Αναπαραγωγική χειρουργική: Βελτιώνοντας τα ποσοστά επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης

Η αναπαραγωγική χειρουργική αποτελεί σημαντικό κομμάτι στην θεραπεία της γυναικείας υπογονιμότητας είτε επιτυγχάνοντας πλήρη αποκατάσταση της γονιμότητας, καθιστώντας δυνατή την ικανότητα αυτόματης σύλληψης, είτε αυξάνοντας σημαντικά τα ποσοστά επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης στις περιπτώσεις που ενδείκνυται

Χρησιμοποιώντας ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους όπως η υστεροσκόπηση, λαπαροσκόπηση και η ρομποτική χειρουργική, αποσκοπεί στην διόρθωση και αποκατάσταση συγγενών ή επίκτητων ανωμαλιών του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος με αποτέλεσμα την αύξηση του ποσοστού επιτυχίας των τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Η πιο συχνή αιτία υπογονιμότητας στη γυναίκα είναι η βλάβη των σαλπίγγων.

Σε περιπτώσεις προχωρημένης βλάβης σαλπίγγων (υδροσάλπιγγα) όπου η αποκατάσταση δεν έχει μεγάλη πιθανότητα επιτυχίας θα πρέπει η γυναίκα να προβεί σε λαπαροσκόπηση ώστε να γίνει η αφαίρεση της προβληματικής σάλπιγγας (σαλπιγγεκτομή). Έγκυρες μελέτες έχουν δείξει ότι η παρουσία υδροσάλπιγγας μειώνει τα ποσοστά επιτυχίας IVF κατά 50% . Έτσι, το ποσοστό επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης αυξάνεται σημαντικά μετά από λαπαροσκοπική αφαίρεση υδροσαλπίγγων.

Τα ινομυώματα μήτρας είναι καλοήθεις όγκοι που συναντιόνται με μεγάλη συχνότητα στις γυναίκες που βρίσκονται στην αναπαραγωγική ηλικία. Δημιουργούνται και μεγαλώνουν κάτω από το περίβλημα της μήτρας (υπορογόνια ινομυώματα), μέσα στο μυικό τοίχωμα της μήτρας (ενδοτοιχωματικά) ή και στην εσωτερική επιφάνεια της μήτρας, στην ενδομήτρια κοιλότητα (υποβλεννογόνια). Η θέση και το μέγεθος των ινομυωμάτων μπορούν να επηρεάσουν τη δυνατότητα επίτευξης εγκυμοσύνης, λόγω των ανατομικών και λειτουργικών διαταραχών που επιφέρουν στη μήτρα.

Μελέτες έχουν δείξει οτι τα ινομυώματα επηρεάζουν την δεκτικότητα του ενδομήτριου. Γυναίκες με ινομυωματώδη μήτρα έχουν σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά εμφύτευσης, βιοχημικών κυήσεων, κλινικών κυήσεων και ζωντανών γεννήσεων επηρεάζοντας σημαντικά τα αποτελέσματα της εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Ινομυώματα μεγάλου μεγέθους και σε κοντινή απόσταση από την ενδομήτρια κοιλότητα θα πρέπει να αφαιρούνται πριν από την εξωσωματική γονιμοποίηση.Τα ινομυώματα ενοχοποιούνται επίσης, σε ορισμένες περιπτώσεις, για την πρόκληση αποβολών καθώς και για πρόωρους τοκετούς.

Η θεραπεία αποφασίζεται κατά περίπτωση. Ανάλογα με την θέση, τον αριθμό και το μέγεθος τους η ενδεδειγμένη θεραπεία μπορεί να είναι είτε συντηρητική είτε χειρουργική (υστεροσκοπικά, λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά).

Ανωμαλίες του εσωτερικού τοιχώματος της μήτρας που αποτελείται απο το ενδομήτριο έχουν σοβαρή επίπτωση στα ποσοστά εμφύτευσης των εμβρύων μετά απο εξωσωματική μειώνοντας σημαντικά τα ποσοστά επιτυχίας. Ανατομικές ανωμαλίες όπως πολύποδες, ινομυώματα που ανευρίσκονται στο εσωτερικό της μήτρας, συμφύσεις ενδομήτριου, συγγενείς ανωμαλίες της μήτρας όπως είναι τα διαφράγματα της μήτρας είναι τα πλέον συχνά αίτια υπογονιμότητας και μπορούν να οδηγήσουν ακόμα και σε αποβολές.

Η θεραπεία γίνεται με την χειρουργική υστεροσκόπηση δια μέσω του τραχήλου της μήτρας, χωρίς τομές, πριν από την ολοκλήρωση της προσπάθειας της εξωσωματικής γονιμοποίησης ώστε να δημιουργηθεί το κατάλληλο έδαφος για την εμφύτευση των εμβρύων στην μήτρα.

Η ενδομητρίωση είναι επίσης συχνή αιτία υπογονιμότητας. Ανευρίσκεται περίπου στο 50% των υπογόνιμων γυναικών και η τελική διάγνωση γίνεται λαπαροσκοπικά.

Πρόκειται για νόσο όπου ο ιστός του ενδομητρίου (βλεννογόνος που επενδύει την κοιλότητα της μήτρας) αναπτύσσεται σε περιοχές και όργανα που είναι εκτός της μήτρας, όπως το περιτόναιο, οι ωοθήκες, οι σάλπιγγες και σπανιότερα άλλα όργανα.

Έχει αποδειχθεί οτι σε περιπτώσεις αποτυχημένων προσπαθειών εξωσωματικής γονιμοποίησης, η χειρουργική αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης ενδέχεται να αυξήσει τα ποσοστά επιτυχίας σε μεταγενέστερες προσπάθειες.

Συμπερασματικά ανάλογα με την εκάστοτε περίπτωση ο αναπαραγωγικός ειδικός θα πρέπει να έχει την κατάλληλη εξειδίκευση ώστε να γνωρίζει και να χρησιμοποιεί την αναπαραγωγική χειρουργική κατάλληλα και αποτελεσματικά για να παρέχει την καλύτερη επιλογή που θα οδηγήσει και στην επίτευξη της πολυπόθητης εγκυμοσύνης.

Βασίλειος Καπετανάκης, MD, FACOG
Διευθυντής Γυναικείας Αναπαραγωγής Χειρουργικής Νοσοκομείου Υγεία Εξειδίκευση στη Λαπαροσκοπική & Ρομποτική χειρουργική- Mayo Clinic, USA
www.kapetanakis-center.gr

Βιογραφικό

Ο Δρ. Βασίλης Καπετανάκης, γεννήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Το 1999 αποφοιτά με Αριστεία (Cum Laude Diploma) από την Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Επιτυγχάνοντας σε όλα τα στάδια των εξετάσεων της ιατρικής σχολής στις Η.Π.Α. (Step I, Step II, Step III), λαμβάνει αναγνωρισμένο πτυχίο ιατρικής δίνοντας τη δυνατότητα να ασκήσει την ιατρική του ειδικότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Από το 2001 έως το 2005 ακολουθεί την ειδίκευση της Μαιευτικής Γυναικολογίας σε ένα από τα δέκα κορυφαία πανεπιστημιακά νοσοκομεία ιατρικής των Ηνωμένων Πολιτείων, στο St. Joseph του Πανεπιστημίου Northwestern στο Σικάγο.

Το 2004 λαμβάνει Galloway Fellowship στη Γυναικολογική Χειρουργική, όπου εξειδικεύεται, σε ένα από τα μεγαλύτερα ιδιωτικά κέντρα αντιμετώπισής καρκίνου παγκοσμίως, στο Memorial Sloan – Kettering, στη Νέα Υόρκη των Η.Π.Α. Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους λαμβάνει το 1ο Βραβείο Εξέχουσας Έρευνας (Outstanding Research) Ειδικευόμενου (Resident Research), για την Έρευνά του στην εξωσωματική γονιμοποίηση με θέμα: Προεμφυτευτική Διάγνωση Εμβρύων(PGD) για φυλοσύνδετα νοσήματα και και Αποβολές το 1ου τριμήνου σε γυναίκες ηλικίας άνω των 35 ετών. Τον Ιανουάριο του 2005 διακρίνεται ως Εξέχων Ειδικευόμενος στην Λαπαροσκοπική Χειρουργική και ανακηρύσσεται Outstanding Laparoendoscopic Resident.

Διευρύνοντας ακόμη περισσότερο το επιστημονικό του πεδίο, βρίσκεται στη Γερμανία εμβαθύνοντας την εξειδίκευση του στην Αναπαραγωγική Ενδοκρινολογία και Υπογονιμότητα, στο Τμήμα Αναπαραγωγικής Ενδοκρινολογίας στο Πανεπιστήμιο Lubeck.

Το 2008, λαμβάνει Πιστοποίηση Ρομποτικής Χειρουργικής, IRCAD - EITS, στο Στρασβούργο της Γαλλίας και την ίδια χρονιά επιτυγχάνει την πρώτη Ρομποτική Ολική Υστερεκτομή στην Ελλάδα χρησιμοποιώντας το ρομποτικό σύστημα da Vinci ® S

Το 2009-2010, εξειδικεύεται αμειβόμενος, στην προηγμένη Λαπαροσκοπική και Ρομποτική Γυναικολογική Χειρουργική, στην περίφημη Ιατρική Σχολή Mayo School of Graduate Medical Education. Έχει αναγνωριστεί για τις εξέχουσες κλινικές και χειρουργικές του ικανότητες με τον τίτλο του Diplomate of the American Board of Obstetrics and Gynecology και Fellow of the American Collage of Obstetricians and Gynecologist.

Μετά την επιστροφή στην Ελλάδα αναλαμβάνει τη θέση του Επιστημονικού Διευθυντή του Γυναικολογικού Κέντρου Αναπαραγωγής και Γενετικής, έχοντας πραγματοποιήσει πάνω από 5000 κύκλους εξωσωματικής γονιμοποίησης μέχρι σήμερα.

Τον Σεπτέμβριο του 2018 το νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ αναγνωρίζοντας την μεγάλη εμπειρία και εξειδίκευση του στον τομέα της Ενδοσκοπικής Χειρουργικής και της Γυναικείας Αναπαραγωγής, ιδρύει το Τμήμα Ενδοσκοπικής Χειρουργικής Γυναικείας Αναπαραγωγής του νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ.

Έχει συμμετάσχει σε πολλαπλά Διεθνή Συνέδρια και διεξάγει σημαντικό ερευνητικό έργο, το οποίο έχει δημοσιευθεί σε αρκετά διεθνή ιατρικά περιοδικά.