας, οφείλουμε όμως να συνεκτιμούμε ένα πλήθος παραγόντων σχετικά με την αποτελεσματικότητά της.
Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξαν οι ομιλητές της 5ης Επιστημονικής Συνόδου Κορυφής για τη Μείωση των Βλαβών από τον Καπνό, που πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο στην Αθήνα, με τη συμμετοχή —φυσική και εικονική— περισσότερων από 240 ανθρώπων από 41 χώρες.
Ειδικότερα, στο session «Προκλήσεις και Βέλτιστες Πρακτικές στη Διακοπή του Καπνίσματος: Παγκόσμιες εμπειρίες», που πραγματοποιήθηκε κατά την πρώτη ημέρα του συνεδρίου, διακεκριμένοι επιστήμονες, ιατροί που εργάζονται σε μεγάλα νοσοκομεία του κόσμου, μίλησαν για την εμπειρία τους αναφορικά με ασθενείς που απαιτείται να διακόψουν το κάπνισμα για λόγους υγείας.
Δύσκολα επιτυγχάνεται απευθείας μακροπρόθεσμη διακοπή καπνίσματος
Η κυρία Καλλιρρόη Κουρέα, καρδιολόγος, διδάκτωρ EΚΠA, Επιμελήτρια της Β' Πανεπιστημιακής Κλινικής στο Αττικό Νοσοκομείο, καθημερινά έρχεται σε επαφή με ασθενείς που απαιτείται να διακόψουν το κάπνισμα, για λόγους υγείας – συνήθως, διότι έχουν μόλις υποστεί μία καρδιακή ανακοπή. Όπως τόνισε, πράγματι, αμέσως μετά το γεγονός (δηλαδή την ανακοπή), οι ασθενείς εμφανίζονται παραπάνω από πρόθυμοι να διακόψουν το κάπνισμα άμεσα. Το θέμα όμως είναι ότι στο follow up που κάνει με τους ασθενείς η ομάδα της κ. Κουρέα, τα πράγματα δεν είναι τόσο ενθαρρυντικά: Το 85% αυτών έχει επιστρέψει στο κάπνισμα!
«Εμείς συμβουλεύουμε τους ασθενείς μας σχετικά με το πώς να διακόψουν το κάπνισμα, διότι αυτό είναι απαραίτητο να γίνεται», τόνισε η κυρία Κουρέα, επισημαίνοντας όμως πως χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή καθώς δεν είναι πάντα απλός ο τρόπος ανάπτυξης και διατήρησης μιας ολοκληρωμένης κλινικής διακοπής του καπνίσματος.
Στο πόσο σημαντική είναι η συμπεριφοριστική προσέγγιση των ασθενών, προκειμένου να επιτύχουν διακοπή του καπνίσματος, στάθηκε ο δρ Μιχάλης Τούμπης, πνευμονολόγος και πρόεδρος του Ινστιτούτου Αναπνευστικών Ασθενειών της Κύπρου. Πρέπει να δίνουμε σημασία στον εθισμό, τόνισε, προσθέτοντας πως η μη φαρμακευτική προσέγγιση δεν είναι συνήθης στην κοινωνία μας. Εμείς εκπαιδεύουμε τους ασθενείς στο πώς μπορούν να διακόψουν το κάπνισμα, δίνοντας μεγάλη έμφαση στο «ολίσθημα» - δηλαδή στην παρόρμηση για «ένα τσιγάρο», μετά τη διακοπή. Συζητώντας το πώς και το γιατί προέκυψε το ολίσθημα, πιθανώς να το αποφύγουμε στο μέλλον και να έχουμε τελικά, σημαντικά λιγότερα ολισθήματα. «Η συμπεριφορά είναι το κλειδί», επισήμανε ο κ. Τούμπης.
Καπνικά Προϊόντα Μειωμένου Κινδύνου για ομαλότερη μετάβαση
Η περίπτωση των καπνιστών που είναι παράλληλα και ψυχικά ασθενείς, αναλύθηκε από την δρ Uta Uali, ψυχίατρο στο Νοσοκομείο Razi και λέκτορα στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου El Manar στην Τύνιδα της Τυνησίας. Το γεγονός ότι μέχρι πρόσφατα, στην Τυνησία το κάπνισμα ήταν ελεύθερο σχεδόν παντού, δυσχεραίνει σημαντικά την προσπάθεια διακοπής από τους ασθενείς. Αυτό που κάνουμε εμείς, τόνισε η δρ Uali είναι να εντοπίζουμε με τους ασθενείς μας ποιος είναι ο λόγος για τον οποίο επιθυμούν να ξανακαπνίσουν, ενώ διδάσκουμε τεχνικές, προκειμένου να κατορθώσουν να διακόψουν το κάπνισμα. Παράλληλα, η ίδια επισήμανε τη σημασία της φαρμακευτικής αγωγής στην προσπάθεια διακοπής του καπνίσματος, που όμως δεν είναι διαθέσιμη στην Τυνησία: «Είναι σχεδόν βέβαιο για τους περισσότερους ασθενείς μας πως θα ξανακαπνίσουν, κάποια στιγμή», δήλωσε, τονίζοντας πως θα συμβούλευε τους ασθενείς της προς τα Καπνικά Προϊόντα Μειωμένου Κινδύνου, που μπορεί να γίνουν ευκολότερα αποδεκτά.
Ως προς το σκέλος αυτό της τοποθέτησής της, η δρ Κουρέα συμπλήρωσε πως «η πρώτη ερώτηση των ασθενών μας είναι ‘τι μπορώ να καπνίσω, αφού πρέπει να σταματήσω το κάπνισμα’». Η προτροπή μας, συνέχισε η ίδια, είναι να διακόψουν εντελώς ό,τι περιέχει νικοτίνη, όμως κατανοούμε ότι αυτό δεν είναι πάντα εφικτό – ή μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα – επομένως, μιλάμε για τα Καπνικά Προϊόντα Μειωμένου Κινδύνου.
«Επαφιόμαστε στην αυτοπεποίθηση, την αυτοεκτίμηση και την ικανότητα των ίδιων των ασθενών να κόψουν το κάπνισμα», συμπλήρωσε η δρ Κουρέα, επισημαίνοντας πως είναι ανάγκη «να τους δίνουμε τη δυνατότητα επιλογής, ενημερώνοντάς τους παράλληλα και για το ρίσκο της κάθε επιλογής. Πάντα βασικός μας στόχος είναι το zero smoke, πρέπει όμως να δούμε πώς θα το επιτύχουμε».
Η σημασία της καθημερινότητας στη διακοπή του καπνίσματος
Όλοι οι ομιλητές στάθηκαν στη σπουδαιότητα που έχει ο λόγος για τον οποίο κάποιος που θέλει να διακόψει το κάπνισμα και βρίσκεται υπό αυτή τη συνθήκη, υποπίπτει σε «ολίσθημα». Είναι σαφές ότι η ίδια η καθημερινότητα και οι αναπάντεχες στιγμές της προκαλούν στρες κι αυτό με τη σειρά του πυροδοτεί την επιθυμία για κάπνισμα. Εκείνη τη στιγμή, που προκύπτει η «λαχτάρα» για τσιγάρο, επισημαίνουν οι ειδικοί, είναι πολύ κρίσιμης σημασίας για τον ασθενή να του δώσουμε εναλλακτική – δηλαδή την επιλογή ενός προϊόντος Μειωμένου Κινδύνου.