Διαβήτης: 10 ερωτήσεις & απαντήσεις για την ύπουλη νόσο με το τεράστιο κοινωνικό και οικονομικό κόστος

Και όπως είναι γνωστό, τέτοιες ημέρες αποτελούν την καλύτερη ευκαιρία για αφύπνιση και εγρήγορση αναφορικά με την υγεία μας.

Τα στοιχεία είναι αμείλικτα και λένε πάντα την αλήθεια: 584.600 συμπολίτες μας πάσχουν σήμερα από διαβήτη, ενώ έως το 2035 ο αριθμός αυτός αναμένεται να φτάσει τους 694.520. Εκτιμάται ότι 698.520 ενήλικες υποφέρουν από διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη, μια προδιαβητική κατάσταση.

Περίπου το 24-30% όλων των ατόμων με διαβήτη τύπου 2 αγνοούν την κατάστασή τους και παραμένουν χωρίς θεραπεία. Το onMed, με την ευκαιρία της σημερινής ημέρας, προχώρησε σε 10 χρηστικά ερωτήματα τα οποία αξίζει να διαβάσετε προκειμένου να ενημερωθείτε. Τις απαντήσεις επιμελήθηκε ο ιατρικός διευθυντής της φαρμακευτικής Novo Nordisk Ελλάς κ. Φώτης Παπαγιαννόπουλος.

1. Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από το διαβήτη;

Άτομα που δε γυμνάζονται τακτικά αλλά ζουν καθιστική ζωή, που δεν ακολουθούν σωστή και μετρημένη διατροφή, που έχουν περιττό σωματικό βάρος και ειδικά κεντρική παχυσαρκία, αλλά και που έχουν σχετικό οικογενειακό ιστορικό είναι αυτά που κινδυνεύουν περισσότερο να εμφανίσουν Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2, ο οποίος αποτελεί το 90% των περιστατικών με διαβήτη.

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 έχει πολύ μικρότερη συχνότητα και η εμφάνισή του δε σχετίζεται με απόλυτα ξεκάθαρες αιτίες.

2. Ο διαβήτης είναι κληρονομικός;

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 σχετίζεται με κληρονομικότητα και ενισχύεται σημαντικά εφόσον συνυπάρχουν οι ανωτέρω παράγοντες κινδύνου. Αντίθετα, για το Διαβήτη τύπου 1 δεν αναφέρεται κληρονομικότητα.

3. Ποιες είναι οι διαφορές του Διαβήτη τύπου 1 και του Διαβήτη τύπου 2;

Ο Διαβήτης τύπου 1 είναι αυτοάνοσο νόσημα στο οποίο ο οργανισμός για άγνωστη αιτία αντιλαμβάνεται ως ξένα τα β-κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν την ινσουλίνη και τα καταστρέφει. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την παντελή έλλειψη έκκρισης ινσουλίνης και την εμφάνιση διαβήτη τύπου 1. Από την πρώτη στιγμή, το άτομο που θα εμφανίσει διαβήτη τύπου 1 θα χρειαστεί να ακολουθήσει θεραπεία με ινσουλίνη, για να υποκαταστήσει την ορμόνη που παράγουν τα β-κύτταρα που έχουν πλέον καταστραφεί. Συνήθως εμφανίζεται σε παιδική ή νεαρή ηλικία.

Ο Διαβήτης τύπου 2 χαρακτηρίζεται αρχικά από αντίσταση στην ινσουλίνη, δηλαδή αδυναμία του οργανισμού να χρησιμοποιήσει σωστά την ινσουλίνη που παράγει. Η αντίσταση στην ινσουλίνη εμφανίζεται συχνότερα σε παχύσαρκα άτομα και σταδιακά οδηγεί σε ελλιπή έκκριση ινσουλίνης. Ο διαβήτης τύπου 2 εξελίσσεται πολύ πιο αργά, χρειάζεται χρόνια για να εκδηλωθεί κλινικά και σε αυτή την περίπτωση όμως έχουμε αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Η θεραπεία γίνεται αρχικά με άλλους αντιδιαβητικούς παράγοντες αλλά μετά από μερικά χρόνια θα χρειαστεί και σε αυτήν την περίπτωση θεραπεία με ινσουλίνη. Ωστόσο, το χρονικό διάστημα μέχρι την έναρξη αγωγής με ινσουλίνη ποικίλλει από ασθενή σε ασθενή και παρουσιάζει μεγάλη διακύμανση.

Ο Διαβήτης τύπου 2 εμφανίζεται συνήθως σε άτομα μεγάλης ηλικίας αν και ο σημερινός ανθυγιεινός τρόπος ζωής οδηγεί στην εμφάνισή του σε ολοένα και μικρότερες ηλικίες. Μάλιστα στην Ελλάδα που έχει από τα χειρότερα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας στην Ευρώπη, εμφανίζονται σποραδικά περιστατικά διαβήτη τύπου 2 και σε παιδιά.

4. Πώς δε θα εκδηλώσετε ποτέ σακχαρώδη διαβήτη;

Μακάρι να υπήρχε μια απόλυτη απάντηση στην ερώτηση αυτή. Πάντως είναι στο χέρι του καθενός μας να μειώσει σημαντικά τις πιθανότητες να εμφανίσει διαβήτη τύπου 2 ακολουθώντας υγιεινή ζωή με σωστή διατροφή, άσκηση και χωρίς κάπνισμα. Για το διαβήτη τύπου 1 δεν υπάρχει κάποιος σαφής τρόπος πρόληψης, ευτυχώς όμως είναι σπάνιος. Σύμφωνα με παλαιότερες εκτιμήσεις, τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 αντιστοιχούν στο 0,3% του πληθυσμού της Ελλάδας ενώ δεν πρέπει να ξεπερνούν τα 300-400 τα νέα περιστατικά κάθε χρόνο.

5. Το κόστος του διαβήτη στην εποχή μας είναι πράγματι τόσο μεγάλο όπως αναφέρουν και είναι όχι μόνο κοινωνικό αλλά και οικονομικό;

Το κόστος του διαβήτη είναι πραγματικά τεράστιο γιατί εμφανίζεται σε πολύ μεγάλες ομάδες πληθυσμού και γιατί δημιουργεί χρόνιες επιπλοκές που ανεβάζουν κατακόρυφα το κόστος αντιμετώπισης. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, υπολογίζεται ότι το 55% του συνολικού κόστους για το σακχαρώδη διαβήτη δαπανάται στην αντιμετώπιση των επιπλοκών.

Ενδεικτικά, υπολογίζεται ότι το άμεσο ετήσιο κόστος ανά ασθενή με διαβητικό πόδι είναι περίπου 6.143 ευρώ, χωρίς να υπολογίζεται το έμμεσο κόστος, δηλαδή ανικανότητα για εργασία, επιβάρυνση του κοινωνικού συνόλου κ.τ.λ., ενώ το κόστος θεραπείας του απλού διαβητικού ασθενούς είναι 5 φορές μικρότερο, δηλαδή 1.299 ευρώ. Το συνολικό ετήσιο κόστος από τα έλκη στη χώρα μας ανέρχεται στα 300 εκατομμύρια ευρώ. Γενικά, εκτιμάται ότι η εμφάνιση επιπλοκών τετραπλασιάζει το κόστος του διαβήτη.

Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι και στο εξωτερικό: στις Η.Π.Α. εκτιμάται ότι δαπανώνται κάθε χρόνο περίπου 40 δισεκατομμύρια δολάρια για τις παθήσεις του διαβητικού ποδιού, με το συνολικό ετήσιο κόστος του σακχαρώδη διαβήτη να αγγίζει τα 116 δισεκατομμύρια δολάρια.

Για την πρόληψη ή τον περιορισμό των χρόνιων επιπλοκών, η καλύτερη λύση είναι, όσο γίνεται, η καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα. Προσέχοντας το σάκχαρό μας θα αποφύγουμε τις οδυνηρές συνέπειες των επιπλοκών. Η οικονομικότερη διαχείριση του διαβήτη είναι η ρύθμιση του ασθενούς.

6. Όμως και ο ακρωτηριασμός, ο οποίος συγκαταλέγεται στις επιπλοκές από την νόσο του διαβήτη, αποτελεί επίσης ένα σοβαρότατο κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα;

Ο ακρωτηριασμός είναι μία από τις πιο σοβαρές επιπλοκές του διαβήτη και σχεδόν πάντα οφείλεται στην κακή ρύθμιση του σακχάρου για μεγάλα χρονικά διαστήματα και στην κακή φροντίδα των ποδιών των ατόμων με διαβήτη. Για την πρόληψη των ακρωτηριασμών απαιτείται σωστή και έγκαιρη ενημέρωση των ατόμων με διαβήτη αλλά και των γιατρών που τους φροντίζουν (ώστε να διαγιγνώσκουν έγκαιρα τυχόν πρόβλήματα) καθώς και οργάνωση ειδικών ιατρείων διαβητικού ποδιού που μπορούν να μας βοηθήσουν να τον αποφύγουμε.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Διαβήτη (I.D.F.), το 70% των ακρωτηριασμών που διενεργούνται σε όλο τον κόσμο αφορά διαβητικούς ασθενείς, οι οποίοι διατρέχουν 25 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να χάσουν το ένα ή και τα δύο πόδια σε σύγκριση με άλλους.

Οι κύριοι παράγοντες που οδηγούν στον ακρωτηριασμό είναι τα έλκη των κάτω άκρων. Υπολογίζεται ότι 300.000 άτομα ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου εμφάνισης ελκών των κάτω άκρων, ενώ το 25% των διαβητικών ασθενών θα εμφανίσει έλκος έστω και μία φορά κατά τη διάρκεια της ζωής του. Στατιστικά, 1.000.000 άτομα με σακχαρώδη διαβήτη παγκοσμίως αναγκάζονται να υποβληθούν σε ακρωτηριασμό ενός άκρου τους σε ετήσια βάση.

Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, υπολογίζεται ότι το 4-5% των διαβητικών ασθενών εμφανίζουν έλκη στα πόδια, γεγονός που σημαίνει ότι περίπου 50.000 άτομα με διαβήτη διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ακρωτηριασμού. Στην Ελλάδα πραγματοποιούνται 3.000 ακρωτηριασμοί κάτω άκρων σε ετήσια βάση.

7. Ποιες είναι οι βασικές συμβουλές για τους διαβητικούς που θα τους προστατεύσουν από τον ακρωτηριασμό των ποδιών;

Καθημερινή παρακολούθηση των κάτω άκρων, σωστά υποδήματα που δεν καταπονούν τα πόδια, καλή καθαριότητα των ποδιών και τακτική εξέταση από το γιατρό για τη διαπίστωση ελκών ή μείωσης της αισθητικότητας. Ας μην ξεχνάμε ότι μια επιπλοκή του διαβήτη είναι η νευροπάθεια, η οποία οδηγεί σε μειωμένη αισθητικότητα κυρίως στα κάτω άκρα με αποτέλεσμα να μη γίνονται έγκαιρα αντιληπτά τα έλκη στα πόδια.

8. Γιατί ο διαβήτης, από νόσος του Δυτικού κόσμου, έχει αρχίσει και χτυπά επικίνδυνα και την Ανατολή, με πολύ υψηλά ποσοστά νοσούντων στην Κίνα και την Ινδία;

Οι λεγόμενες αναπτυσσόμενες χώρες γνωρίζουν καθημερινά όλο και περισσότερο το δυτικό τρόπο ζωής: δουλειά γραφείου και όχι χειρωνακτική, καθιστική ζωή, λιγότερη κίνηση και άσκηση, κακή διατροφή με γρήγορο φαγητό κακής ποιότητας. Όλα αυτά λειτουργούν ως πυροδότες για την εξάπλωση της πανδημίας του διαβήτη στις χώρες αυτές που φιλοξενούν μάλιστα και το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού της γης. Τα συστήματα υγείας στις χώρες αυτές έχουν σοβαρή δυσκολία να χειριστούν την έκρηξη του προβλήματος του διαβήτη.

9. Οι επιστήμονες διαβητολόγοι αναφέρουν ότι είναι αδήριτη ανάγκη η δημιουργία Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού σε πρωτοβάθμιο και Δευτεροβάθμιο επίπεδο. Έχουμε τέτοια ιατρεία;

Έχουμε αλλά όχι αρκετά. Πρέπει να οργανωθούν περισσότερα και μάλιστα με τη σωστή γεωγραφική διασπορά αλλά και εκπαίδευση των γιατρών που θα τα στελεχώσουν. Η Υφυπουργός Υγείας κυρία Κατερίνα Παπακώστα επεσήμανε πως το υπουργείο Υγείας έχει συστήσει σε όλες τις Υγειονομικές Περιφέρειες 19 Διαβητολογικά Κέντρα και 63 Διαβητολογικά Ιατρεία, τα οποία στελεχώνονται με ειδικευμένους ιατρούς που έχουν εκπαιδευθεί στο σακχαρώδη διαβήτη. Σκοπός της λειτουργίας τους είναι, μεταξύ άλλων, η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση του διαβήτη, καθώς και η παροχή ειδικής εκπαίδευσης και κοινωνικής φροντίδας στους διαβητικούς ασθενείς.

10. Ποια είναι η ιδανική διατροφή για τους διαβητικούς αλλά και για να μην εκδηλώσετε ποτέ σακχαρώδη διαβήτη;

Δεν υπάρχει στην ιατρική το «ποτέ». Όλα μπορούν να συμβούν. Όμως παλεύουμε με τις πιθανότητες και σαφώς μπορούμε να περιορίσουμε τις πιθανότητες να εμφανίσουμε διαβήτη τύπου 2. Μελέτες έχουν δείξει ότι η τήρηση της λεγόμενης «μεσογειακής διατροφής», δηλαδή ισορροπημένη διατροφή, μετρημένη σε ποσότητα, χωρίς πολλά λιπαρά, πλούσια σε φυτικές ίνες, δηλαδή λαχανικά, δημητριακά και φρούτα, μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης διαβήτη. Τα πάντα επιτρέπονται, αλλά με μέτρο και με ιδιαίτερη έμφαση στον περιορισμό των λιπαρών και ειδικά των trans. Ο συνδυασμός μιας τέτοιας διαιτολογικής προσέγγισης με μια ήπια καθημερινή άσκηση είναι ο καλύτερος τρόπος πρόληψης του διαβήτη.

Διαβάστε ακόμη:

Βορίδης: Δωρεάν τα αναλώσιμα για τους ανασφάλιστους διαβητικούς