Δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα: Ποια είναι τα συμπτώματα
Το μονοξείδιο του άνθρακα (CO) είναι ένα άοσμο και άχρωμο αέριο. Η έκθεση σε μεγάλες συγκεντρώσεις μονοξειδίου του άνθρακα μπορεί να οδηγήσει σε δηλητηρίαση ή ακόμη και σε θάνατο.
Το μονοξείδιο του άνθρακα περιέχεται στα αέρια καύσης, όπως αυτά που παράγονται από αυτοκίνητα ή φορτηγά, από σόμπες, στόφες, φανάρια, μαγκάλια, τζάκια και καυστήρες, σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ). Σε περίπτωση συσσώρευσης μονοξειδίου του άνθρακα σε κλειστούς ή μικρούς χώρους μπορεί να οδηγήσει σε δηλητηρίαση ζώων και ανθρώπων.
Η εισπνοή μονοξειδίου του άνθρακα είναι μια σχετικά συχνή αιτία τοξικότητας που μπορεί να περνά απαρατήρητη εξαιτίας της μη ειδικής κλινικής εκδήλωσής της, αναφέρουν οι Νικόλαος Χαβούζης και Ιωάννης Πνευματικός σε άρθρο τους στο περιοδικό ΠΝΕΥΜΩΝ της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας (ΕΠΕ) και της Ελληνικής Βρογχολογικής Εταιρείας (ΕΒΕ). Τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τους δύο ειδικούς, η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα χαίρει μιας δυσάρεστης δημοτικότητας στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης, εξαιτίας της αυξημένης οικιακής χρήσης εσωτερικών θερμαντικών συσκευών (συχνά αυτοσχέδιων) που βασίζονται σε καύσεις αντί για κεντρικού τύπου εγκαταστάσεις ή ηλεκτρικά θερμαντικά σώματα.
Ποια τα συμπτώματα της δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα
Τα συχνότερα συμπτώματα της δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα είναι ο πονοκέφαλος, η δύσπνοια, η ζαλάδα, η αδυναμία, η ναυτία και ο έμετος, ο πόνος στο στήθος, οι διαταραχές της όρασης και η σύγχυση.
Η έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις μονοξειδίου του άνθρακα μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια των αισθήσεων και θάνατο. Ιδιαίτερα επικίνδυνη είναι η έκθεση σε μονοξείδιο του άνθρακα κατά τη διάρκεια του ύπνου ή σε άτομα μεθυσμένα, τα οποία μπορεί να πεθάνουν χωρίς να εκδηλώσουν συμπτώματα. Η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα δεν έχει ειδικά συμπτώματα και για τη διάγνωσή της πρέπει να υπάρχει κλινική υποψία.
Τα συμπτώματα της δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα αρχίζουν, συνήθως, με πονοκέφαλο (>80%) και κλιμακώνονται, παράλληλα με αύξηση της συγκέντρωσης της ανθρακυλαιμοσφαιρίνης (COHgb, ένωση του μονοξειδίου του άνθρακα (CO) με την αιμοσφαιρίνη του αίματος) στο αίμα. Τα κυριότερα συμπτώματα προέρχονται από το κεντρικό νευρικό σύστημα, πιθανώς εξαιτίας της υποξίας (ανεπαρκής οξυγόνωση), η οποία προκαλεί εγκεφαλικό οίδημα και αύξηση της ενδοκράνιας πίεσης.
Ποιος είναι ο μηχανισμός της δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα
Η αιμοσφαιρίνη που βρίσκεται μέσα στα ερυθρά αιμοσφαίρια συνδέεται πιο γρήγορα και αποτελεσματικά με το μονοξείδιο του άνθρακα παρά με το οξυγόνο. Αν υπάρχει αυξημένη συγκέντρωση μονοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, τότε μεγάλο ποσοστό των ερυθρών αιμοσφαιρίων θα μεταφέρει αυτό αντί για το οξυγόνο που χρειάζονται όλοι οι ανθρώπινοι ιστοί για να λειτουργήσουν. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε βλάβη των ιστών και θάνατο.
Ποιοι κινδυνεύουν από το μονοξείδιο του άνθρακα
Όλοι οι άνθρωποι μπορεί να υποστούν δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα. Μερικές ομάδες του πληθυσμού, όπως τα έμβρυα, τα βρέφη και τα άτομα με χρόνια καρδιολογικά ή αναπνευστικά προβλήματα, είναι πιο ευαίσθητα στις επιπτώσεις του μονοξειδίου του άνθρακα. Εκτιμάται ότι η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα οδηγεί μεγάλο αριθμό ασθενών να επισκεφθούν τα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών (>20.000 στις ΗΠΑ).
Πώς μπορεί να αποφευχθεί η δηλητηρίαση στο σπίτι
- Τακτικό σέρβις των συστημάτων θέρμανσης που λειτουργούν με πετρέλαιο, φυσικό αέριο, κάρβουνο ή άλλη βιομάζα από ειδικευμένο τεχνικό.
- Αποφυγή της χρήσης θερμαστρών που λειτουργούν με αέριο ή κάρβουνο μέσα σε κλειστούς χώρους (διαμέρισμα, τροχόσπιτο κ.λπ.).
- Προμήθεια συσκευών που φέρουν τη σήμανση CE, η οποία αποδεικνύει ότι το προϊόν έχει ελεγχθεί και πληροί όλες τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές ως προς την ασφάλεια και την προστασία της υγείας και του περιβάλλοντος.
- Αν χρησιμοποιείτε σόμπα, τζάκι ή καυστήρα βιομάζας σκόπιμη είναι η εγκατάσταση ανιχνευτή μονοξειδίου του άνθρακα που λειτουργεί με μπαταρία.
Θέρμανση και μαγείρεμα με ασφάλεια σε περίπτωση διακοπής ρεύματος
- Ποτέ μη χρησιμοποιείτε μια ανοιχτή ψησταριά ή άλλο είδος φούρνου με αέριο ως μέσο θέρμανσης σε διαμέρισμα, τροχόσπιτο ή σκηνή.
- Ποτέ μη χρησιμοποιείτε ψησταριά με κάρβουνα ως μέσο θέρμανσης σε κλειστό χώρο, εκτός αν το έχετε τοποθετήσει μέσα σε καλά αεριζόμενο τζάκι.
- Ποτέ μην καίτε κάρβουνα σε κλειστό χώρο.
- Ποτέ μη χρησιμοποιείτε θερμάστρες υγραερίου που προορίζονται για κάμπινγκ σε εσωτερικό χώρο ως μέσο θέρμανσης.
- Ποτέ μην τοποθετείτε μια γεννήτρια ρεύματος μέσα σε δωμάτιο, σε κλειστό γκαράζ ή κοντά σε οπή εξαερισμού.
Διάγνωση και αντιμετώπιση της δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα
Η διάγνωση της δηλητηρίασης από εισπνοή μονοξειδίου του άνθρακα βασίζεται στην τριάδα: 1) πρόσφατο ιστορικό συμβατό με έκθεση σε μονοξείδιο του άνθρακα, 2) συμπτώματα που υπαινίσσονται δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα και 3) αυξημένη συγκέντρωση COHgb στο αίμα. Δεν υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο σύμπτωμα ή
συνδυασμός συμπτωμάτων που να μπορεί να επιβεβαιώσει και/ή να αποκλείσει τη διάγνωση.
Η θεραπεία πρώτης γραμμής σε όλες τις περιπτώσεις δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα συνίσταται στη χορήγηση υψηλής συγκέντρωσης οξυγόνου, είτε μέσω μάσκας μη-επανεισπνοής είτε μέσω μηχανικού αερισμού, όταν ο ασθενής είναι διασωληνωμένος. Η οξυγονοθεραπεία επιταχύνει την απομάκρυνση του μονοξειδίου του άνθρακα και βελτιώνει την ιστική οξυγόνωση.
Διαβάστε επίσης: