Καρκίνος του οισοφάγου: Μια από τις πιο επικίνδυνες μορφές καρκίνου και η κατάλληλη αντιμετώπισή του

Παρά τις εξελιγμένες διαγνωστικές και θεραπευτικές μεθόδους, το ποσοστό επιβίωσης των ασθενών που διαγιγνώσκονται με καρκίνο οισοφάγου παραμένει σχετικά χαμηλό. Στατιστικά, το 15 – 20% των ασθενών επιβιώνουν σε βάθος πενταετίας.

Οι δύο πιο συνηθισμένοι ιστολογικοί τύποι καρκίνου του οισοφάγου περιλαμβάνουν το πλακώδες καρκίνωμα (SCC) και το αδενοκαρκίνωμα (EAC). Σπανιότεροι τύποι καρκίνου του οισοφάγου (1-2%) είναι τα σαρκώματα ή τα μικροκυτταρικά καρκινώματα. Σπάνια μπορεί να προκύψουν λεμφώματα, καρκινοειδή και μελανώματα στον οισοφάγο.

Παράγοντες κινδύνου

• Η κατανάλωση αλκοόλ
• Η χρήση καπνού
• Η χαμηλή πρόσληψη φρούτων και λαχανικών
• Η συχνή κατανάλωση καυτών ροφημάτων
• Η παχυσαρκία
• Το φύλο (άνδρας)

Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου για το αδενοκαρκίνωμα (οισοφάγος Barrett).

Συμπτώματα του καρκίνου του οισοφάγου

Τα προειδοποιητικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
• Δυσκολία ή πόνο στην κατάποση (δυσφαγία ή οδυνοφαγία)
• Ακούσια και προοδευτική απώλεια βάρους
• Βραχνάδα ή βήχα (που μπορεί να υποδηλώνει εμπλοκή του λαρυγγικού νεύρου ή εισρόφηση)
• Περιστασιακά οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν αιματέμεση ή μέλαινα κένωση.
• Πιο συχνά μπορεί να εμφανιστεί κόπωση λόγω αναιμίας από χρόνια λανθάνουσα αιμορραγία ή λόγω επιβάρυνσης της νόσου.

Ο πρώιμος καρκίνος του οισοφάγου συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα.

Διάγνωση του καρκίνου του οισοφάγου

Η ενδοσκόπηση είναι η εξέταση εκλογής για τη διάγνωση του καρκίνου του οισοφάγου. Σε αυτήν τεκμηριώνονται τα χαρακτηριστικά του όγκου (ακριβής θέση, μήκος βλάβης, επέκταση στο στομάχι).

Όλοι οι ασθενείς υποβάλλονται σε αξονική τομογραφία (CT) του θώρακα και της κοιλιάς για να αξιολογηθεί η έκταση του πρωτογενούς όγκου και να αναζητηθούν πιθανές ηπατικές μεταστάσεις και λεμφαδενοπάθεια.

Η Ενδοσκοπική Υπερηχογραφία (EUS) είναι πιο ευαίσθητη και ειδική εξέταση από την Αξονική Τομογραφία (CT) για την ταυτοποίηση του σταδίου Τ του καρκίνου του οισοφάγου. Επίσης αποτελεί χρήσιμη πρακτική για τη δειγματοληψία ύποπτων λεμφαδένων.

Οι υποψήφιοι για χειρουργείο (που δεν έχουν μεταστατικό καρκίνο και είναι κατάλληλοι για χειρουργική επέμβαση) θα πρέπει να υποβληθούν σε PET-CT εάν είναι διαθέσιμο, καθώς το PET ή το PET-CT μπορεί να εντοπίσει μικροσκοπικές μεταστάσεις σε περίπου 15% των ασθενών.

Ασθενείς με όγκους στον διχασμό της τραχείας ή πάνω από αυτόν, μπορεί να υποβληθούν σε βρογχοσκόπηση για να εκτιμηθεί η πιθανή εμπλοκή της τραχείας.

Αντιμετώπιση του καρκίνου του οισοφάγου

Οι πρώιμοι όγκοι μπορεί να είναι κατάλληλοι για ενδοσκοπική εξαίρεση, ενώ οι περισσότερο τοπικά προχωρημένοι καρκίνοι αντιμετωπίζονται με χημειοθεραπεία, χημειοακτινοθεραπεία, χειρουργική εκτομή ή συνδυασμούς αυτών.

Ενδοσκοπική αντιμετώπιση

Όταν ο καρκίνος του οισοφάγου περιορίζεται στον βλεννογόνο, υπό την προϋπόθεση πως δεν υπάρχουν μεταστάσεις, τότε εφαρμόζονται τοπικές ενδοσκοπικές θεραπείες με εκτομή του βλεννογόνου (ER), σε συνδυασμό με θεραπεία ablation με ραδιοσυχνότητα. Αυτές οι θεραπείες έχουν αντικαταστήσει την οισοφαγεκτομή ως θεραπεία πρώτης γραμμής, επειδή είναι λιγότερο επεμβατικές, περισσότερο ασφαλείς, παρέχουν καλύτερη ποιότητα ζωής και έχουν εξίσου καλή μακροπρόθεσμη πρόγνωση.

Χειρουργική αντιμετώπιση (EAC και SCC)

Προσεγγίσεις

Υπάρχουν αρκετές εναλλακτικές προσεγγίσεις για την εκτομή του καρκίνου του οισοφάγου, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και οι διαφορές ως προς την προσέγγιση και την έκταση της λεμφαδενεκτομής.

Οι εντοπισμένοι καρκίνοι του οισοφάγου που είναι εξαιρέσιμοι αποτελούν περίπου το 22% όλων των περιπτώσεων. Εκείνοι που παρουσιάζουν περιοχική εξάπλωση των λεμφαδένων αποτελούν ένα άλλο 30%. Ο στόχος της χειρουργικής εκτομής είναι θεραπευτικός. Η παρουσία μεταστατικής νόσου σε άλλα όργανα ή εξωπεριοχικούς λεμφαδένες αποτελεί απόλυτη αντένδειξη για την οισοφαγεκτομή.

Υπάρχουν διαφορετικές χειρουργικές τεχνικές για την οισοφαγεκτομή. Οι δύο κύριες είναι η διαδιαφραγματική οισοφαγεκτομή (THE) (χωρίς θωρακοτομή) και η διαθωρακική οισοφαγεκτομή.

Τα αποτελέσματα μετά από διαδιαφραγματική και διαθωρακική χειρουργική επέμβαση συγκρίθηκαν σε μια μετα-ανάλυση οκτώ μελετών (συμπεριλαμβανομένων τριών RCTs) και 1.155 ασθενών. Δεν παρατηρήθηκαν διαφορές επιβίωσης μεταξύ των ασθενών που υποβλήθηκαν στις δύο τεχνικές.

Το παραπάνω εύρημα ήταν αντιφατικό σε μια μικρότερη, αλλά πιο πρόσφατη μετα-ανάλυση 6 μελετών (647 ασθενείς), στις οποίες παρατηρήθηκαν ελαφρά οφέλη επιβίωσης στην διαθωρακική ομάδα.

Στη χειρουργική επέμβαση για καρκίνο του οισοφάγου, η βέλτιστη έκταση της λεμφαδενεκτομής αποτελεί θέμα διχογνωμίας. Αρκετές μελέτες έχουν δείξει καλύτερη συνολική πρόγνωση με πιο εκτεταμένη λεμφαδενεκτομή. Ωστόσο, ορισμένες πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι δεν υπάρχει όφελος επιβίωσης από την απομάκρυνση περισσότερων λεμφαδένων, με ή χωρίς μετάσταση, ειδικά όχι σε ασθενείς που έχουν λάβει εισαγωγική ογκολογική θεραπεία.

Αυτά τα δεδομένα υποδηλώνουν ότι το αποτέλεσμα της οισοφαγεκτομής δεν εξαρτάται από την επιλεγμένη χειρουργική μέθοδο, αλλά περισσότερο από την εμπειρία του χειρουργού και του νοσοκομείου στην αντιμετώπιση αυτών των πολύπλοκων ογκολογικών περιπτώσεων. Τα ποσοστά θνησιμότητας της χειρουργικής επέμβασης πρέπει να είναι μικρότερα από 5% , ενώ το ποσοστό πενταετούς επιβίωσης κυμαίνεται από 5% έως 34%.

Χαρακτηριστικά χειρουργού

Ο ετήσιος αριθμός των οισοφαγεκτομών ανά χειρουργό έχει καθοριστεί ως ένας σημαντικός και ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας τόσο για τη βραχυπρόθεσμη όσο και για τη μακροπρόθεσμη επιβίωση.

Ο Γενικός Χειρουργός Παναγιώτης Θεοδωρίδης, Διευθυντής του Κέντρου Χειρουργικής Οισοφάγου του ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΑΘΗΝΩΝ, έχει αντιμετωπίσει πλήθος περιστατικών καρκίνου του οισοφάγου. Η μακρόχρονη εμπειρία, το ιδιαίτερο ενδιαφέρον και η εστιασμένη εκπαίδευσή του, τον καθιστούν ειδικό στο συγκεκριμένο χειρουργικό πεδίο.

Χημειοθεραπεία και χημειοακτινοθεραπεία

Ο σκοπός της χημειοθεραπείας ή της χημειοακτινοθεραπείας (CRT) είναι:
• Η μείωση του κύριου όγκου του νεοπλάσματος
• Η αύξηση της πιθανότητας ριζικής εκτομής (R0)
• Η θεραπεία μικρο-μεταστατικής νόσου
• Η μείωση του κινδύνου μελλοντικής συστηματικής υποτροπής

Ανακουφιστική θεραπεία

Στους μη θεραπεύσιμους καρκίνους του οισοφάγου και στις υποτροπές του όγκου μετά από θεραπεία, θα απαιτηθεί παρηγορητική χημειοθεραπεία.

Οι θεραπευτικοί στόχοι για τον μεταστατικό καρκίνο του οισοφάγου είναι η ανακούφιση των συμπτωμάτων, η βελτιωμένη ποιότητα ζωής και η παράταση της επιβίωσης.

Ευχαριστούμε τον Γενικό Χειρουργό Παναγιώτη Θεοδωρίδη, Διευθυντή Κέντρου Χειρουργικής Οισοφάγου ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΑΘΗΝΩΝ