Κίνδυνος θάνατος οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις στην χώρα μας - Μεγάλη και η οικονομική επιβάρυνση

Αναπόφευκτη συνέπεια της διασποράς των ανθεκτικών μικροβίων και της χρήσης των αντιβιοτικών, αποτελεί η έξαρση των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων από πολυανθεκτικά μικρόβια, με αύξηση της διάρκειας νοσηλείας, της νοσηρότητας και της θνητότητας των ασθενών, καθώς και δυσλειτουργία και σημαντική οικονομική επιβάρυνση του Υγειονομικού Συστήματος.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.), οι θάνατοι που σχετίζονται με λοιμώξεις από ανθεκτικά μικρόβια ανέρχονται στις 25.000 και >23.000 ετησίως για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες (Η.Π.Α.) αντίστοιχα, ενώ σε λιγότερο προηγμένα υγειονομικά συστήματα ο αριθμός αυτός είναι πολύ μεγαλύτερος.

Παράλληλα, το ετήσιο κόστος των επιπτώσεων των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων στις Ηνωμένες Πολιτείες (Η.Π.Α.) ανέρχεται στα 28,4-3,8 δισεκατομμύρια δολάρια, με αντίστοιχα 7 δισεκατομμύρια Ευρώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ένα δισεκατομμύριο στερλίνες στο Εθνικό Σύστημα Υγείας της Μεγάλης Βρετανίας (National Health System – NHS).

Με αυτά τα δεδομένα, ο έλεγχος των λοιμώξεων στους χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας αποτελεί μείζον θέμα τόσο σε διεθνές όσο και σε εθνικό επίπεδο, ενώ όσον αφορά το σύνολο του ιατρικού, νοσηλευτικού και παραϊατρικού προσωπικού όλων των βαθμίδων, καθώς και όσους ασχολούνται με οποιονδήποτε τρόπο με τη φροντίδα των ασθενών.

Το «όχημα» για τη βελτίωση της συμμόρφωσης των επαγγελματιών υγείας στα νοσοκομεία είναι η ένταξη της πρόληψης στην καθημερινή κλινική πραγματικότητα, η οποία αποτελεί διαχρονική προσπάθεια της Ελληνικής Εταιρείας Ελέγχου Λοιμώξεων (Ε.Ε.Ε.Λ.). Με τη διοργάνωση του 8ου Πανελληνίου Συνεδρίου Ελέγχου Λοιμώξεων, με τίτλο «Πολεμάμε τις λοιμώξεις βελτιώνοντας τη συμμόρφωση», το οποίο θα πραγματοποιηθεί στις 4 – 6 Νοεμβρίου 2015 στην Αθήνα (ξενοδοχείο Royal Olympic), η Ε.Ε.Ε.Λ. προσπαθεί να κάνει ακόμα ένα βήμα προς την επίτευξη αυτού του στόχου.

Τα παραπάνω τόνισαν χθες σε συνέντευξη τύπου, με αφορμή τη διεξαγωγή του Συνεδρίου, ο Επίτιμος Πρόεδρος Δ.Σ. της Ε.Ε.Ε.Λ., Καθηγητής (Ομότιμος) Παθολογίας – Λοιμώξεων του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γεώργιος Σαρόγλου, η Πρόεδρος Δ.Σ. της Ε.Ε.Ε.Λ., Διευθύντρια της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας του Νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν» Hospital Center, Πρόεδρος του Συνεδρίου κ. Όλγα Δαληγγάρου – Βιλαέτη, η Αντιπρόεδρος Δ.Σ. της Ε.Ε.Ε.Λ., Παθολόγος – Λοιμωξιολόγος, Υπεύθυνη του Γραφείου Μικροβιακής Αντοχής του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ., Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής του Συνεδρίου κ. Φλώρα Κοντοπίδου, η Γενική Γραμματέας Δ.Σ. της Ε.Ε.Ε.Λ., Προϊσταμένη του Τμήματος Ποιότητας και Νοσηλεύτρια Επιτήρησης Λοιμώξεων του Γενικού Νοσοκομείου Ελευσίνας «Θριάσιο», Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου κ. Αγγελική Καραΐσκου και ο Νοσηλευτής Ελέγχου Λοιμώξεων του Αντικαρκινικού – Ογκολογικού Νοσοκομείου «Άγιος Σάββας» κ. Αριστοτέλης Παπαδημητρίου.

Ο καθηγητής κ. Γ. Σαρόγλου

Όπως υπογράμμισε ο Καθηγητής κ. Σαρόγλου, η ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών υλοποιείται μέσω της εφαρμογής στα νοσηλευτικά ιδρύματα ενός προγράμματος επιτήρησης και επιμελητείας των χορηγουμένων στους νοσηλευόμενους ασθενείς αντιβιοτικών, με τον τίτλο
"Antibiotic Stewardship". Το πρόγραμμα αυτό ήδη εφαρμόζεται υποχρεωτικά στα νοσοκομεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Η.Π.Α.

Σκοπός του δεν είναι μόνο ο περιορισμός της κατανάλωσης των αντιβιοτικών, αλλά και η βελτίωση, ευρύτερα, της θεραπείας των λοιμώξεων. Στο πρόγραμμα συμμετέχουν όχι μόνο εξειδικευμένοι Λοιμωξιολόγοι και Παθολόγοι ιατροί, αλλά και οι κλινικοί φαρμακοποιοί πο υυπηρετούν στο νοσοκομείο. Με την εφαρμογή του έχει γίνει κατορθωτό να μειωθεί η θνητότητα από συγκεκριμένες λοιμώξεις, οι ημέρες νοσηλείας των ασθενών και οι ανεπιθύμητες ενέργειες από τη χορήγηση των αντιβιοτικών.

Με σχετικό νόμο του Υπουργείου Υγείας, είναι, πλέον, υποχρεωτική για όλα τα νοσηλευτικά ιδρύματα και στην Ελλάδα η εφαρμογή προγράμματος επιμελητείας των αντιβιοτικών. Προς τούτο, έχει συσταθεί, μάλιστα, ειδική ομάδα εργαζομένων σε κάθε νοσοκομείο που λειτουργεί στο πλαίσιο της Επιτροπής Νοσοκομειακών Λοιμώξεων για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Στη μικροβιακή αντοχή και τη νέα σχετική νομοθεσία αναφέρθηκε η κυρία Κοντοπίδου, σημειώνοντας ότι το πρόβλημα αποτελεί μια από τις βασικότερες προτεραιότητες δημόσιας υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο. Το 2015, μάλιστα, ο Π.Ο.Υ. ολοκλήρωσε την διαβούλευση για την εφαρμογή Σχεδίου Δράσης για την αντιμετώπισή του σε διεθνή κλίμακα, αναγνωρίζοντας τη μικροβιακή αντοχή ως μια από τις κυριότερες «απειλές» για τη δημόσια υγεία.

Το πρόσφατο Νομοθετικό Πλαίσιο για την αντιμετώπισή της και για τον έλεγχο των νοσοκομειακών λοιμώξεων σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας, που ήδη έχει ξεκινήσει να εφαρμόζεται στα Ελληνικά νοσοκομεία, αποσκοπεί στη θεώρηση του ζητήματος μέσα από μια ολιστική προσέγγιση, απαιτώντας την ενεργό συμμετοχή όλων των σχετικών φορέων.

Για τις υπέρογκες δαπάνες που συνεπάγονται οι νοσοκομειακές λοιμώξεις και το όφελος από την εφαρμογή Προγραμμάτων Πρόληψης και Ελέγχου Λοιμώξεων έκανε λόγο η κυρία Καραΐσκου, τονίζοντας ότι στο τεράστιο άμεσο ιατρικό κόστος έρχεται να προστεθεί και το έμμεσο, το οποίο σχετίζεται με την απώλεια εσόδων του ασθενή, τη μειωμένη παραγωγικότητα, το διαφυγόν εισόδημα του οικογενειακού περιβάλλοντος που βρίσκεται δίπλα στον ασθενή και τα έξοδα που κάνει.

Απάντηση στο μεγάλο αυτό ζήτημα αποτελεί η υιοθέτηση ολοκληρωμένων Προγραμμάτων Πρόληψης και Ελέγχου των Λοιμώξεων και της μικροβιακής αντοχής, τόσο από τα υγειονομικά συστήματα, όσο και από την κάθε υγειονομική μονάδα ξεχωριστά. Γιατί η πρόληψη των λοιμώξεων είναι, πια, αναγκαία, όχι μόνο για την επιβίωση και την ασφάλεια των ασθενών, αλλά και για τη βιωσιμότητα των ίδιων των υγειονομικών δομών.

Τονίζοντας τη μεγάλη σημασία της συμμόρφωσης των επαγγελματιών υγείας με τα μέτρα ελέγχου και πρόληψης των λοιμώξεων, ο κ. Παπαδημητρίου σημείωσε ότι χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο εμβολιασμός του ιατρικού, νοσηλευτικού και παραϊατρικού προσωπικού. Οι επαγγελματίες υγείας αποτελούν μια ειδική ομάδα υψηλού κινδύνου και πρέπει να εμβολιάζονται, ούτως ώστε να είναι θωρακισμένοι έναντι των διαφόρων λοιμώξεων.

Για παράδειγμα όμως, η εμβολιαστική κάλυψη των επαγγελματιών του χώρου έναντι της γρίπης στην Ελλάδα κυμαίνεται σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα. Όπως προκύπτει από τα διαθέσιμα στοιχεία, την περίοδο 2014-2015 η «συμμόρφωση» του προσωπικού των δημοσίων νοσοκομείων στο εμβόλιο έφθασε περίπου σε ποσοστό 11% του συνόλου των εργαζομένων, ενώ τη περίοδο 2013-2014 βρισκόταν στο εντελώς απογοητευτικό 4%.

Τα ιατρικά απόβλητα, μείζον υγειονομικό ζήτημα

Παράλληλα, άλλο ένα ζήτημα που απασχολεί έντονα, ειδικά τα τελευταία χρόνια, τα ελληνικά νοσοκομεία είναι η διαχείριση των ιατρικών αποβλήτων. Το θέμα είναι μείζον, γιατί άπτεται της Δημόσιας Υγείας και της προστασίας του περιβάλλοντος, ενώ, παράλληλα, απαιτεί και σημαντικούς πόρους. Στο Συνέδριο το αντικείμενο αυτό θα αναλυθεί σε ξεχωριστό φροντιστήριο, το οποίο θα αναφερθεί στους κινδύνους που συνδέονται με τα ιατρικά απόβλητα, αλλά και στους τρόπους ελαχιστοποίησης της παραγωγής τους, με ασφάλεια για το προσωπικό, τους ασθενείς και τη Δημόσια Υγεία.

Καταλήγοντας, ο κ. Παπαδημητρίου εξήγησε ότι, δυστυχώς, στην Ελλάδα η παραγωγή των ιατρικών αποβλήτων παρουσιάζει το φαινόμενο της «υπερδιαλογής», σύμφωνα με το οποίο τα νοσοκομεία φαίνονται να απορρίπτουν πολύ μεγάλες ποσότητες «μολυσματικών» αποβλήτων, σε αντίθεση με άλλες χώρες του εξωτερικού. Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι, εξαιτίας της επεξεργασίας αυτών των αποβλήτων, δυνητικά επιβαρύνεται το περιβάλλον, ενώ και το κόστος επεξεργασίας των «μολυσματικών» ανέρχεται σε 1.000-2.000 Ευρώ ανά τόνο, σε αντίθεση με τα κοινά απορρίμματα, για τα οποία το κόστος είναι περίπου 60 Ευρώ ανά τόνο.