Ραγδαίες οι εξελίξεις στον τομέα αντιμετώπισης του καρκίνου

Γράφει ο Ξανθάκης Ιωάννης Δρ., Παθολόγος Ογκολόγος

Η χημειοθεραπεία στοχεύει κατευθείαν τα καρκινικά κύτταρα, «σκοτώνοντας» ταυτόχρονα και τα υγιή. Η επανάσταση με την ανοσοθεραπεία έγκειται στο γεγονός ότι ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού, επιτρέποντάς του να αναγνωρίζει τα αντιγόνα που φέρουν στην επιφάνειά τους τα καρκινικά κύτταρα και να τα «χτυπά» μέσω των μηχανισμών PD-1, PD-L1, CTLA-4. Παράλληλα, το ανοσοποιητικό σύστημα αποκτά μνήμη, παρέχοντας μακροχρόνια θεραπεία στον ασθενή.

Ένα ακόμη πλεονέκτημα των ανοσοθεραπευτικών φαρμάκων, έναντι των χημειοθεραπευτικών, πέραν της αποτελεσματικής εξατομικευμένης θεραπείας που προσφέρουν στους ασθενείς, είναι ότι δεν είναι τοξικά.

Μέχρι στιγμής, οι θεραπείες αυτές, που ονομάζομαι και ανοσο-ογκολογικές, εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων μορφών καρκίνου, όπως είναι ο καρκίνος του πνεύμονα, το μελάνωμα, το κλασικό λέμφωμα Hodgkin και το ουροθηλιακό καρκίνωμα.

Νεότερα δεδομένα που παρουσιάστηκαν στο Παγκόσμιο Συνέδριο για τον Καρκίνο του Πνεύμονα έδειξαν υπερδιπλασιασμό της μέσης επιβίωσης των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα με υψηλή έκφραση του βιοδείκτη PD-L1, που έλαβαν το pembrolizumab –ένα εξανθρωποποιημένο μονοκλωνικό αντίσωμα, το οποίο δρα αυξάνοντας την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος να εντοπίζει και να καταπολεμά τα νεοπλασματικά κύτταρα.

Ο καρκίνος του πνεύμονα, η εκδήλωση του οποίου έχει σχετισθεί με το κάπνισμα, αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτων λόγω καρκίνου σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου. Δυστυχώς, οι διεθνείς στατιστικές δείχνουν ότι η επιβίωση των ασθενών στα 5 χρόνια από τη διάγνωση είναι μικρή. Τα συχνότερα συμπτώματα είναι ο βήχας, ο πόνος σε μια περιοχή του θώρακα ή εντοπισμένος σε μία ή περισσότερες πλευρές, η κούραση, η αδυναμία και η απώλεια βάρους.

Η αντιμετώπιση της συγκεκριμένης μορφής καρκίνου, ειδικά όταν δεν διαγιγνώσκεται έγκαιρα, είναι εξαιρετικά δυσχερής. Γι’ αυτό και τα αποτελέσματα της κλινικής μελέτης ΚΕΥΝΟΤΕ-024 είναι σημαντικά και ιδιαιτέρως ενθαρρυντικά.

Ειδικότερα, η μελέτη καταδεικνύει, μεταξύ άλλων, ότι στην ομάδα ασθενών που χορηγήθηκε το pembrolizumab ως μονοθεραπεία πρώτης γραμμής, η μέση συνολική επιβίωσή τους ήταν 30 μήνες, υπερδιπλάσια από αυτή της ομάδας ασθενών που χορηγήθηκε χημειοθεραπεία και η οποία ήταν 14,2 μήνες.

Η ΚΕΥΝΟΤΕ-024 είναι μια πολυκεντρική, ελεγχόμενη μελέτη για τη θεραπεία του μεταστατικού μη μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα σε ασθενείς που δεν είχαν λάβει προηγούμενη αγωγή και είχαν υψηλή έκφραση του βιοδείκτη PD-L1 (TPS ≥50%). Οι ασθενείς επιλέχθηκαν τυχαία προκειμένου να λάβουν το pembrolizumab στη δόση των 200 mg κάθε 3 εβδομάδες ή χημειοθεραπεία επιλογής του ερευνητή που περιείχε πλατίνα. Τα αποτελέσματα έδειξαν μείωση κατά 50% στον κίνδυνο για πρόοδο της νόσου ή θάνατο και μείωση κατά 40% του κινδύνου θανάτου στους ασθενείς που έλαβαν pembrolizumab έναντι αυτών που έλαβαν χημειοθεραπεία.

Σύμφωνα με τις νεότερες μελέτες, το pembrolizumab φαίνεται ότι αποκτά όλο και πιο σημαντικό ρόλο στη μάχη κατά των νεοπλασματικών ασθενειών, καθώς η αποτελεσματικότητά του έχει αποδειχθεί στην αντιμετώπιση πολλών μορφών καρκίνου. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε έγκριση για τη χορήγηση του pembrolizumab σε ασθενείς με ουροθηλιακό καρκίνωμα που είχαν λάβει προηγουμένως χημειοθεραπεία με βάση την πλατίνα. Η έγκριση βασίστηκε στα αποτελέσματα της κλινικής μελέτης ΚΕΥΝΟΤΕ-045, τα οποία μεταξύ άλλων έδειξαν μείωση της τάξεως του 30% στον κίνδυνο θανάτου στα δύο έτη στους ασθενείς που έλαβαν pembrolizumab έναντι αυτών που έλαβαν χημειοθεραπεία.

Ταυτόχρονα, ενέκρινε τη χορήγηση του pembrolizumab και σε ασθενείς με προχωρημένο ή μεταστατικό ουροθηλιακό καρκίνωμα, που δεν δύνανται να λάβουν χημειοθεραπεία με βάση τη σισπλατίνη.

Οι παραπάνω ενδείξεις έρχονται να διευρύνουν το πεδίο αξιοποίησης της εν λόγω ανοσο-ογκολογικής θεραπεία, καθώς το pembrolizumab, έχει εγκριθεί ως μονοθεραπεία για το προχωρημένο μελάνωμα, ως μονοθεραπεία στην πρώτη και τη δεύτερη γραμμή θεραπείας του καρκίνου του πνεύμονα, για το κλασικό λέμφωμα Hodgkin, ενώ ακόμα μελετάται σε περισσότερα από 30 είδη καρκίνου.