Παραθυρεοειδείς αδένες: Αυτά που πρέπει να γνωρίζετε

Με αφορμή αυτό το γεγονός, απευθυνθήκαμε στην κ. Θεοδώρα Μαργαρίτη, χειρουργό με πιστοποιημένη εξειδίκευση στη Χειρουργική του Θυρεοειδούς και Παραθυρεοειδών Αδένων από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων, η οποία μας ενημερώνει για τη λειτουργία των παραθυρεοειδών αδένων, αλλά και τα συνηθέστερα προβλήματά τους.

Όπως μας εξηγεί η ειδικός, ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός είναι η πιο συχνή πάθηση των παραθυρεοειδών αδένων, ο οποίος αν αφεθεί χωρίς θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές όπως οστεοπόρωση, πέτρες στα νεφρά, υπέρταση, κ.α. Ωστόσο, στα χέρια ενός έμπειρου χειρουργού ενδοκρινών αδένων, η παραθυρεοειδεκτομή αναδεικνύεται σε μια απόλυτα ασφαλή επέμβαση που μπορεί να απαλλάξει οριστικά τον ασθενή από τα συμπτώματα της πάθησης.

Τι είναι οι παραθυρεοειδείς αδένες;

Οι παραθυρεοειδείς αδένες είναι μικροί αδένες (το μέγεθός τους δεν ξεπερνάει αυτό ενός μπιζελιού) που βρίσκονται στο λαιμό ακριβώς πίσω από τον θυρεοειδή αδένα. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν τέσσερις παραθυρεοειδείς αδένες, οι οποίοι είναι τοποθετημένοι ανά δύο πίσω από κάθε λοβό του θυρεοειδούς αδένα. Δεν έχουν σχέση με τη λειτουργία του θυρεοειδή και ονομάζονται έτσι απλά επειδή βρίσκονται πολύ κοντά του.

Ποια είναι η λειτουργία των παραθυρεοειδών αδένων;

Οι παραθυρεοειδείς αδένες ρυθμίζουν το ασβέστιο του αίματος παράγοντας μια ορμόνη που ονομάζεται παραθορμόνη (PTH) ως απόκριση στα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα. Το ασβέστιο είναι αναγκαίο για τη σωστή λειτουργία των μυών και των νεύρων και είναι απαραίτητο δομικό στοιχείο των δοντιών και των οστών. Η παραθορμόνη φροντίζει ώστε το επίπεδο ασβεστίου στο αίμα να παραμένει σε ένα φυσιολογικό εύρος. Ελέγχει την απέκκριση ασβεστίου μέσω των νεφρών, προάγει την απορρόφηση ασβεστίου στο έντερο και μπορεί να αντλεί ασβέστιο από τα οστά εάν είναι απαραίτητο.

Τι προβλήματα εμφανίζονται στους παραθυρεοειδείς αδένες;

Η συχνότερη πάθηση των παραθυρεοειδών αδένων είναι ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός. Ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός είναι η κατάσταση αυτόνομης (χωρίς άλλη αιτία) υπέρμετρης παραγωγής παραθορμόνης, που προκαλείται από την υπερπλασία και υπερλειτουργία ενός ή περισσοτέρων παραθυρεοειδών αδένων. Στους περισσότερους ασθενείς μόνο ένας από τους τέσσερις παραθυρεοειδείς αδένες πάσχει (μονήρες αδένωμα παραθυρεοειδούς). Η νόσος είναι συχνότερη σε άτομα άνω των 60 ετών, αλλά μπορεί να παρατηρηθεί και σε νεαρούς ενήλικες. Ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός εμφανίζεται κάποιες φορές στα πλαίσια οικογενών συνδρόμων ενδοκρινικής νεοπλασίας, δηλαδή μπορεί να είναι και κληρονομικός. Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να επηρεαστούν από τους άνδρες.

Ποια είναι τα συμπτώματα του πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού;

Είναι εντυπωσιακό πως αυτοί οι τόσο μικροί αδένες μπορούν να προκαλέσουν τόση ποικιλία συμπτωμάτων. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα υπερπαραθυρεοειδισμού είναι χρόνια κόπωση, πόνοι στο σώμα, δυσκολία στον ύπνο, πόνος στα οστά, απώλεια μνήμης, κακή συγκέντρωση, κεφαλαλγία και διαταραχές της διάθεσης. Ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός, εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία, συχνά προκαλεί βαριές επιπλοκές όπως οστεοπόρωση, πέτρες στα νεφρά, υπέρταση, καρδιακές αρρυθμίες και νεφρική ανεπάρκεια.

Πώς τίθεται η διάγνωση του πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού;

Η διάγνωση του πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού είναι βιοχημική, τίθεται δηλαδή μέσω εξετάσεων αίματος. Ο γιατρός σας θα υποψιαστεί τη νόσο βάσει των συμπτωμάτων και θα ζητήσει τις απαραίτητες εξετάσεις αίματος που την επιβεβαιώνουν. Αρχικά απαιτείται η μέτρηση του ασβεστίου και της παραθορμόνης. Επειδή η παραθορμόνη ελέγχει τα επίπεδα ασβεστίου, οι δύο τιμές φυσιολογικά κινούνται σε αντίθετες κατευθύνσεις. Για παράδειγμα, όταν το επίπεδο ασβεστίου στο αίμα είναι χαμηλό, το επίπεδο PTH θα πρέπει να αυξηθεί (για να κινητοποιηθεί η απορρόφηση ασβέστιου). Στον πρωτοπαθή υπερπαραθυρεοειδισμό, και οι δύο τιμές, ασβέστιο και παραθορμόνη, είναι αυξημένες, γιατί οι παραθυρεοειδείς αδένες συνεχίζουν και παράγουν παραθορμόνη αυτόνομα, παρά το υψηλό ασβέστιο. Συμπληρωματικές εξετάσεις που μπορεί να βοηθήσουν στη διάγνωση του πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού περιλαμβάνουν το επίπεδο φωσφόρου στο αίμα, το επίπεδο βιταμίνης D, τα επίπεδα ασβεστίου στα ούρα 24ώρου και το επίπεδο κρεατινίνης στο αίμα.

Απεικονιστικές εξετάσεις, όπως το υπερηχογράφημα και το σπινθηρογράφημα παραθυρεοειδών (με sestaMIBI) δεν μπορούν να αποδείξουν ή να αποκλείσουν τον πρωτοπαθή υπερπαραθυρεοειδισμό, και πρέπει να πραγματοποιούνται αφού τεθεί σαφώς η διάγνωση μέσω των εργαστηριακών εξετάσεων. Χρησιμεύουν για τον εντοπισμό του ή των παραθυρεοειδών αδένων που υπερλειτουργούν, στα πλαίσια του σχεδιασμού χειρουργικής επέμβασης.

Ποια είναι κατάλληλη θεραπεία;

Η χειρουργική επέμβαση (παραθυρεοειδεκτομή) είναι η μόνη οριστική θεραπεία για τον πρωτοπαθή υπερπαραθυρεοειδισμό. Στα χέρια ενός έμπειρου χειρουργού ενδοκρινών αδένων, τα ποσοστά επιτυχίας πλησιάζουν το 95-98%. Βάσει των κατευθυντήριων οδηγιών η χειρουργική αντιμετώπιση έχει απόλυτη ένδειξη σε ασθενείς:
o κάτω των 50 ετών
o με ασβέστιο στον ορό >1,0 mg/dL (0,25 mmol/L) από το ανώτερο φυσιολογικό όριο
o με νεφρολιθίαση (πέτρες στα νεφρά)
o με οστεοπόρωση ή οστεοπενία
o με πολύ υψηλό ασβέστιο στα ούρα
o με επηρεασμένη νεφρική λειτουργία λόγω της νόσου
Πολλοί ασθενείς τρομάζουν με την ιδέα της χειρουργικής επέμβασης. Παρόλα αυτά η παραθυρεοειδεκτομή είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, μια σύντομη και απλή επέμβαση, με θεαματικά αποτελέσματα. Είναι αξιοσημείωτο ότι πολλοί ασθενείς με υπερπαραθυρεοειδισμό οι οποίοι υποτίθεται ότι ήταν “ασυμπτωματικοί” πριν την επέμβαση γίνονται εντυπωσιακά καλύτερα μετά από την αφαίρεση του πάσχοντος παραθυρεοειδούς. Θεραπεύονται από πολλά άτυπα συμπτώματα που δεν συνειδητοποιούσαν πριν ότι είχαν και σχετίζονταν με περίσσεια παραθορμόνης και υψηλό ασβέστιο στο αίμα (αδυναμία, κόπωση, μυοσκελετικά άλγη και κακή συγκέντρωση).

Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με τη Δρ. Θεοδώρα Μαργαρίτη, Εξειδικευμένη Χειρουργό Θυρεοειδούς και Παραθυρεοειδών Αδένων, Fellow of the European Board of Endocrine Surgery, στο τηλ. 210 6044698 ή επισκεφτείτε την ιστοσελίδα thyroidsurgeon.gr
Ακολουθήστε την Θεοδώρα Μαργαρίτη στο facebook margariti.thyroidsurgeon