Πώς τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης επηρεάζουν την ψυχική υγεία

Για πολλούς, η συνεχής ενασχόληση, οι συγκρίσεις και η έκθεση σε διαδικτυακό περιεχόμενο μπορεί να οδηγήσει σε άγχος και κατάθλιψη.

Σε αυτό το άρθρο, διερευνούμε πώς τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης επηρεάζουν την ψυχική υγεία, τα σχετικά συμπτώματα στον καθένα και πρακτικές συμβουλές για πιο υγιεινή χρήση.

Πώς τα Social Media επηρεάζουν την ψυχική υγεία

Τα ΜΚΔ επηρεάζουν την ψυχική υγεία με διάφορους τρόπους, θετικούς και αρνητικούς. Ενώ ενισχύουν τη σύνδεση και παρέχει πρόσβαση σε πολύτιμες πληροφορίες, η συνεχής χρήση τους μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματικές, ψυχολογικές και συμπεριφορικές δυσκολίες. Δείτε πώς μπορούν να επηρεάσουν την ψυχική ευεξία:

1. Σύγκριση και αυτοεκτίμηση: Τα ΜΚΔ δημιουργούν ένα περιβάλλον διαρκούς κοινωνικής σύγκρισης, όπου οι χρήστες αξιολογούν τον εαυτό τους σε σχέση με τις επιμελημένες και συχνά εξιδανικευμένες αναρτήσεις άλλων. Η συνεχής έκθεση στις «τέλειες» ζωές των άλλων μπορεί να οδηγήσει σε συναισθήματα ανεπάρκειας, ζήλιας και χαμηλής αυτοεκτίμησης.
2. Φόβος απώλειας (FOMO): Το να βλέπεις φίλους ή influencers να συμμετέχουν σε δραστηριότητες μπορεί να προκαλέσει FOMO (Fear Of Missing Out), άγχος και μια καταναγκαστική ανάγκη να παραμείνουμε συνδεδεμένοι.
3. Εθισμός και υπερχρήση: Οι πλατφόρμες των ΜΚΔ είναι σχεδιασμένες να είναι ελκυστικές, οδηγώντας συχνά σε καταναγκαστική ενασχόληση και υπερβολική χρήση. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ψηφιακό εθισμό, μείωση της παραγωγικότητας και αύξηση του άγχους.
4. Έκθεση σε αρνητικό περιεχόμενο: Η συχνή έκθεση σε αρνητικές ειδήσεις, διαδικτυακό εκφοβισμό ή τοξικές αλληλεπιδράσεις μπορεί να αυξήσει το άγχος και την κατάθλιψη. Η διαδικτυακή παρενόχληση και το τρολάρισμα συμβάλλουν επίσης σημαντικά στην κακή ψυχική υγεία.
5. Επιπτώσεις στις σχέσεις: Ο υπερβολικός χρόνος στα ΜΚΔ μπορεί να μειώσει τις σχέσεις της πραγματικής ζωής, οδηγώντας σε μοναξιά και κοινωνική απομόνωση.
6. Διαταραχή ύπνου: Η έκθεση στο μπλε φως των οθονών μέχρι αργά το βράδυ διαταράσσει τους κιρκάδιους ρυθμούς, επηρεάζοντας αρνητικά την ποιότητα του ύπνου, η οποία είναι απαραίτητη για τη συναισθηματική και ψυχική σταθερότητα.

Θετικά αποτελέσματα όταν τα ΜΚΔ χρησιμοποιούνται με προσοχή

Από την πιο άλλη πλευρά, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να συνδέουν τους χρήστες με υποστηρικτικές κοινότητες, να παρέχουν εκπαιδευτικούς πόρους και να ενθαρρύνουν τη δημιουργική έκφραση.

Σημάδια ότι τα social media επηρεάζουν την ψυχική σας υγεία

Η παρατεταμένη ή υπερβολική χρήση των ΜΚΔ μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορα ψυχολογικά, συναισθηματικά και σωματικά συμπτώματα. Η έγκαιρη αναγνώριση αυτών των συμπτωμάτων είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία της ψυχικής σας υγείας.

1. Συναισθηματικά συμπτώματα

• Αυξημένο άγχος ή στρες: Αισθάνεστε κατακλυσμένοι από ειδοποιήσεις, μηνύματα ή την πίεση να ασχοληθείτε με το online περιεχόμενο.
• Αλλαγές διάθεσης: Κυμαινόμενα συναισθήματα, που προκαλούνται από διαδικτυακές αλληλεπιδράσεις, συμπεριλαμβανομένων των συναισθημάτων λύπης, απογοήτευσης ή ζήλιας.
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση: Επίμονα αισθήματα ανεπάρκειας λόγω συγκρίσεων με επιμελημένες διαδικτυακές προσωπικότητες άλλων.

2. Ψυχολογικά συμπτώματα

• Εμμονικές σκέψεις: Σκέφτεστε συνεχώς τα likes, τα σχόλια ή το πώς γίνονται αντιληπτές οι αναρτήσεις σας.
• FOMO (Fear of Missing Out): Άγχος από το να βλέπεις άλλους να συμμετέχουν σε εκδηλώσεις ή δραστηριότητες από τις οποίες αισθάνεσαι αποκλεισμένος.
• Αρνητική εικόνα σώματος: Αναπτύσσετε ανασφάλειες σχετικά με την εμφάνισή σας μετά από έκθεση σε εξιδανικευμένα πρότυπα ομορφιάς.

3. Συμπτώματα συμπεριφοράς

• Καταναγκαστική ενασχόληση: Αισθάνεστε την ανάγκη να ελέγχετε συνεχώς το κινητό σας τηλέφωνο για μηνύματα ή για νέες αναρτήσεις στα ΜΚΔ, ακόμη και σε ακατάλληλες κοινωνικά ή εργασιακά στιγμές.
• Κοινωνική απόσυρση: Αφιερώνετε περισσότερο χρόνο στο διαδίκτυο και λιγότερο χρόνο με την οικογένεια, τους φίλους ή τις δραστηριότητες στον πραγματικό κόσμο.
• Αναβλητικότητα: Χρήση των ΜΚΔ ως απόσπαση της προσοχής από ευθύνες ή σημαντικές εργασίες.

4. Σωματικά συμπτώματα

• Διαταραχές ύπνου: Δυσκολία να κοιμηθείτε ή να παραμείνετε κοιμισμένοι λόγω ενασχόλησης με το κινητό και τα ΜΚΔ μέχρι αργά το βράδυ.
• Πονοκέφαλοι και καταπόνηση των ματιών: Οφείλονται σε παρατεταμένο χρόνο σε οθόνες χωρίς διαλείμματα.
• Κόπωση: Γενική κούραση από διαταραγμένες συνήθειες ύπνου ή συναισθηματική εξάντληση από διαδικτυακές αλληλεπιδράσεις.

Πώς να αλλάξετε τη χρήση των ΜΚΔ για να προστατεύσετε την ψυχική σας ευεξία

Εάν υποψιάζεστε ότι τα social media επηρεάζουν την ψυχική σας υγεία, μικρές αλλαγές μπορούν να κάνουν μεγάλη διαφορά.

1. Θέστε όρια

• Περιορισμός χρόνου οθόνης: Χρησιμοποιήστε εφαρμογές ή ρυθμίσεις συσκευής, για να περιορίσετε την καθημερινή χρήση των ΜΚΔ.
• Προγραμματισμός ωρών "Χωρίς οθόνες": Αφιερώστε συγκεκριμένες ώρες για δραστηριότητες μακριά από ηλεκτρονικές συσκευές, όπως οικογενειακά γεύματα, σπορ και χόμπι εκτός σπιτιού και οι ώρες ύπνου.

2. «Καθαρίστε» τη ροή ενημερώσεων από ΜΚΔ

• Ακολουθήστε μόνο θετικούς λογαριασμούς: Δώστε προτεραιότητα σε περιεχόμενο που σας εμπνέει ή σας ανεβάζει.
• Μείνετε μακριά από προφίλ που σας ταράζουν: Καταργήστε λογαριασμούς που σας κάνουν να αισθάνεστε ανήσυχοι, ζηλιάρηδες ή ανεπαρκείς.

3. Δώστε προτεραιότητα στις πραγματικές συνδέσεις

• Ενισχύστε τις σχέσεις μακριά από οθόνες: Περάστε ποιοτικό χρόνο με την οικογένεια και τους φίλους σε άμεση προσωπική επαφή.
• Συμμετέχετε σε δραστηριότητες κοινότητας: Γίνετε μέλος σε συλλόγους ή ομάδες, που ευθυγραμμίζονται με τα ενδιαφέροντά σας.

4. Εξασκηθείτε στο Mindful Scrolling

• Αναρωτηθείτε γιατί χαζεύετε την οθόνη: Χρησιμοποιήστε τα ΜΚΔ με πραγματικό σκοπό και όχι ως μια ανούσια «απόδραση».
• Κάντε τακτικά διαλείμματα: Αποσυνδεθείτε περιοδικά από τις οθόνες, για να επαναφορτιστείτε διανοητικά και συναισθηματικά.

5. Εστιάστε στην υγιεινή του ύπνου

• Δημιουργήστε μια ρουτίνα ύπνου: Αποφύγετε τις οθόνες τουλάχιστον μία ώρα πριν τον ύπνο.
• Χρήση νυχτερινής λειτουργίας: Ενεργοποιήστε λειτουργίες που μειώνουν την έκθεση σε μπλε φως το βράδυ.

6. Αναζητήστε υποστήριξη

• Μιλήστε σε κάποιον: Εάν η χρήση ΜΚΔ είναι υπερβολική, μοιραστείτε τις ανησυχίες σας με έναν έμπιστο φίλο ή θεραπευτή.
• Εγγραφείτε σε ομάδες υποστήριξης: Οι διαδικτυακές ή διαπροσωπικές ομάδες μπορούν να προσφέρουν καθοδήγηση και μια αίσθηση κοινότητας.

Σύνοψη

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν καλές πτυχές, αλλά μπορούν επίσης να επηρεάσουν αρνητικά την ψυχική υγεία εάν δεν χρησιμοποιηθούν προσεκτικά. Η αναγνώριση των σημαδιών αρνητικών επιπτώσεων και η εφαρμογή πιο υγιεινών συνηθειών μπορεί να σας βοηθήσει να ανακτήσετε τον έλεγχο και να προστατέψετε την ευημερία σας.

Θέτοντας όρια και εστιάζοντας στις πραγματικές συνδέσεις, μπορείτε να δημιουργήσετε μια πιο ισορροπημένη και θετική σχέση με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Πηγές: mcleanhospital.org, ucdavis.edu, yalemedicine.org, helpguide.org