Γιατί τα ωάρια μπορούν να ζήσουν για μισό αιώνα και να γονιμοποιηθούν; - μελέτη
Τα ωάρια σχηματίζονται πριν από τη γέννηση και παραμένουν βιώσιμα για αρκετές δεκαετίες πριν από τη γονιμοποίηση. Αν και η κακή ποιότητά τους ευθύνεται για τα περισσότερα προβλήματα της γυναικείας γονιμότητας, λίγα είναι γνωστά για το πώς τα ωάρια διατηρούν την κυτταρική φυσική κατάστασή τους ή γιατί η ποιότητά τους τελικά μειώνεται με την ηλικία.
Κατά μέσο όρο, κάθε γυναίκα γεννιέται με ένα εκατομμύριο ανώριμα ωάρια, τα οποία θα εκφυλιστούν καθώς γερνάει ενώ δεν θα παραχθούν άλλα στη ζωή της. Την περίοδο της εφηβείας περίπου 300.000 θα παραμείνουν στις ωοθήκες της και μόλις 400 θα απελευθερωθούν κατά τη διάρκεια του αναπαραγωγικού σταδίου, συνήθως ένα για κάθε εμμηνορροϊκό κύκλο. Η συντριπτική πλειοψηφία των άλλων ωαρίων δεν ζουν τόσο πολύ με αποτέλεσμα να γερνούν και να πεθαίνουν, στη συνέχεια. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια, για παράδειγμα, εξαλείφονται μετά από τέσσερις μήνες. Οι νευρώνες διαρκούν για δεκαετίες, αλλά αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα, όπως μεταλλάξεις και συσσώρευση τοξικών πρωτεϊνών. Ωστόσο, ορισμένα από τα πρόδρομα κύτταρα των ωαρίων - γνωστά ως ωάρια - θα ζήσουν για περίπου μισό αιώνα, διατηρώντας το DNA της γυναίκας και την ικανότητά της να φέρνει στον κόσμο παιδιά. Αυτή η εκπληκτική θωράκιση των μελλοντικών ωαρίων ήταν ένα αίνιγμα για την επιστήμη αλλά την Τετάρτη 27/7, μια ομάδα από το Κέντρο Γονιδιωματικής Ρύθμισης στη Βαρκελώνη ανακοίνωσε ότι ανακάλυψε τη μοναδική μέθοδο θωράκισής τους.
Τα ανθρώπινα κύτταρα συνήθως περιέχουν εκατοντάδες μιτοχόνδρια. Η ενέργεια σχηματίζεται στα μιτοχόνδρια χάρη στην κίνηση των ηλεκτρονίων μεταξύ πέντε πρωτεϊνικών συμπλεγμάτων και αποθηκεύεται με τη μορφή ΑΤΡ, ενός μορίου που αποτελείται από 10 άτομα άνθρακα, 16 άτομα υδρογόνου, 5 άτομα αζώτου, 13 άτομα οξυγόνου και 3 άτομα φωσφόρου. Χωρίς τα προαναφερθέντα η ανθρώπινη ζωή δεν θα ήταν δυνατή καθώς δεν θα υπήρχε η δυνατότητα της αναπαραγωγής.
Ένα παράπλευρο αποτέλεσμα αυτής της ουσιαστικής διαδικασίας, ωστόσο, είναι ο σχηματισμός ασταθών μορίων που ονομάζονται αντιδραστικά είδη οξυγόνου, των οποίων η συσσώρευση μπορεί να προκαλέσει μεταλλάξεις στο DNA και να σκοτώσουν το κύτταρο. Οι ερευνητές της Βαρκελώνης, με επικεφαλής την Τουρκάλα βιολόγο Elvan Böke, παρατήρησαν ότι τα ωάρια παραλείπουν το βήμα που παράγει τα πιο επιβλαβή παραπροϊόντα (το πρώτο από τα πέντε πρωτεϊνικά σύμπλοκα), γεγονός που εξηγεί γιατί είναι ικανά να παραμείνουν σε αδρανή κατάσταση για σχεδόν μισό αιώνα χωρίς να χάσουν την αναπαραγωγική τους ικανότητα.
Η γυναικεία υπογονιμότητα
Το εύρημα, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature, θα μπορούσε να βοηθήσει να καταλάβουμε γιατί πολλές γυναίκες δεν μπορούν να κάνουν παιδιά. «Υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα που δεν γνωρίζουμε για την ανθρώπινη αναπαραγωγή που μία στις τέσσερις περιπτώσεις γυναικείας υπογονιμότητας δεν έχει καμία εξήγηση», εξηγεί η Böke. Η ομάδα της ανέλυσε ανθρώπινα ωάρια καθώς και εκείνα του αφρικανικού βατράχου, ενός κλασικού πειραματόζωου που έχει βρεθεί στο επίκεντρο αρκετών ερευνών των οποίων οι συγγραφείς έχουν κερδίσει το βραβείο Νόμπελ. Αυτός ο βάτραχος ήταν το πρώτο κλωνοποιημένο σπονδυλωτό ζώο το 1962, περισσότερες από τρεις δεκαετίες πριν από την Ντόλι το γνωστό πρόβατο. Ο Βρετανός βιολόγος John Gurdon που ήταν υπεύθυνος γι' αυτή την πρώτη κλωνοποίηση έλαβε μισό αιώνα αργότερα το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής.
Στον τομέα των ευκαρυωτικών οργανισμών - εκείνων που σχηματίζονται από κύτταρα που έχουν το DNA, σε έναν διαφοροποιημένο πυρήνα, όπως τα ζώα, τα φυτά και οι μύκητες - μόνο μία παρόμοια περίπτωση ήταν προηγουμένως γνωστή, αυτή των επιθηλιακών κυττάρων GI.
Όπως είναι γνωστό στις ανεπτυγμένες χώρες, οι μητέρες τεκνοποιούν σε μεγαλύτερη ηλικία. Οι βιολόγοι Deepak Adhikari και John Carroll από το Πανεπιστήμιο Monash (Αυστραλία) τονίζουν σε ένα ανεξάρτητο σχόλιο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature ότι αυτές οι γυναίκες παρουσιάζουν μείωση της γονιμότητας των ωαρίων, που πιθανώς προκαλείται από αντιδράσεις στα μιτοχόνδρια και την πάροδο της ηλικίας.
Πηγή: elpais.com