Ψευδάργυρος: Το μέταλλο της γονιμότητας

Μια νέα αμερικανική επιστημονική μελέτη, η οποία εκπονήθηκε από ερευνητές στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, υποδεικνύει ότι η έλλειψη ψευδαργύρου μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τα πρώτα στάδια της ανάπτυξης του ωαρίου, μειώνοντας τις πιθανότητες να διαιρεθούν και να γονιμοποιηθούν τα κύτταρά του. Η επίδραση αυτή μάλιστα μπορεί να είναι εμφανής σε βάθος πολλών μηνών, εμποδίζοντας το ζευγάρι να επιτύχει μια πολυπόθητη εγκυμοσύνη.

Οι ερευνητές παρουσίασαν αναλυτικά τα ευρήματά τους στο πρόσφατο συνέδριο Πειραματικής Βιολογίας που έλαβε χώρα στο Σαν Ντιέγκο των ΗΠΑ.

Ο ρόλος του ψευδαργύρου στην ωρίμανση των ωαρίων

Η διαθεσιμότητα μικροθρεπτικών συστατικών στο περιβάλλον των ωοθηκών και η επίδρασή τους στην ανάπτυξη, τη βιωσιμότητα και την ποιότητα των κυττάρων των ωαρίων (ωοκυττάρων) αποτελεί θέμα ολοένα και περισσότερων επιστημονικών ερευνών. Στα θηλαστικά, η ωοθήκη αποτελείται από χιλιάδες μικροσκοπικές δομές που ονομάζονται θυλάκια (οι γυναίκες γεννιούνται με περίπου δύο εκατομμύρια ωοθυλάκια), τα οποία αποτελούνται από ένα ωοκύτταρο που περιβάλλεται από αλλεπάλληλες στρώσεις υποστηρικτικών κυττάρων (σωματικά κύτταρα). Μετά την εφηβεία, ξεκινά μια διαδικασία προετοιμασίας των ωοκυττάρων για ωρίμανση, ωορρηξία και γονιμοποίηση. Αν και κάθε μήνα ξεκινούν να ωριμάζουν περισσότερα από ένα ωοκύτταρα, τελικά μόνο ένα από αυτά θα απελευθερωθεί κατά την ωορρηξία και θα έχει την ευκαιρία να γονιμοποιηθεί.

Πολλοί είναι οι παράγοντες που καθορίζουν εάν ένα συγκεκριμένο ωοκύτταρο θα ωριμάσει σωστά ώστε μια μέρα να γονιμοποιηθεί και ένας από αυτούς είναι η επάρκεια μικροθρεπτικών συστατικών.

«Όλο και περισσότερα είναι τα ευρήματα που υποδεικνύουν ότι ο ψευδάργυρος παίζει ρόλο-κλειδί στην ανάπτυξη των ωοκυττάρων» αναφέρει ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας Τζέιμς Χέστερ.

Ο Χέστερ και ο συνεργάτης του, Φρανσίσκο Ντίαζ, μελέτησαν για πρώτη φορά την επίδραση του ψευδαργύρου στην ανάπτυξη του ωαρίου σε πολύ πρώιμο στάδιο της ωρίμανσης του ωοκυττάρου.

«Οι έρευνες και οι θεραπείες που αφορούν τη γονιμότητα έχουν εστιάσει κυρίως στη μεγαλύτερη ομάδα ωοθυλακίων (κοιλοτικά ωοθυλάκια), τα οποία είναι δυνατό να απελευθερωθούν κατά την ωορρηξία ανταποκρινόμενα σε ορμονικά σήματα που στέλνει ο αδένας της υπόφυσης» αναφέρει ο Χέστερ και προσθέτει: «Αντίθετα, η μελέτη μας εστίασε στα μικρότερα προκοιλοτικά ωοθυλάκια, τα οποία ακόμη αναπτύσσονται και δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν σε ορμονικά σήματα. Στους ανθρώπους, τα προκοιλοτικά ωοθυλάκια πρέπει να συνεχίσουν να αναπτύσσονται περίπου για 90 ημέρες πριν να είναι έτοιμα να απελευθερωθούν κατά την ωορρηξία. Παλαιότερες μελέτες είχαν υποδείξει ότι ο ψευδάργυρος παίζει καίριο ρόλο για τα κοιλοτικά ωοθυλάκια, ωστόσο κανένας μέχρι τώρα δεν είχε εξετάσει την επίδραση της έλλειψης ψευδαργύρου στην ανάπτυξη των προκοιλοτικών ωοθυλακίων».

Στο πλαίσιο της μελέτης τους, οι δύο ερευνητές συνέλεξαν προκοιλοτικά ωοθυλάκια από πειραματόζωα (ποντίκια) και τα ωρίμασαν σε κυτταροκαλλιέργεια στο εργαστήριο. Κάποια από τα ωοθυλάκια ωρίμασαν σε περιβάλλον έλλειψης ψευδαργύρου, ενώ άλλα σε περιβάλλον με φυσιολογικά επίπεδα ψευδαργύρου. Επίσης, όλα τα ωοθυλάκια εκτέθηκαν στον επιδερμικό αυξητικό παράγοντα (EGF), ώστε να προσομοιωθεί το ορμονικό περιβάλλον που είναι απαραίτητο για την ωορρηξία μετά τη διαδικασία ωρίμανσης.

Ο Χέστερ και ο Ντίαζ παρατήρησαν ότι η έλλειψη ψευδαργύρου:

• Διατάραξε την ανάπτυξη των κυττάρων στην καλλιέργεια.
• Οδήγησε στον σχηματισμό μικρότερων ωοκυττάρων σε αρχικά στάδια της ανάπτυξης.
• Προκάλεσε διαταραχές στην ανάπτυξη των σωματικών κυττάρων.
• Περιόρισε την ικανότητα των ωοκυττάρων να διαιρεθούν σωστά, διαδικασία γνωστή ως μείωσις (meiosis) η οποία είναι απαραίτητη πριν από μια επιτυχή γονιμοποίηση ωαρίου. Μάλιστα, αυτή η αρνητική επίδραση δεν φάνηκε να διορθώθηκε όταν εισήχθη στο περιβάλλον μεγαλύτερη ποσότητα ψευδαργύρου.

«Οι μελέτες που έχουν γίνει σε ζώα έχουν αποδείξει την ανάγκη των ωοκυττάρων για επάρκεια ψευδαργύρου κατά τη μειωτική διαίρεση, τη γονιμοποίηση και την ανάπτυξη του ωαρίου. Η νέα έρευνά μας δείχνει ότι ο ψευδάργυρος παίζει ρόλο στην ανάπτυξη των ωοκυττάρων σε πρωιμότερο στάδιο απ’ ό,τι είχε ερευνηθεί μέχρι τώρα, συγκεκριμένα κατά την ανάπτυξή του και πριν τη διαίρεση. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουν τόση σημασία οι συνθήκες που επικρατούν κατά την ωορρηξία» εξηγεί ο Χέστερ και προσθέτει: «Είναι επίσης εξαιρετικά ενδιαφέρον ότι τα ωοκύτταρα που συνήθως χρησιμοποιούνται στην τεχνητή γονιμοποίηση προέρχονται από κοιλοτικά ωοθυλάκια, επομένως οι όποιες επιδράσεις κατά την ανάπτυξη των προκοιλοτικών ωοθυλακίων δεν είναι δυνατό να αναιρεθούν».

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι το 17% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι ευάλωτο στην έλλειψη ψευδαργύρου λόγω χαμηλής πρόσληψης του μετάλλου από τη διατροφή, ωστόσο στην εκτίμηση αυτή δεν περιλαμβάνονται περιπτώσεις οριακής έλλειψης, όπου η διατροφή περιλαμβάνει μεν μια ποσότητα ψευδαργύρου, αλλά όχι τη συνιστώμενη.

Ομάδες του πληθυσμού που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για έλλειψη ψευδαργύρου είναι τα άτομα με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, νόσο του Crohn, γαστρεντερικές διαταραχές και παθήσεις του ήπατος, καθώς και όσοι ακολουθούν χορτοφαγική ή αυστηρά χορτοφαγική (vegan) διατροφή και δεν λαμβάνουν συμπλήρωμα ψευδαργύρου.

Δείτε κι αυτό:

Διατροφή: Οι καλύτερες πηγές ψευδαργύρου σε φωτογραφίες

Υπογονιμότητα: Ποια είναι τα ύποπτα συμπτώματα σε άνδρες και γυναίκες

Γονιμότητα: Απαντήσεις σε 5 απορίες που έχουν οι περισσότερες γυναίκες