Τι να κάνετε τη στιγμή που σας πιάνει δύσπνοια λόγω άγχους

Συσχετίζεται συνήθως με άγχος, στρες και διαταραχές πανικού. Τα άτομα που αντιμετωπίζουν αυτή την πάθηση συχνά περιγράφουν την αίσθηση σαν να μην μπορούν να πάρουν βαθιά ανάσα, παρόλο που δεν έχουν υποκείμενη ιατρική αιτία.

Η κατανόηση των ερεθισμάτων, των συμπτωμάτων και των αποτελεσματικών στρατηγικών διαχείρισης μπορεί να σας βοηθήσει να ανακτήσετε τον έλεγχο της αναπνοής και της συνολικής ευεξίας σας.

Από τι προκαλείται η ψυχογενής δύσπνοια

Σε αντίθεση με τη δύσπνοια που προκαλείται από πνευμονική νόσο ή καρδιακές παθήσεις, η ψυχογενής δύσπνοια προέρχεται από ψυχολογικούς στρεσογόνους παράγοντες. Οι πιο κοινές αιτίες είναι:

• Διαταραχές άγχους και πανικού – Ο υπεραερισμός και η ρηχή αναπνοή κατά τη διάρκεια επεισοδίων άγχους μπορεί να δημιουργήσουν μια αίσθηση έλλειψης αέρα.
• Στρες και συναισθηματική δυσφορία – Οι καταστάσεις υψηλού στρες ή η χρόνια συναισθηματική δυσφορία μπορούν να αλλάξουν τα φυσιολογικά πρότυπα αναπνοής.
• Υπερεστίαση στην αναπνοή – Μερικά άτομα συνειδητοποιούν (εστιάζουν) υπερβολικά την αναπνοή τους, οδηγώντας σε αυξημένη αντίληψη δυσκολίας να αναπνεύσουν.
• Χρόνια δυσλειτουργική αναπνοή – Επαναλαμβανόμενες, ακατάλληλες τεχνικές αναπνοής μπορεί να αναπτυχθούν με την πάροδο του χρόνου, ενισχύοντας την αίσθηση της δύσπνοιας.

Συμπτώματα ψυχογενούς δύσπνοιας

Τα συμπτώματα της ψυχογενούς δύσπνοιας συχνά μοιάζουν με εκείνα των κλασικών αναπνευστικών διαταραχών, καθιστώντας τη διάγνωση δύσκολη. Τα κοινά σημάδια περιλαμβάνουν:

1. Δύσπνοια χωρίς σωματική καταπόνηση
2. Αδυναμία λήψης πλήρους αναπνοής παρά τα φυσιολογικά επίπεδα οξυγόνου
3. Συχνός αναστεναγμός ή χασμουρητό σε μια προσπάθεια να αυξηθεί η εισαγωγή αέρα
4. Σφίξιμο ή δυσφορία στο στήθος που δεν σχετίζεται με καρδιακή ή πνευμονική νόσο
5. Ζαλάδα από υπεραερισμό
6. Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στα χέρια, τα πόδια ή γύρω από το στόμα

Τα συμπτώματα συνήθως επιδεινώνονται σε περιόδους άγχους ή στρες και συχνά βελτιώνονται όταν αποσπάται η προσοχή του ατόμου ή συμμετέχει σε δραστηριότητες που απομακρύνουν την εστίαση από την αναπνοή.

Πώς διαγιγνώσκεται η ψυχογενής δύσπνοια

Η σωστή διάγνωση περιλαμβάνει τον αποκλεισμό οργανικών αιτιών δύσπνοιας, όπως:

• Πνευμονικές παθήσεις (άσθμα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια)
• Καρδιακές παθήσεις (καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμίες)
• Νευρολογικές καταστάσεις (διαταραχές νεύρων ή μυών που επηρεάζουν την αναπνοή)

Οι γιατροί μπορούν να χρησιμοποιήσουν:

• Εξετάσεις πνευμονικής λειτουργίας (PFTs) και σπιρομέτρηση για τον αποκλεισμό πνευμονικής νόσου.
• Καρδιακές αξιολογήσεις, συμπεριλαμβανομένου ηλεκτρογραφήματος και τεστ αντοχής για τον έλεγχο της καρδιακής λειτουργίας.
• Παρακολούθηση του επιπέδου οξυγόνου στο αίμα για επιβεβαίωση του φυσιολογικού κορεσμού οξυγόνου.
• Ψυχολογική αξιολόγηση για τυχόν διαταραχές άγχους ή πανικού.

Εάν όλες οι φυσικές εξετάσεις είναι φυσιολογικές και τα συμπτώματα ευθυγραμμίζονται με το σύνδρομο υπεραερισμού ή τη δύσπνοια που σχετίζεται με το άγχος, τότε οι γιατροί εστιάζουν στην πιθανότητα να πρόκειται για ψυχογενή δύσπνοια.

Διαχείριση και θεραπεία της ψυχογενούς δύσπνοιας

1. Τεχνικές αναπνοής

Η εκμάθηση τεχνικών ρύθμισης της αναπνοής μπορεί να μειώσει σημαντικά τα συμπτώματα και να αποκαταστήσει την κανονική ροή του αέρα. Δοκιμάστε τις εξής μεθόδους:

• Διαφραγματική αναπνοή – Η βαθιά αναπνοή από το διάφραγμα αντί από το στήθος μπορεί να επιβραδύνει την αναπνοή και να μειώσει τον υπεραερισμό.
• Αναπνοή με σφιγμένα χείλη – Η εισπνοή από την μύτη και η αργή εκπνοή μέσα από σφιγμένα χείλη μπορεί να διευκολύνει την αίσθηση της δύσπνοιας.
• Box Breathing – Η εισπνοή για 4 δευτερόλεπτα, το κράτημα για 4 δευτερόλεπτα, η εκπνοή για 4 δευτερόλεπτα και η επανάληψη της όλης διαδικασίας βοηθά στον έλεγχο των μοτίβων αναπνοής.

2. Ψυχολογικές παρεμβάσεις

Δεδομένου ότι η ψυχογενής δύσπνοια συνδέεται συχνά με το άγχος, οι θεραπείες ψυχικής υγείας διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη θεραπεία:

• Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία – Βοηθά τα άτομα να εντοπίσουν και να τροποποιήσουν μοτίβα αγχώδους σκέψης που συμβάλλουν στη δύσπνοια.
• Τεχνικές ενσυνειδητότητας και χαλάρωσης – Πρακτικές όπως ο διαλογισμός, η προοδευτική μυϊκή χαλάρωση και η καθοδηγούμενη απεικόνιση (να φέρνετε κάποιες εικόνες στο μυαλό σας) μπορούν να μειώσουν την υπερεστίαση στην αναπνοή.
• Θεραπεία έκθεσης – Βοηθά στην απευαισθητοποίηση των ασθενών στους παράγοντες που τους προκαλούν δύσπνοια.

3. Τροποποιήσεις τρόπου ζωής

Ορισμένες καθημερινές συνήθειες μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη επεισοδίων ψυχογενούς δύσπνοιας:

• Τακτική άσκηση – Η ενασχόληση με αερόβιες δραστηριότητες όπως το περπάτημα, το κολύμπι ή το ποδήλατο βελτιώνει τη συνολική λειτουργία των πνευμόνων και μειώνει το άγχος.
• Μείωση διεγερτικών – Η καφεΐνη και η νικοτίνη μπορούν να αυξήσουν τη δύσπνοια, που προκαλείται από το άγχος.
• Επαρκής ενυδάτωση και διατροφή – Η διατήρηση μιας ισορροπημένης διατροφής αποτρέπει τα συμπτώματα, που σχετίζονται με την αφυδάτωση και την ακατάλληλη αναπνοή.
• Καλή υγιεινή ύπνου – Ο ποιοτικός ύπνος βοηθά στη ρύθμιση των επιπέδων στρες και αποτρέπει τα νυχτερινά επεισόδια δύσπνοιας.

Συχνές Ερωτήσεις

Πώς ξέρω ότι η δύσπνοια που νιώθω σχετίζεται με άγχος;

Η ψυχογενής δύσπνοια είναι πιο πιθανή εάν η δυσκολία στην αναπνοή επιδεινώνεται σε στρεσογόνα επεισόδια, βελτιώνεται με απόσπαση της προσοχής και δεν συνοδεύεται από σωματική καταπόνηση ή μη φυσιολογικά αποτελέσματα εξετάσεων.

Μπορεί η ψυχογενής δύσπνοια να διαρκέσει όλη την ημέρα;

Ναι, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν επίμονη δύσπνοια κατά τη διάρκεια της ημέρας λόγω χρόνιου άγχους ή υπερβολικής επίγνωσης/εστίασης στην αναπνοή.

Ποιος είναι ο πιο γρήγορος τρόπος για να υποχωρήσει η ψυχογενής δύσπνοια;

Η εξάσκηση πρακτικών διαφραγματικής αναπνοής, οι ασκήσεις γείωσης και οι τεχνικές επίγνωσης μπορούν να βοηθήσουν στη γρήγορη ρύθμιση της αναπνοής.

Πρέπει να πάω σε γιατρό για την ψυχογενή δύσπνοια;

Ναι, είναι σημαντικό να αποκλείσετε υποκείμενες ιατρικές παθήσεις προτού υποθέσετε ότι η δύσπνοια είναι ψυχολογικής αιτίασης. Ένας γιατρός μπορεί να πραγματοποιήσει εξετάσεις για να επιβεβαιώσει την απουσία πνευμονικής ή καρδιακής νόσου.

Σύνοψη

Η ψυχογενής δύσπνοια είναι μια κατάσταση όπου εμφανίζεται δυσκολία στην αναπνοή λόγω ψυχολογικών παραγόντων και όχι σωματικής νόσου. Συσχετίζεται συνήθως με άγχος, στρες και δυσλειτουργικά πρότυπα αναπνοής. Αν και τα συμπτώματα μπορεί να είναι τρομακτικά, είναι διαχειρίσιμα μέσω τεχνικών αναπνοής, θεραπείας και προσαρμογών του τρόπου ζωής.

Πηγές:
ncbi.nlm.nih.gov
clevelandclinic.org
aafp.org
journals.lww.com
ncbi.nlm.nih.gov