Αυτισμός: Οι νέες θεραπείες & η δύναμη των βλαστοκυττάρων

Τα παραπάνω αναφέρει η καθηγήτρια ιστολογίας Εμβρυρολογίας στο ΑΠΘ κυρία Κοκκώνα Κουζή Κολιάκου και συνεχίζει:

«Η προσπάθεια ανεύρεσης παθολογικών γονιδίων και απόδοσης σε κληρονομικότητα δεν κατέστη επίσης δυνατή.
Η δυσαρμονία και η έλλειψη συντονισμού των διαφόρων περιοχών του εγκεφάλου, χωρίς εμφανή βλάβη, πιστεύουμε ότι δημιουργεί την αυτιστική συμπεριφορά. Ο εγκέφαλος είναι ένα όργανο που λειτουργεί με λίγα κύτταρα, αλλά με πολλές συνδέσεις μεταξύ τους.

Η ιδιαιτερότητα του κάθε ανθρώπου, κατά μια θεωρία, οφείλεται στον αριθμό και στα είδη των συνάψεων των νευρικών κυττάρων μεταξύ τους, οι οποίες όμως δεν μπορούν να απεικονιστούν με τα σύγχρονα μέσα εξέτασης του εγκεφάλου. Για το λόγο αυτόν σε καμία απεικόνιση του εγκεφάλου των παιδιών αυτών δε φαίνεται κανένα παθολογικό εύρημα. Η ελάττωση των συνδέσεων μεταξύ των νευρικών κυττάρων οφείλεται σε καταστροφή των μικρών νευρικών απολήξεων, η οποία οφείλεται είτε σε κακή οξυγόνωση του εγκεφάλου λόγω ελαττωμένης παροχής αίματος, είτε σε καταστροφή των τριχοειδών αγγείων του εγκεφάλου με πιθανότερο αίτιο την αυτοανοσία.

Ως αίτια της ενεργοποίησης του ανοσοποιητικού συστήματος του εμβρύου αναφέρονται μεταξύ άλλων και οι λοιμώξεις της μητέρας κατά την κύηση. Όλες όμως οι περιπτώσεις των λοιμώξεων κατά την κύηση δεν καταλήγουν σε αυτισμό, κατά το ίδιο σκεπτικό όπως όλα τα άτομα με συγκεκριμένες ιογενείς λοιμώξεις δεν καταλήγουν διαβητικά. Η ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος προσβάλλει και αποφράσσει τα μικρά αγγεία του εγκεφάλου, που είναι αυτά τα οποία παρέχουν τις θρεπτικές ουσίες στα νευρικά κύτταρα. Επομένως η διακοπή της τροφοδότησης των νευρικών κυττάρων κυρίως πλήττει και καταστρέφει τις ευαίσθητες μικρές απολήξεις και συνδέσεις των νευρικών κυττάρων μεταξύ τους και λιγότερο τα νευρικά κύτταρα τα οποία εξακολουθούν και ζουν σε περιβάλλον υποσιτισμού. Τα νευρικά κύτταρα είναι από τα λίγα κύτταρα του σώματος που δεν αναγεννώνται.

Η περιγεννητική υποξία φαίνεται ότι επαληθεύει τη θεωρία εμφάνισης του αυτισμού δεδομένου ότι παιδιά με εγκεφαλική παράλυση έχουν αυτιστικά στοιχεία. Η θεωρία της αυτοανοσίας επίσης είναι σχετική δεδομένου ότι πολλά αυτιστικά παιδιά έχουν παθολογοανατομική και κλινική εικόνα ελκώδους κολίτιδας.

Καμία θεραπεία μέχρι σήμερα, φαρμακευτική ή ψυχοθεραπευτική δεν έδωσε αποτέλεσμα. Τα τελευταία χρόνια πολλοί άρχισαν να μιλούν για τη χρήση των βλαστοκυττάρων στον αυτισμό, μη έχοντας κανένα άλλο θεραπευτικό όπλο και κρίνοντας εκ του αποτελέσματος. Τα βλαστοκύτταρα του ομφαλοπλακουντιακού αίματος (ΟΠΑ) και ιδιαίτερα τα αιμοποιητικά είναι γνωστό ότι δημιουργούν μικρά αγγεία και επομένως θα μπορούσαν να αναπτύξουν καινούρια αγγεία στον εγκέφαλο και να αυξήσουν την παροχή οξυγόνου και θρεπτικών ουσιών στην περιοχή. Τα ευρισκόμενα σε χειμέρια νάρκη νευρικά κύτταρα πιθανόν να αρχίσουν να ενεργοποιούνται και να αναγεννούν τις μικρές απολήξεις οι οποίες έρχονται σε επικοινωνία με γειτονικές αυξάνοντας έτσι την μεταβίβαση των μηνυμάτων. Επίσης τα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα αποδεδειγμένα μετατρέπονται σε νευρογλοιακά κύτταρα τα οποία και αυτά επισκευάζουν τις νευρικές απολήξεις.

Ένα άλλο είδος κυττάρων, τα μεσεγχυματικά, έχουν φυσικές ανασοκατασταλτικές και ανοσορυθμιστικές ιδιότητες και για το λόγο αυτό ενδείκνυται η χρήση τους στις περιπτώσεις της αυτοανοσίας. Τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα προέρχονται είτε από τον ιστό του ομφαλίου λώρου που συλλέγεται κατά τη γέννηση, είτε από το λιπώδη ιστό του ασθενή που λαμβάνεται με λιποαναρρόφηση.

Τα βλαστοκύτταρα χρησιμοποιούνται με επιτυχία στη θεραπεία των εγκεφαλικών επεισοδίων και με βάση όλες τις παραπάνω γνώσεις σήμερα βρίσκονται σε εξέλιξη κλινικές μελέτες οι οποίες χρησιμοποιούν το ΟΠΑ και τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα για τη θεραπεία-βελτίωση της συμπεριφοράς των αυτιστικών παιδιών.

Στις κυτταρικές θεραπείες χρησιμοποιούνται πάντα αυτόλογα βλαστοκύτταρα, τα οποία προέρχονται από τον ίδιο τον ασθενή.
Πρόσφατα, το πανεπιστήμιο Duke με επικεφαλής την γνωστή αιματολόγο Joanne Kurtzberg ανακοίνωσε την έναρξη μεγάλης κλινικής μελέτης για τον αυτισμό με συμμετοχή 390 παιδιών ηλικίας κάτω των 15 ετών τα οποία διαθέτουν το ομφαλοπλακουντιακό αίμα. Στην μελέτη αυτή δεν περιλαμβάνονται αυτιστικά παιδιά τα οποία έχουν παθολογικό καρυότυπο. Σε αυτά τα παιδιά σε άλλη μελέτη στο μέλλον θα χορηγήσει συμβατά βλαστοκύτταρα από αδελφό. Ήδη από τον Ιούνιο του 2014 βρίσκεται σε εξέλιξη στην ίδια κλινική μια άλλη κλινική μελέτη στην οποία συμμετέχουν 20 αυτιστικά παιδιά ηλικίας 2-5 ετών.

Νωρίτερα το 2012, ο παιδονευρολόγος Michael Chez από το Sutter Health Institute των ΗΠΑ κάνει χρήση του ομφαλοπλακουντιακού αίματος σε 30 αυτιστικά παιδιά ηλικίας 2 έως 7 ετών και αναφέρει σημαντική βελτίωση στην ομιλία και στη συμπεριφορά.

Τον Δεκέμβριο του 2013, δημοσιεύτηκε μια μελέτη στο περιοδικό Translational Medicine από το Πανεπιστήμιο Shandong της Κίνας, το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και το Τμήμα Νευρολογίας του Stanford και του Πανεπιστημίου της Κορέας όπου έγινε θεραπεία 37 αυτιστικών παιδιών ηλικίας 3 έως 12 ετών, αγόρια και κορίτσια, με ΟΠΑ και μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα του ιστού του λώρου. Στα παιδιά έγιναν τέσσερεις χορηγήσεις με μεσοδιάστημα 5-7 ημέρες. Σε μια άλλη κατηγορία παιδιών χορηγήθηκε μόνο το ΟΠΑ και μια τρίτη ομάδα αυτιστικών δεν έλαβε καμία θεραπεία και χρησιμοποιήθηκε σαν ομάδα αναφοράς. Τα βλαστοκύτταρα χορηγούνταν συγχρόνως ενδοφλέβια και ενδοραχιαία. Τα παιδιά δεν παρουσίασαν καμιά επιπλοκή κατά την χορήγηση και κατά την μετέπειτα παρακολούθηση και η αξιολόγηση τους έγινε την 24η εβδομάδα μετά τη χορήγηση. Ήταν σαφής η βελτίωση των παιδιών που πήραν τα βλαστοκύτταρα, είτε μόνο το ΟΠΑ είτε τον συνδυασμό ΟΠΑ και ιστού σε σχέση με αυτά που δεν έλαβαν κανένα είδος κυττάρου. Η ομάδα των παιδιών που έλαβε τη συνδυασμένη θεραπεία είχε εμφανώς καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα, το οποίο πιθανόν οφείλεται στη συνέργεια των δύο ειδών κυττάρων.

Οι κλινικές εκδηλώσεις που αξιολογήθηκαν περιλαμβάνουν: την ευερεθιστότητα, κοινωνική απομόνωση, την στερεοτυπική συμπεριφορά, την υπερκινητικότητα και τη διαταραχή στο λόγο. Τη σημαντικότερη βελτίωση σε όλα τα σημεία παρουσίασε η ομάδα που πήρε τη συνδυασμένη θεραπεία.

Ανάλογη κλινική μελέτη βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ελλάδα με την υποστήριξη των εργαστηρίων της Biohellenika. Στη μελέτη αυτή μέχρι σήμερα μετείχαν 190 παιδιά στα οποία χορηγήθηκαν αυτόλογα βλαστοκύτταρα του ομφαλοπλακουντιακού αίματος ή του λιπώδους ιστού ή συνδυασμός και των δύο. Ο λιπώδης ιστός περιέχει μεσεγχυματικού τύπου βλαστοκύτταρα. Μετέχουν παιδιά κάτω των 15 ετών και τα πρώτα αποτελέσματα της μελέτης έχουν ανακοινωθεί το 2013 στο διεθνές συνέδριο της Νευροαποκατάστασης (Neurorestoration) στο Βουκουρέστι. Η μέθοδος είναι ασφαλής και δεν παρατηρήθηκε καμία επιπλοκή. Τα αποτελέσματα διαφέρουν από παιδί σε παιδί, σε άλλα είναι εμφανής η βελτίωση της ομιλίας και της συμπεριφοράς και σε άλλα όχι. Και τα δύο είδη βλαστοκυττάρων έχουν θεραπευτικό αποτέλεσμα. Η διαφορά στην ανταπόκριση των παιδιών οφείλεται στο γενετικό υπόστρωμα και πιθανόν τα παιδιά που δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία, και συνήθως είναι βαρύτερης κατάστασης, φέρουν παθολογικά γονίδια τα οποία σήμερα δεν μπορούν να αναγνωριστούν. Τα υπόλοιπα παιδιά για τα οποία το αίτιο είναι η κακή οξυγόνωση ή η αυτοανοσία φαίνεται ότι έχουν θεραπευτικό αποτέλεσμα.

ΚΟΚΚΩΝΑ ΚΟΥΖΗ-ΚΟΛΙΑΚΟΥ
ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑΣ ΑΠΘ

Διαβάστε ακόμη:

Αυτισμός: Νέα μελέτη για το ρόλο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης

Αυτισμός: Οι επιστήμονες «εξαλείφουν» τα συμπτώματα στα μωρά

Αυτισμός στα παιδιά: Κρίσιμη η λήψη σιδήρου κατά την εγκυμοσύνη της μητέρας