Ρήξη πρόσθιου χιαστού: Ένας ειδικός μας ενημερώνει για όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζουμε

Eμποδίζει την υπερβολική πρόσθια κίνηση της κνήμης σε σχέση με το μηριαίο οστό και παρέχει στροφική σταθερότητα. Τις περισσότερες φορές, σε ένα ποσοστό που «αγγίζει» το 70%, η ρήξη προκαλείται λόγω ενός ανέπαφου τραυματισμού, κατά τη διάρκεια μίας ταχείας αλλαγής κατεύθυνσης, στροφής ή άτσαλης προσγείωσης έπειτα από ένα άλμα. Μάλιστα, οι γυναίκες παρουσιάζουν υψηλότερο κίνδυνο τραυματισμού του πρόσθιου χιαστού σε σχέση με τους άντρες, λόγω διάφορων ανατομικών, εμβιομηχανικών, νευρομυϊκών, ορμονικών και γενετικών διαφορών.

Οι διαφορές που καθιστούν τις γυναίκες πιο ευάλωτες στη ρήξη πρόσθιου χιαστού

Στις ανατομικές διαφορές, οι γυναίκες διαθέτουν μεγαλύτερο δείκτη μάζας σώματος με αυξημένη χαλαρότητα των συνδέσμων και υπερκινητικότητα των αρθρώσεων. Όσο για τις βιομηχανικές διάφορες, εκεί παρατηρείται χειρότερη τεχνική προσγείωσης, με τα γόνατα να πηγαίνουν προς τα μέσα, καθώς και μειωμένη κάμψη του γόνατος και του ισχίου, λόγω σχετικής αδυναμίας των γλουτών. Στις νευρομυϊκές διάφορες, παρατηρείται μικρότερη σταθερότητα του κορμού και μεγαλύτερη κυριαρχία τετρακεφάλων σε αναλογία με των οπίσθιων μηριαίων. Οι ορμονικές διάφορες γίνονται πιο έκδηλες κατά την ωορρηξία, αφού παρατηρείται δυόμιση φορές μεγαλύτερος κίνδυνος τραυματισμού. Στις γενετικές διαφορές βλέπουμε μία σημαντική διαφορά στο κύριο δομικό συστατικό των συνδέσμων, το οποίο είναι μία πρωτεΐνη που ονομάζεται κολλαγόνο. Παρόλα αυτά, ακολουθώντας σωστές φυσιοθεραπείες και συγκεκριμένες ασκήσεις μέσα από ένα πρόγραμμα πρόληψης τραυματισμών, μπορούν να βελτιωθούν αισθητά οι διαφορές, έτσι ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος τραυματισμού.

Ποιος είναι ο στόχος και ποια τα οφέλη της ανακατασκευής του πρόσθιου χιαστού

Ο κύριος στόχος της ανακατασκευής του πρόσθιου χιαστού είναι η αποκατάσταση της σταθερότητας του γονάτου, η οποία επιτρέπει στον ασθενή την επιστροφή στην άθληση, ενώ περιορίζει τον κίνδυνο επακόλουθης αρθρίτιδας. Η εγχείρηση γίνεται αρθροσκοπικά με μικρές τομές, είναι αναίμακτη και χάρη στη γενική και τοπική αναισθησία παρέχεται ανακούφιση από τον πόνο, έτσι ώστε ο ασθενής να είναι σε θέση να περπατήσει και να επιστρέψει στο σπίτι του την ίδια ημέρα. Η ανακατασκευή του πρόσθιου χιαστού έχει εξαιρετικά αποτελέσματα και είναι ο μόνος τρόπος για να μπορέσει ο ασθενής να επανέλθει με ασφάλεια στον αθλητισμό. Μάλιστα, το 98% των ασθενών που έχουν πραγματοποιήσει ανακατασκευή του πρόσθιου χιαστού, δηλώνουν ευχαριστημένοι με την επέμβαση και εάν χρειαζόταν, θα την επαναλάμβαναν. Μάλιστα, το 90% των ασθενών μπορεί να επιστρέψει στον αθλητισμό και στο ίδιο επίπεδο ανταγωνισμού, όπως πριν από τον τραυματισμό του, ενώ το 85% των ασθενών έμεινε απόλυτα ικανοποιημένο με το αποτέλεσμα της επέμβασης.

Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείται και ποια τα καλύτερα μοσχεύματα

Η διαδικασία της ανακατασκευής του πρόσθιου χιαστού περιλαμβάνει ακριβής διάνοιξη των οστικών σηράγγων στον μηρό και την κνήμη, καθώς και πέρασμα του μοσχεύματος μέσα από αυτές τις σήραγγες, όπου και καθηλώνεται. Όσο για τις διάφορες επιλογές μοσχεύματος, αυτές χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες. Υπάρχουν τα αυτομοσχεύματα, δηλαδή ο ιστός από το σώμα του ίδιου του ασθενούς, ο τένοντας οπισθίων μηριαίων, ο επιγονατιδικός τένοντας και ο τένοντας τετρακεφάλου. Εναλλακτικά, υπάρχουν τα αλλομοσχεύματα με ιστό από το σώμα πτωματικού δότη -δηλαδή ο αχίλλειος τένοντας ή ο τένοντας προσθίου κνημιαίου- και τέλος, το συνθετικό μόσχευμα που είναι βιομηχανικά κατασκευασμένο. Τα μοσχεύματα οπισθίων μηριαίων και επιγονατιδικού τένοντα είναι τα μοσχεύματα που χρησιμοποιούνται ευρέως, αφού έχουν τα καλύτερα και πιο αξιόπιστα αποτελέσματα, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Τα αλλομοσχεύματα δεν προσφέρουν τόσο καλά αποτελέσματα όσο τα αυτομοσχεύματα, αλλά είναι καλές επιλογές στις αναθεωρήσεις ανακατασκευής του πρόσθιου χιαστού ή τις φορές που χρειάζεται ανακατασκευή πολλών συνδέσμων ταυτοχρόνως, όπως έπειτα από μία εξάρθρωση γόνατος. Σε κάθε περίπτωση, τα συνθετικά είναι αυτά που πρέπει να αποφεύγουμε, καθώς παρουσιάζουν τα χειρότερα αποτελέσματα.

Σε ποιους απευθύνεται η ανακατασκευή του πρόσθιου χιαστού

Οι ασθενείς που θα επωφεληθούν από την ανακατασκευή του προσθίου χιαστού είναι τα ενεργά άτομα που επιθυμούν να επιστρέψουν στον αγωνιστικό αθλητισμό και παρουσιάζουν συνεχιζόμενη αστάθεια, παρά την απόπειρα συντηρητικών μέτρων. Το ίδιο ισχύει και για τους ασθενείς που έχουν πρόσθετους τραυματισμούς, όπως στον μηνίσκο, τον αρθρικό χόνδρο και άλλους συνδέσμους, καθώς παρουσιάζουν τον υψηλότερο κίνδυνο οστεοαρθρίτιδας, εάν δεν προβούν άμεσα σε χειρουργική επέμβαση. Τα παιδιά και οι έφηβοι αποτελούν μία ιδιαίτερη κατηγορία, γιατί θα πρέπει να υποβληθούν αμέσως σε ανακατασκευή του προσθίου χιαστού, ώστε να αποφευχθεί ο περαιτέρω τραυματισμός του γονάτου, ο οποίος φέρει καταστροφικές συνέπειες με ραγδαία εξέλιξη πρώιμης οστεοαρθρίτιδας.

Η χρησιμότητα της πρόσθετης εξωαρθρικής τενόδεσης

Έρευνες έχουν δείξει πως προσθέτοντας την εξωαρθρική τενόδεση στην ανακατασκευή του πρόσθιου χιαστού σε άτομα με υψηλότερο κίνδυνο επανατραυματισμού, μειώνεται το ρίσκο επαναρήξης του πρόσθιου χιαστού έως και 40%. H εξωαρθρική τενόδεση είναι μία επιπρόσθετη επέμβαση, όπου χρησιμοποιείται μία λωρίδα της λαγονοκνημιαίας ταινίας και ανακατευθύνεται στο έξω μέρος του γονάτου. Ο πρόσθιος χιαστός βρίσκεται στο κέντρο του γονάτου πολύ κοντά στον άξονα περιστροφής και συνεπώς, είναι πιο δύσκολο να ελέγξει την στροφική σταθερότητά του. Ωστόσο, η εξωαρθρική τενόδεση είναι πιο μακριά από τον άξονα περιστροφής σε σύγκριση με τον πρόσθιο χιαστό και εξαιτίας του μακρύτερου μοχλοβραχίονα, παρέχει πολύ σημαντική στροφική σταθερότητα στο γόνατο. Οι ασθενείς που θα ωφεληθούν περισσότερο με αυτή την πρόσθετη επέμβαση, είναι οι ασθενείς κάτω των 25 ετών, οι αθλητές υψηλών απαιτήσεων, οι ασθενείς που υποβάλλονται σε αναθεώρηση ανακατασκευής του πρόσθιου χιαστού, καθώς και οι ασθενείς με γενικευμένη συνδεσμική χαλάρωση, στην οποία οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες.

Πόσο σημαντικό είναι να αντιμετωπιστούν σωστά οι επιπρόσθετες βλάβες;

Πάνω από 50% των ασθενών με ρήξη πρόσθιου χιαστού έχουνε επιπρόσθετες βλάβες όπως ρήξη μηνίσκου, βλάβη στον χόνδρο ή ρήξη κάποιου άλλου συνδέσμου γύρω από το γόνατο. Δυστυχώς παρατηρείται πιο συχνή αφαίρεση του μηνίσκου μετά από μια ρήξη πάρα συρραφή της ρήξης ώστε να σωθεί ο μηνίσκος επειδή η συρραφή είναι τεχνικά πιο δύσκολη και επίπονη. Ένας εξειδικευμένος ορθοπαιδικός έχει την εμπειρία και την τεχνική κατάρτιση για να σώσει και τις πιο δύσκολες ρήξεις μηνίσκου. Ο μηνίσκος όχι μόνο παρέχει σταθερότητα στο γόνατο και προστατεύει τον πρόσθιο χιαστό από επαναρήξη αλλά προστατεύει επίσης τον χόνδρο από πρώιμη οστεοαρθρίτιδα.

Τα απαραίτητα κριτήρια για να εξασφαλίσουμε το βέλτιστο αποτέλεσμα

Είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως η αποκατάσταση είναι απαραίτητη, για να επιτευχθούν τα βέλτιστα αποτελέσματα μετά την επέμβαση. Χρειάζεται να γίνουν ασκήσεις ενδυνάμωσης και ιδιοδεκτικότητας στα δύο πόδια, καθώς υπάρχουν τεκμηριωμένες ενδείξεις αυξημένου κινδύνου τραυματισμού του πρόσθιου χιαστού στο άλλο γόνατο. Ενσωματώνοντας ένα πρόγραμμα πρόληψης τραυματισμών, τακτικά και μακροπρόθεσμα μπορούν να μειωθούν οι τραυματισμοί του πρόσθιου χιαστού σε ένα ποσοστό του 90%. Η πιο συνηθισμένη αιτία για την αποτυχία του μοσχεύματος του προσθίου χιαστού, οφείλεται στο γεγονός ότι ο ασθενής δεν έχει πραγματοποιήσει μία ολοκληρωμένη αποθεραπεία και επιστρέφει στον αγωνιστικό χώρο νωρίτερα από ότι θα έπρεπε. Η δεύτερη πιο συχνή αιτία, είναι η εσφαλμένη τοποθέτηση των οστικών σηράγγων κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης. Πιο συγκεκριμένα, η λάθος τοποθέτηση των σηράγγων μπορεί να οδηγήσει σε συνεχόμενη χαλαρότητα και στροφική αστάθεια, ελαττωμένο εύρος κίνησης και τελικά αυξημένο κίνδυνο ρήξης του προσθίου χιαστού. Ακριβώς για αυτό, όπως έχει αποδειχθεί επανειλημμένα μέσα από αναρίθμητες μελέτες, όταν το χειρουργείο γίνεται από έναν ορθοπαιδικό εξειδικευμένο στις αθλητικές κακώσεις, τα κλινικά αποτελέσματα είναι πολύ καλύτερα.

Κλείνοντας, εάν θέλουμε να μάθουμε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την ανακατασκευή του πρόσθιου χιαστού, τι να περιμένουμε από την εγχείρηση, εάν και πότε μπορούμε να υποβληθούμε σε επέμβαση, καθώς και τα βήματα αποκατάστασης που θα χρειαστεί να ακολουθήσουμε, είναι απαραίτητο να λάβουμε τη γνώμη ενός έμπειρου ειδικού, όπως ο Dr Αντώνης Α. Θεοδωρίδης.

Ο Αντώνης Α. Θεοδωρίδης MBBS, BSc, MRCS, MSc, CCT(UK), FRCS(Tr&Orth) είναι διευθυντής ορθοπαιδικός χειρουργός και τραυματολόγος, ειδικευθείς και μετεκπαιδευθείς στα γόνατα και τις αθλητικές κακώσεις σε διεθνούς φήμης Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου έζησε για περισσότερα από 30 χρόνια. Γεννήθηκε και σπούδασε στο Λονδίνο, αλλά αποφάσισε να επιστρέψει στην πατρίδα, για να προσφέρει εδώ τις υπηρεσίες του. Έχει αποκτήσει μεγάλη εμπειρία στο Εθνικό Σύστημα Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου (NHS), στο οποίο εργάστηκε για 17 χρόνια και διαθέτει πιστοποιημένο logbook με περισσότερες από 6000 εγχειρήσεις. Σήμερα, εργάζεται στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών και επισκέπτεται το American Medical Centre στη Λευκωσία.

Αποφοίτησε από την επίλεκτη Ιατρική Σχολή Imperial College, London, και είναι μέλος του Βασιλικού Κολλεγίου της Μεγάλης Βρετανίας (FRCS). Πραγματοποίησε τρία χρόνια υπερεξειδίκευση στα γόνατα και αποπεράτωσε πέντε Senior Knee Fellowships σε διακεκριμένα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία NHS στο Λονδίνο, το Coventry, το Bristol, το Leeds, και το Southampton, ως εργαζόμενος δίπλα σε πρωτοπόρους του τομέα του, οι οποίοι καθοδηγούν την παγκόσμια ορθοπαιδική κοινότητα για τις καλύτερες χειρουργικές και συντηρητικές θεραπείες και αναλαμβάνουν περιπτώσεις παγκοσμίου φήμης πρωταθλητών από όλα τα αθλήματα, συμπεριλαμβανομένων και κορυφαίων ομάδων ποδοσφαίρου της Premiership και Rugby.

Απέκτησε μεγάλη εμπειρία στις αθλητικές κακώσεις, την πρόληψη τραυματισμών στα γόνατα και τα κάτω άκρα, την ανακατασκευή και αναθεώρηση των συνδέσμων, όπως ο πρόσθιος χιαστός, η εξωαρθρική τενόδεση, η οποία μειώνει το ρίσκο ρήξης του χιαστού κατά 40%, η συρραφή και μεταμόσχευση μηνίσκων, η αποκατάσταση χόνδρινων βλαβών, η πρόσθια γοναλγία, η αστάθεια επιγονατίδας, οι τροχιλιοπλαστική, οστεοτομίες γύρω από το γόνατο, η αρθροπλαστική γόνατος, και τα βλαστοκύταρα, χρησιμοποιώντας καινοτόμες τεχνικές που συμβάλλουν στη σύντομη αποθεραπεία του ασθενούς. Η υπερεξειδίκευση στην αρθροπλαστική γόνατος (ολική, μονοδιαμερισματική, επιγονατιδομηριαιάς και αναθεώρηση) αποκτήθηκε σε πολυάριθμα τριτοβάθμια εξειδικευμένα κέντρα στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Προσπαθεί να παραμένει ενημερωμένος σχετικά με την πρόοδο της χειρουργικής του γόνατος, πιστεύει ακράδαντα στη συντηρητική θεραπεία των ασθενών, αλλά και στην παροχή της υψηλότερης ποιότητας θεραπείας, εφαρμόζοντας πρωτοποριακές, αλλά και τεκμηριωμένες θεραπευτικές τεχνικές.

Dr Αντώνης Α Θεοδωρίδης
MBBS, BSc, MRCS, MSc, CCT(UK), FRCS(Tr&Orth)
Διευθυντής Ορθοπαιδικός και Τραυματολόγος
Ειδικός στα Γόνατα και τις Αθλητικές Κακώσεις
Ειδικευθείς και Μετεκπαιδευθείς στο Ηνωμένο Βασίλειο
Imperial College, London
Μαρούσι, Αθήνα
www.theodorideskneesurgeon.gr
6940869069