Αγκυλοποιητική Σπονδυλαρθρίτιδα: Όσα πρέπει να γνωρίζετε για τη σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση

Η διάγνωση της νόσου είναι συχνά αργοπορημένη και τα άτομα που την εμφανίζουν έχουν μειωμένη ποιότητα ζωής, υψηλά ποσοστά αναπηρίας και ανεργίας και κινδυνεύουν από πρόωρη θνησιμότητα σε σχέση με τους ασθενείς της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Ο λόγος για την Αγκυλοποιητική Σπονδυλαρθρίτιδα (ΑΣ), μια χρόνια, φλεγμονώδη ρευματολογική πάθηση της σπονδυλικής στήλης, η οποία εκδηλώνεται στο 1% περίπου του γενικού πληθυσμού και συνήθως προσβάλλει νεαρούς άνδρες και γυναίκες ηλικίας 25 ετών και άνω.

«Οι αιτίες εμφάνισης της νόσου δεν είναι ξεκάθαρες, αλλά φαίνεται ότι εμπλέκονται γενετικοί παράγοντες», αναφέρει ο κ. Ιωάννης Καλλιτσάκης, Ιατρός Ειδικός Ρευματολόγος, στο Onmed.gr και εξηγεί, μεταξύ άλλων, τα βασικά συμπτώματα και τους σύγχρονους τρόπους θεραπευτικής αντιμετώπισης της επώδυνης νόσου, σε μία εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη γύρω από αυτήν τη χρόνια φλεγμονώδη πάθηση του ανοσοποιητικού συστήματος, που ταλαιπωρεί εκατοντάδες ασθενείς.

Τι είναι η Αγκυλοποιητική Σπονδυλαρθίτιδα, ποιους αφορά και πότε εμφανίζεται;

Η Αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα (ΑΣ) είναι μια επώδυνη, σταδιακά προοδευτική φλεγμονώδης νόσος, με κύριο σύμπτωμα τον πόνο στην σπονδυλική στήλη και στους γλουτούς. Η Αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα εμφανίζεται στο 1% περίπου του γενικού πληθυσμού και συνήθως προσβάλλει νεαρούς άνδρες και γυναίκες ηλικίας 25 ετών ή άνω, ενώ οι πάσχοντες άνδρες είναι δύο έως τρεις φορές περισσότεροι από τις γυναίκες.

Η ΑΣ ανήκει σε μια ομάδα μακροχρόνιων φλεγμονωδών νόσων που ονομάζονται Σπονδυλοαρθροπάθειες, στις οποίες ανήκουν οι Εντεροπαθητικές αρθρίτιδες, η Αντιδραστική αρθρίτιδα (ReA) και η Ψωριασική αρθρίτιδα (ΨΑ) αλλά και σύγχρονες μορφές τους όπως η Αξονική σπονδυλαρθρίτιδα χωρίς ακτινολογικά ευρήματα, η Αδιαφοροποίητη σπονδυλαρθρίτιδα και η Περιφερική σπονδυλαρθρίτιδα.

Οι αιτίες εμφάνισης της νόσου δεν είναι ξεκάθαρες, αλλά φαίνεται ότι εμπλέκονται γενετικοί παράγοντες. Το γονίδιο HLA-B27 σχετίζεται με σημαντικά αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης ΑΣ και τα μέλη των οικογενειών όσων πάσχουν έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου. Περίπου 1 στους 3 ασθενείς έχει αξονική ΣπΑ, όταν είναι θετικό.

Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα των ασθενών που πάσχουν από Αγκυλοποιητική Σπονδυλαρθρίτιδα και πώς επηρεάζει την καθημερινότητά τους;

Οι ασθενείς εμφανίζουν συμπώματα κυρίως από τον Αξονικό σκελετό , το νόσημα όμως μπορεί να εμφανίσει προσβολή περιφερικών αρθρώσεων (ισχία,γόνατα, ποδοκνημικών), τενόντων (ενθεσίτιδα Αχιλλείου τένοντα) αλλά και οργανική προσβολή (αορτίτιδα, πνευμονική ίνωση-σπάνιες εκδηλώσεις). Κύριο σύμπτωμα αποτελεί η φλεγμονώδης οσφυαλγία. ( ηλικία εμφάνισης <40 ετών, διάρκεια οσφυαλγίας > 3 μήνες, οξεία εμφάνιση,πρωινή δυσκαμψία > 30’, βελτίωση με την άσκηση). Το 1/3 των ασθενών εμφανίζουν βαριά επιδείνωση. Η διάγνωση του νοσήαμτος είναι συχνά αργοπορημένη διάγνωση (5-7 χρόνια).

Εμφανίζουν μειωμένη ποιότητα ζωής και υψηλά ποσοστά αναπηρίας και ανεργίας και πρόωρης θνησιμότητας αντίστοιχα με εκείνα της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Έως και το 70% των ασθενών που αναπτύσσουν σοβαρή ΑΣ θα υποστούν σύντηξη της σπονδυλικής στήλης (γεφύρωση συνδεσμόφυτων / bamboo σπονδυλική στήλη) σε διάστημα 10 έως 15 ετών, μειώνοντας σημαντικά την κινητικότητα. Η χρόνια κόπωση και η αϋπνία είναι επίσης χαρακτηριστικά της νόσου.

Σε ποιον ειδικό πρέπει να απευθυνθούν οι ασθενείς και για ποιο λόγο είναι σημαντική η έγκαιρη διάγνωση του νοσήματος;

Η ειδικότητα που εκπαιδεύεται για τη διάγνωση, ταξινόμηση και αντιμετώπιση της Αγκυλοποιητικής Σπονδυλαρθρίτιδας είναι εκείνη του Ρευματολόγου. Η πρώιμη μορφή της νόσου φαίνεται να βρίσκεται στο φάσμα της αξονικής σπονδυλαρθρίτιδας χωρίς ακτινολογικά ευρήματα. Η χρονική περίοδος δηλαδή όπου ο ασθενής μας έχει συμπτώματα της νόσου χωρίς να έχουν προκληθεί βλάβες στα οστά του. Στο στάδιο αυτό σημαντικό ρόλο έχει η μαγνητική τομογραφία, εξέταση εκλογής για τη διάγνωση φλεγμονώδους σπονδυλαρθρίτιδας σε πρώιμα στάδια. Περίπτωση ασθενούς, νεαρής ηλικίας με πρόσφατης έναρξη φλεγμονώδους οσφυαλγίας με ή χωρίς οικογενειακό ιστορικό χρήζει λοιπόν έγκαιρης παραπομπής στον ρευματολόγο.

Ποια είναι η θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών και τι προσφέρουν οι νεότερες θεραπείες;

Oι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της ΑΣ συνδέονται με τη δομική βλάβη και την απώλεια σωματικής λειτουργίας που προκαλούνται από την πάθηση, οι οποίες είναι μόνιμες. Ως εκ τούτου, οι στόχοι της διαχείρισης είναι η μεγιστοποίηση της μακροπρόθεσμης σχετικής με την υγεία ποιότητας ζωής, με τη μείωση των επιπέδων πόνου των ασθενών, τη βελτίωση της σωματικής λειτουργίας που σχετίζεται με τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής και την εργασιακή απόδοση, τη μείωση της αναπηρίας και την πρόληψη περαιτέρω επιδείνωσης. H σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση περιλαμβάνει τους βιολογικούς παράγοντες, στοχευμένες θεραπείες σε συγκεκριμένους μεσολαβητές όπως λέγονται, της φλεγμονής. Για την Αγκυλοποιητική Σπονδυλαρθρίτιδα έχουν εγκριθεί δυο βασικές κατηγορίες, εκείνη της αναστολής του παράγοντα νέκρωσης των όγκων (anti-TNFa) και εκείνη της αναστολής της ιντερλευκίνης 17. Υψηλότερες συγκεντρώσεις IL-17A έχουν εντοπιστεί στις περιοχές που περιβάλλουν τα οστά και τις αρθρώσεις στα άτομα που πάσχουν από ΑΣ, και πιο ειδικά στο αρθρικό υγρό και τον υμένα των αρθρώσεων.

Πέραν της θεραπείας, τι άλλο μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς να έχουν φυσιολογική ποιότητα ζωής;

Το θεμέλιο της θεραπευτικής αντιμετώπισης αποτελούν η άσκηση και η φυσικοθεραπεία. Προγράμματα αερόβιας άσκησης αλλά και ενδυνάμωσης θεωρούνται απαραίτητα από την πρώτη ημέρα διάγνωσης. Η σωστή μεσογειακού τύπου διατροφή είναι η ενδεδειγμένη με δεδομένη τη συσχέτιση της νόσου με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο.

Έγκαιρη διάγνωση, κατάλληλη ενημέρωση του ασθενούς και του περιβάλλοντός του, επιλεγμένη και στοχευμένη θεραπευτική αντιμετώπιση, άσκηση και φυσικοθεραπεία αλλά και τακτικός έλεγχος των παραγόντων κινδύνου αποτελούν τους άξονες προσέγγισης και αντιμετώπισης ενός χρόνιου νοσήματος όπως η Αγκυλοποιητική Σπονδυλαρθρίτιδα.

(Βλάβη της σπονδυλικής στήλης στην αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα: Προς τα έξω κυρτότητα της σπονδυλικής στήλης λόγω σύντηξης των σπονδύλων σε άνδρα με αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα).