Πώς να συμπεριφέρεστε σε άτομα με διπολική διαταραχή

Τα άτομα με διπολική διαταραχή βιώνουν επεισόδια μανίας (υψηλή ενέργεια, παρορμητικότητα) και κατάθλιψης (χαμηλή ενέργεια, θλίψη, απόσυρση). Η υποστήριξη ενός αγαπημένου προσώπου με διπολική διαταραχή απαιτεί κατανόηση, υπομονή και αποτελεσματική επικοινωνία.

Αυτό το άρθρο περιγράφει πώς να μιλήσετε, να βοηθήσετε και να υποστηρίξετε κάποιον με διπολική διαταραχή, προσφέροντας πρακτικές στρατηγικές για ουσιαστικές συνομιλίες, διαχείριση κρίσεων και μακροπρόθεσμη υποστήριξη.

Πώς να μιλήσετε σε κάποιον με διπολική διαταραχή

1. Προσεγγίστε τις συνομιλίες με ενσυναίσθηση και κατανόηση

• Χρησιμοποιήστε έναν ήρεμο και μη επικριτικό τόνο. Αποφύγετε να απορρίψετε τα συναισθήματά τους, ακόμα κι αν οι αντιδράσεις τους φαίνονται ακραίες.
• Επικυρώστε τις εμπειρίες τους. Φράσεις όπως «ναι, καταλαβαίνω ότι αυτό είναι πραγματικά δύσκολο για σένα» μπορούν να τους κάνουν να αισθάνονται ότι εισακούγονται.
• Ακούτε περισσότερο παρά μιλάτε. Ενθαρρύνετέ το άτομο να μοιραστεί τις σκέψεις του χωρίς να του προσφέρετε άμεσες λύσεις.

2. Να προσέχετε τον χρονισμό

• Αποφύγετε σοβαρές συζητήσεις κατά τη διάρκεια ενός μανιακού ή καταθλιπτικού επεισοδίου, καθώς μπορεί να μειωθεί η ικανότητά τους να επεξεργάζονται πληροφορίες.
• Περιμένετε μια ήρεμη, σταθερή τους στιγμή, για να αναφέρετε τυχόν ανησυχίες σας ή να συζητήσετε επιλογές θεραπείας.

3. Αποφύγετε τα ερεθίσματα και τη γλώσσα στιγματισμού

Αποφύγετε να πείτε «Αντιδράς υπερβολικά» ή «Απλώς ξεκόλλα». Αυτές οι φράσεις μπορεί να αισθάνονται ακυρωτικές. Αντίθετα, χρησιμοποιήστε υποστηρικτική γλώσσα όπως:

• «Είμαι εδώ για σένα ό,τι κι αν γίνει».
• «Τι μπορώ να κάνω για να σε βοηθήσω αυτήν τη στιγμή;»

Πώς να βοηθήσετε κάποιον με διπολική διαταραχή

1. Ενθαρρύνετε την επαγγελματική θεραπεία

• Προτείνετε θεραπεία ή φαρμακευτική αγωγή χωρίς να είστε πιεστικοί: «Έχεις μιλήσει με τον γιατρό σου για το πώς αισθάνεσαι;»
• Προσφερθείτε να βοηθήσετε στον προγραμματισμό ραντεβού ή παρέχετε μεταφορικό μέσο, εάν δυσκολεύονται να βρουν το κίνητρο να πάνε στον γιατρό.
• Σεβαστείτε τις αποφάσεις τους. Πρέπει να αισθάνονται ότι εκείνοι έχουν τον έλεγχο της θεραπείας τους.

2. Υποστήριξη φαρμακευτικής και θεραπευτικής συμμόρφωσης

Μερικά άτομα μπορεί να αντισταθούν στη φαρμακευτική αγωγή λόγω παρενεργειών ή λόγω πεποίθησης ότι δεν τη χρειάζονται.

• Υπενθυμίστε τους ήρεμα και απαλά ότι η επιμονή/παραμονή στη θεραπεία μπορεί να μειώσει τις εναλλαγές της διάθεσης και τις υποτροπές.
• Ενθαρρύνετε τη θεραπεία ως ασφαλή χώρο επεξεργασίας συναισθημάτων και εκμάθησης στρατηγικών αντιμετώπισης.

3. Αναγνωρίστε τα πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια επεισοδίων διάθεσης

• Σημάδια μανιακού επεισοδίου: Αυξημένη ενέργεια, παρορμητικότητα, μικρή ανάγκη για ύπνο, γρήγορη ομιλία, απερίσκεπτη συμπεριφορά.
• Σημάδια καταθλιπτικού επεισοδίου: Απόσυρση από δραστηριότητες, χαμηλή ενέργεια, αισθήματα αναξιότητας, αλλαγές στον ύπνο και την όρεξη.

Τι να κάνετε: Εάν παρατηρήσετε αυτά τα σημάδια, ρωτήστε τους με ήρεμο και απαλό τόνο πώς μπορείτε να τους υποστηρίξετε.

Διαχείριση κρίσεων: Τι να κάνετε σε επείγουσες καταστάσεις

1. Πότε να παρέμβετε

• Εάν μιλούν για αυτοκτονία ή αυτοτραυματισμό, πάρτε το στα σοβαρά και αναζητήστε αμέσως βοήθεια.
• Επικοινωνήστε με μια ομάδα κρίσεων ψυχικής υγείας, υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης ή ενθαρρύνετέ τους να καλέσουν μια τηλεφωνική γραμμή αντιμετώπισης κρίσεων.
• Εάν βιώνουν σοβαρό μανιακό επεισόδιο, βεβαιωθείτε ότι βρίσκονται σε ασφαλές περιβάλλον, καθώς η παρορμητικότητα μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνη συμπεριφορά.

2. Πώς να χειριστείτε μια κρίση ψυχικής υγείας

• Μείνετε ήρεμοι και υπομονετικοί. Αποφύγετε να κλιμακώσετε την κατάσταση.
• Καθησυχάστε τους: «Είμαι εδώ για σένα. Θα το περάσουμε μαζί».
• Εάν είναι απαραίτητο, αναζητήστε επείγουσα ιατρική βοήθεια, ειδικά εάν κινδυνεύουν να βλάψουν τον εαυτό τους ή τους άλλους.

Πώς να παρέχετε μακροπρόθεσμη υποστήριξη και σταθερότητα

1. Ενθαρρύνετε τις υγιεινές ρουτίνες

• Ύπνος: Τα σταθερά προγράμματα ύπνου μειώνουν τις εναλλαγές της διάθεσης.
• Άσκηση & Διατροφή: Η ισορροπημένη διατροφή και η τακτική σωματική δραστηριότητα βελτιώνουν την ψυχική υγεία.
• Διαχείριση άγχους: Οι τεχνικές ενσυνειδητότητας, ημερολογίου και χαλάρωσης μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη των υποτροπών.

2. Θέστε υγιή όρια

Το να υποστηρίζεις κάποιον δεν σημαίνει ότι παραμελείς τη δική σου ευημερία.

• Είναι εντάξει να πεις: «Θέλω να βοηθήσω, αλλά πρέπει να φροντίσω και τον εαυτό μου».
• Γίνετε μέλος μιας ομάδας υποστήριξης για φροντιστές, για να μοιραστείτε εμπειρίες, να πάρετε ιδέες και συμβουλές από πιο έμπειρους και να μειώσετε τη συναισθηματική πίεση.

3. Ενθαρρύνετε τις κοινωνικές συνδέσεις

• Βοηθήστε τους να παραμείνουν αφοσιωμένοι σε δραστηριότητες και σχέσεις που τους φέρνουν χαρά.
• Αποφύγετε να τους απομονώνετε, ακόμη και κατά τη διάρκεια καταθλιπτικών επεισοδίων. Οι ήπιες προσκλήσεις σε δραστηριότητες χαμηλής πίεσης μπορεί να είναι ευεργετικές.

Συχνές Ερωτήσεις

"Τι κοινές παρανοήσεις υπάρχουν σχετικά με τη διπολική διαταραχή;"

Μια κοινή παρανόηση είναι ότι η διπολική διαταραχή είναι απλώς ακραίες εναλλαγές της διάθεσης, ενώ στην πραγματικότητα, είναι μια περίπλοκη κατάσταση ψυχικής υγείας με διακριτά μανιακά και καταθλιπτικά επεισόδια, που επηρεάζουν τα επίπεδα ενέργειας, την λήψη αποφάσεων και την καθημερινή λειτουργία. Μια άλλη παρανόηση είναι ότι τα άτομα με διπολική διαταραχή δεν μπορούν να διάγουν σταθερή ζωή, ενώ η κατάλληλη θεραπεία και υποστήριξη μπορεί να τους βοηθήσει να διαχειριστούν αποτελεσματικά τα συμπτώματα.

"Πώς μπορώ να ξεχωρίσω τη διαφορά μεταξύ κακής διάθεσης και διπολικού επεισοδίου;"

Μια τυπική κακή διάθεση ή συναισθηματική μετατόπιση είναι συνήθως προσωρινή και έχει ξεκάθαρο έναυσμα (π.χ. άγχος, έλλειψη ύπνου). Ένα διπολικό επεισόδιο, ωστόσο, διαρκεί από μέρες έως εβδομάδες και συχνά είναι δυσανάλογο με τις εξωτερικές συνθήκες. Τα μανιακά επεισόδια περιλαμβάνουν ακραία ενέργεια, παρορμητικότητα και αγωνιώδεις σκέψεις, ενώ τα καταθλιπτικά επεισόδια προκαλούν επίμονη χαμηλή διάθεση, κόπωση και κοινωνική απόσυρση.

"Μπορούν αλλαγές στον τρόπο ζωής να βοηθήσουν στη διαχείριση της διπολικής διαταραχής;"

Ναι, ορισμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να υποστηρίξουν τη σταθερότητα και να μειώσουν τη σοβαρότητα των επεισοδίων. Η διατήρηση ενός σταθερού προγράμματος ύπνου, η τακτική άσκηση, η άσκηση τεχνικών διαχείρισης του στρες (όπως η επίγνωση ή ο διαλογισμός) και η αποφυγή της χρήσης αλκοόλ ή ουσιών μπορούν όλα να συμβάλουν στην καλύτερη ρύθμιση της διάθεσης. Ωστόσο, αυτές οι αλλαγές θα πρέπει να συμπληρώνουν, όχι να αντικαθιστούν, την ιατρική θεραπεία.

"Πώς μπορώ να υποστηρίξω ένα αγαπημένο πρόσωπο με διπολική διαταραχή χωρίς να επιτρέψω την ανθυγιεινή συμπεριφορά;"

Είναι σημαντικό να βρείτε μια ισορροπία ανάμεσα στο να είστε υποστηρικτικοί και να βάζετε όρια. Η ενθάρρυνση της τήρησης της θεραπείας, της ανοιχτής επικοινωνίας και των υγιεινών συνηθειών είναι χρήσιμη, αλλά η συγκάλυψη των συνεπειών παρορμητικών συμπεριφορών (π.χ. υπερβολικές δαπάνες, επικίνδυνες αποφάσεις) μπορεί να ενισχύσει ανθυγιεινά πρότυπα. Η υποστήριξη θα πρέπει να ενδυναμώνει, όχι να διασώζει, και η αναζήτηση καθοδήγησης από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας μπορεί να παρέχει στρατηγικές για εποικοδομητική υποστήριξη.

Σύνοψη

Η υποστήριξη κάποιου με διπολική διαταραχή απαιτεί υπομονή, ενσυναίσθηση και σαφή επικοινωνία. Μιλώντας μαζί τους με κατανόηση, αναγνωρίζοντας τα πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια, ενθαρρύνοντας τη θεραπεία και θέτοντας υγιή όρια, μπορείτε να τα βοηθήσετε να διαχειριστούν την κατάστασή τους, ενώ παράλληλα φροντίζετε τον εαυτό σας.

Εάν εσείς ή κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο δυσκολεύεστε, ζητήστε επαγγελματική βοήθεια. Η διπολική διαταραχή είναι διαχειρίσιμη με τη σωστή υποστήριξη και θεραπεία.

Πηγές: mind.org.uk, helpguide.org, healthline.com, ibpf.org, webmd.com